Van oudsher verhuizen mensen naar de grote stad. Vanwege werk, studie of een veranderend levenspatroon. Toch zijn er ook veel mensen die juist behoefte hebben aan het dorpse leven. Drie gezinnen vertellen waarom zij de Randstad verruilden voor een ander deel van Nederland.

Van oudsher verhuizen mensen naar de grote stad. Vanwege werk, studie of een veranderend levenspatroon. Toch zijn er ook veel mensen die juist behoefte hebben aan het dorpse leven. We spraken drie gezinnen die recent binnen Nederland migreerden: weg van de Randstad, naar het oosten van het land.

De trek uit de Randstad naar regio’s daarbuiten neemt al jaren toe. Vooral stellen zonder kinderen en mensen ouder dan dertig jaar verlaten vaker dan voorheen de Randstad. In 2024 verschoof de bevolkingsgroei van de Randstad naar regio’s daarbuiten. Waar grote steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht vooral groeien door migratie, trekken stadsbewoners juist weg naar provincies als Gelderland, Overijssel en Flevoland, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Verhuisden in 2024 5.793 mensen vanuit het oosten naar Amsterdam, dan trokken 7.862 mensen uit deze stad naar het oosten toe. Uit Rotterdam trokken iets minder mensen naar het oosten (1.916) dan andersom (2.244), maar de kloof was ooit vele malen groter. Wat trekt deze stedelingen aan in het leven in de oostelijke provincies?

Vanuit de tuin het bos in

Ruimte, zegt Eva. Als je inzoomt op de kaart, kun je haar huis zien liggen: het is het laatste huis van het Gelderse dorp Rheden, voordat je het eindeloze natuurgebied De Hoge Veluwe inloopt. Vanuit de tuin loopt ze zo het bos in. ‘Het liefst heel vroeg in de ochtend of bij schemering, dan heb je een grote kans om wild te zien lopen.’

Eva woont er met haar man Jeroen en twee kinderen. Het is een absoluut contrast met Schiedam, waar ze hiervoor woonden. Of met Leiden, waar ze studeerde, of Amsterdam, waar Jeroen heeft gewerkt. Eigenlijk verlangde Eva al jaren naar deze ‘remigratie’. Want zelf groeide ze op in een dorp vlak bij Hengelo. ‘Dit voelde dan ook als thuiskomen.’

Eva was klaar met de stad. Met de drukte, het feit dat mensen zo dicht op elkaar leven en wat dat met mensen doet. ‘De sfeer is de laatste jaren enorm verhard. Omdat je zo dicht op elkaar woont, heeft iedereen de omgangsvormen scherp afgebakend. En je moet je constant profileren. Je moet overal iets van vinden of kleur bekennen. Opeens vond de buurman die PVV stemde iets van ons als GroenLinksers’, vertelt ze vanaf de grote tafel in haar huiskamer.

De maatschappij is gepolariseerd, en dit voel je in de stad het meest, zo beschrijft ze. ‘Eerst vond ik het heerlijk dat er veel verschillende nationaliteiten woonden. Maar dat gevoel verdween de afgelopen jaren. Aan de ene kant schaamde ik me voor mijn witte huid, omdat andere Nederlanders zo lelijk konden doen. Aan de andere kant stoorde ik me aan de manier waarop er werd geschermd met discriminatie door mensen van kleur. Als ik bijvoorbeeld iemand aansprak op het feit dat hij met zijn schoenen op de bank in een tram zat, dan discrimineerde ik zogenaamd.’

Het was voor haar en haar man reden genoeg om weg te gaan uit de stad Schiedam, die ze ooit zo bewust hadden uitgekozen. Aan de rand van De Hoge Veluwe bouwden ze het vervallen, monumentale pand om tot een ecologisch, idyllisch pareltje. Dit was vooral een project van Jeroen. ‘Ik moet wel bezig zijn. Ik ben van huis uit socioloog, dus ik mis de stad soms wel. Maar er is nog iets anders dat ik leuk vind. Ik nam me voor dit huis volledig te verduurzamen en het op den duur mogelijk te maken dat we autonoom kunnen wonen. ‘Zo branden bijvoorbeeld de lampen rechtstreeks op de gelijkstroom van de zonnepanelen.’

Gewoon buiten zijn

Een grote tuin met speeltoestellen, een barbecue en een hangmat. Vogelbosjes, een moestuin en een boomgaard eromheen. Zo beschrijft Alexandra Lyklema haar nieuwe onderkomen aan de rand van het dorp Ommen in Overijssel. ‘Het was vroeger een boerenwoning.’ Net als Eva komt ze uit de stad. Drie jaar geleden woonde ze met haar man en dochter in een appartement zonder tuin in hartje Rotterdam. Inmiddels heeft het stel drie kinderen, die zo het huis uitlopen om te gaan spelen. ‘Er is hier geen drukke weg waar ik me zorgen over moet maken.’

‘We wonen hier helemaal vrij’, vertelt ze. Wat ze met die vrijheid bedoelt? ‘Het is echt een gevoel. Het betekent dat je geen directe buren hebt waarmee je rekening moet houden. Je kunt grasmaaien of barbecueën wanneer je wilt. Maar het is ook een andere manier van ontspannen, gewoon door buiten te zijn. In de stad moet je eerst twintig minuten rijden om in een bos te komen. Hier kan ik tuinieren, een boek lezen in de hangmat of een stuk wandelen. Ik kan gewoon mijn deur uitlopen en dan bedenken wat ik ga doen. Dat voelt als vrijheid.’

Natuurlijk heeft het ook keerzijden, gaat ze verder. ‘Er zijn minder kinderen om ons heen waarmee onze kinderen kunnen spelen, in een nabijgelegen speeltuintje bijvoorbeeld. Ze kunnen ook niet naar school lopen. Je doet eigenlijk alles met de auto.’ Buren wonen ook een stuk verderop, toch is het contact minder anoniem dan in de stad, vertelt Alexandra. ‘In Rotterdam had ik alleen contact met directe buren, de rest kende ik niet. Het is niet dat we hier de deur bij elkaar platlopen, maar ik klop wel makkelijker bij ze aan. Er is ook een heel actief verenigingsleven. Dat is gezellig, maar daar hoor je dan wel gelijk helemaal bij. Dat was even wennen, maar het is ook wel gezellig.’

Schone lucht

‘Hier is de lucht schoner. We hebben meer natuur om ons heen en alles is groen’, vertelt Natasha Joemrati, die sinds kort in Lelystad woont. Begin dit jaar verhuisde ze met haar man en twee dochters uit Hoogvliet. ‘Een stad vlak naast de Shell-fabriek. Dat voelde niet goed. We hebben niet bewust gekozen voor Lelystad, het was omdat mijn man hier werk kreeg. Maar als ik nieuws lees uit Hoogvliet over steekpartijen, dan mis ik dat niet. Wij hoorden in Hoogvliet een paar keer per dag sirenes. Hier horen we dat echt bijna nooit.’

‘Mensen zeggen elkaar hier gedag op straat. Dat deden we in Hoogvliet echt niet’, gaat ze verder. ‘Mensen zijn hier gewoon wat aardiger naar elkaar toe. Zo waren we laatst in de supermarkt tegen sluitingstijd en kregen we gratis koekjes, omdat die anders weggegooid zouden worden. Dat is toch een hele andere insteek dan ik gewend ben.’

‘Er zijn ook veel gemengde stellen, net als wij’

Toch denkt ze niet dat er echt sprake is van een groot cultuurverschil. ‘Waarschijnlijk omdat er veel nieuwkomers in de stad zijn komen wonen. Er zijn ook veel gemengde stellen, net als wij. Dat hadden we niet verwacht. Dit maakte het makkelijk om contact te maken met andere moeders op school. Ik had al snel een groepje ouders waarmee ik bevriend raakte.’

Is het echt allemaal beter?

Schonere lucht, meer ruimte en een simpeler leven, zou het dan echt allemaal beter zijn buiten de Randstad? Er zijn ook echt wel dingen die minder makkelijk wennen, vertellen de ‘migranten’. ‘Het feit dat alles een stuk verderop ligt’, vertelt Jeroen. In de stad heb je toch alle winkels in de buurt. Hier ga je niet zomaar even weg met het openbaar vervoer; dan kan het zijn dat je lang moet wachten. Het ziekenhuis is ook een stuk verderop.’

Ook Natasha noemt de winkels om zich heen een gemis. ‘Als ik naar de IKEA wil, moet ik helemaal naar Amsterdam. Dat is een uur rijden vanaf hier. Er is geen supermarkt in onze wijk en er is maar één school in de buurt; daar ga je dan maar naartoe, met de hoop dat het een goede school is. Het is even wennen. We bestellen nu onze boodschappen, daar moeten we dan opeens goed over nadenken. Maar het lukt op een gegeven moment wel’, vertelt ze.

‘Het aanbod van leuke banen op WO-niveau is wel een stuk minder’

‘In de winter mis ik de culturele voorzieningen uit de stad, zoals leuke musea’, vertelt Alexandra. ‘Daar zijn er maar een handjevol van in de buurt; de rest zit op een uur rijden. En je vindt hier toch minder makkelijk een baan. Mijn man en ik zijn allebei universitair geschoold en het aanbod van leuke banen op WO-niveau is hier wel een stuk minder. Dan moet je al snel naar de grote stad. Dit is straks ook het geval wanneer de kinderen gaan studeren. In Zwolle, de dichtstbijzijnde grote stad, is geen universiteit. Dan moeten ze naar Enschede of Groningen.’

Toch heeft geen van hen spijt van de verhuizing. ‘Wat ook heel leuk is, is dat er meerdere gezinnen in het dorp wonen die onlangs zijn verhuisd uit de Randstad, met dezelfde reden’, besluit Alexandra. ‘Daar trekken we nu mee op en dat is fijn. We missen onze vrienden uit Rotterdam soms wel.’