De PVV stapt uit het kabinet. ‘Geen handtekening voor onze asielplannen. Geen aanpassing Hoofdlijnenakkoord. PVV verlaat de coalitie’, schreef Geert Wilders vanochtend op zijn X-account. De coalitiepartners zijn verbijsterd. 

Gisteravond leek er nog hoop te zijn nadat de coalitiepartners met elkaar om tafel hadden gezeten. Geert Wilders, die eiste dat zijn plannen op het gebied van asiel en migratie onmiddellijk werden omhelst, kon wat zijn collega’s betreft ook gewoon de plannen uitvoeren die in het Hoofdlijnenakkoord stonden. Hier moesten de leiders allemaal nog maar eens een nachtje over slapen. 

Vanochtend zou het overleg worden hervat, maar Wilders trok de stekker eruit voordat het begon. ‘Hij kiest voor zijn eigen ego en zijn eigen belang. Ik ben verbijsterd. Hij gooit de kans op een rechts beleid weg. Dit is superonverantwoord’, schrijft Dilan Yesilgöz op X. NSC-leider Van Vroonhoven vindt het besluit onbegrijpelijk en BBB-leider Van der Plas schrijft sprakeloos te zijn. 

Het kabinet is wederom over migratie gevallen. Geert Wilders presenteerde vorige week tijdens een persconferentie een tienpuntenplan. Wilders wilde dat de grenzen worden gesloten voor asielzoekers, en dat alleenstaanden met een verblijfsvergunning na veertien weken de azc’s verlaten — om een aantal van zijn voorstellen te noemen. 

Het ging voor een groot deel om maatregelen uit het verkiezingsprogramma van de PVV. Na maanden onderhandelen kwamen de coalitiepartijen echter uit op een akkoord waarin lang niet al deze maatregelen voorkwamen. De coalitiepartners vinden dat minister Faber van Asiel en Migratie eerst met deze plannen aan de gang had moeten gaan. Maar voor Wilders was de maat vol. 

Hoe nu verder?

‘We hebben in Nederland een traditie om het gelijk over nieuwe verkiezingen te hebben, maar dat is niet vanzelfsprekend. Je kunt ook formeren zonder verkiezingen’, zegt Chris Aalberts, docent Media & Journalistiek aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. ‘Het kabinet kan bijvoorbeeld verder gaan als minderheidskabinet. De VVD zou ook verder kunnen gaan met Groenlinks-PvdA. Of de VVD dat ziet zitten, is de grote vraag. Maar hierover is nog niet veel gepraat.’ 

‘Je kunt ook formeren zonder verkiezingen’

‘Wat we wel kunnen aannemen is dat de PVV niet meer terugkomt in het kabinet’, gaat hij verder. ‘Dit betekent dat hij weer allemaal dingen kan gaan roepen vanuit de oppositie, zoals we eigenlijk van hem gewend zijn. Ik denk dat dit voor hem veel fijner is. Je zou zelfs kunnen stellen dat die 37 zetels voor de PVV een groot ongeluk waren. De PVV was helemaal niet blij met de constructie waarin het zat. De oppositie is veel beter voor Geert Wilders.’

Aalberts verwacht dat zelf er wel nieuwe verkiezingen komen. ‘Dan raken we de kleine partijen kwijt. NSC verliest zijn zetels, de CDA wordt weer groot en de VVD zal blijven regeren. Deze partij heeft wel toekomst, de kleine partijen niet’, concludeert hij. 

‘Het kabinet had onnodig veel weerstand’

Ruben Arnhem, docent Duits en Nederlands op Zadkine, een mbo-school in Rotterdam, vindt dat er vooral verliezers zijn. ‘Denk aan al die Nederlanders die op een woning wachten. Het asielprobleem wat nog steeds niet opgelost is en de koopkracht die nog steeds niet ideaal is.’

Maar het kabinet had onnodig veel weerstand en kon moeilijk waarmaken wat het graag voor het land wilde doen, concludeert hij. ‘Het positieve is dat het nu verlost is van de zwakke broeders van het NSC. Wat negatief kan zijn, is de hoeveelheid stemmen die GroenLinks-PvdA kan behalen. Je moet niet willen dat zij het roer  overnemen. Dan kun je meteen ons mooie land in de uitverkoop gooien door nog meer asielstromen, het kaalplukken van de werkenden en het paaien in plaats van het bestraffen van kansenparels.’

Als VVD-stemmer is Arnhem positief over de toekomst. ‘Wij gaan ons klaarmaken voor een fanatieke verkiezingscampagne. Hopende op een echt rechts kabinet met de VVD-PVV-JA21-SGP en misschien wel onze oude bondgenoten van het CDA.’

‘Ik maak me zorgen over de toenemende polarisatie’

‘Ik maak me vooral zorgen over de toenemende polarisatie’, zegt Ahmed Abdelali, een postbezorger uit Rotterdam. ‘Ik was op mijn werk toen ik het nieuws hoorde en besprak het met collega’s. Ik ben zelf links georiënteerd, dus mijn eerste reactie was positief. Mijn collega’s denken er anders over. Ze vinden dat Wilders is gefrustreerd door zijn coalitiepartners, die hem niets hebben gegund.’

‘Er is zo ontzettend veel boosheid bij aanhangers van Wilders, over asielzoekers, over azc’s of over verkrachtingen door asielzoekers. Mij ontgaat dit nieuws helemaal, maar zij zien filmpjes en lezen er over. We leven in parallelle werkelijkheden. De mensen die zijn ideeën steunden, zullen nu alleen nog maar bozer worden. Dat is echt iets om je zorgen over te maken. Bovendien kan het betekenen dat Geert Wilders in de volgende verkiezingen nog groter wordt.’