Nu de vakantietijd is aangebroken lijkt het ons een goed idee om een kijkje te nemen buiten de gebaande paden. Waar kan je dan als toerist beter beginnen dan in Molenbeek?

De gemeente Molenbeek in het stadsgewest Brussel heeft geen beste naam. Het haalt regelmatig de media als een broeinest van islamistisch radicalisme dan wel als criminele gettogemeente. Toch kent het ook een andere kant. Een kant die ruim 95.000 mensen hun thuis noemen en ook voor toeristen wellicht wat te bieden heeft. Onze verslaggever Freek de Swart ging een paar dagen op vakantie in het Harlem van West-Europa, op zoek naar vertier.

Wie rondloopt op het Sint-Jan-Baptistvoorplein waant zich direct in het buitenland. Niet in België, maar Marokko wel te verstaan. Het straatbeeld wordt voor een groot deel bepaald door mannen in djellaba’s en vrouwen met hoofddoek. De reclames in de winkels zijn nog steeds tweetalig, alleen heeft het Arabisch het Nederlands vervangen. De Marokkaanse bank Chaabi heeft er een vestiging en cafés waar alcohol wordt geschonken kent men in dit gedeelte van Molenbeek bijna niet. In plaats daarvan zijn er thee- en koffiehuizen waar wordt gedominood of gekaart. Contact leggen met de plaatselijke bevolking blijkt als journalist lastig. Een stel jongeren bij het iets verderop gelegen speelplein Henegouwenkaai-Pierron loopt direct boos weg. Ook het maken van foto’s wordt niet erg gewaardeerd. Mehmet Kalem wil wel praten. De jongen woont zelf nog niet zo heel lang in Molenbeek en spreekt vanwege zijn liefde voor Amerikaanse rap redelijk Engels. ‘Journalisten schrijven vaak vervelend over ons, vandaar’, zegt Kalem over de reactie van zijn vrienden. De jongen wil graag de andere kant van Molenbeek laten zien. Even later regelt hij bij de buurtbakkerij van een vriend twee broodjes warme kip met groente. Terwijl we ontbijten, vertelt hij over het leven in de gemeente. Volgens hem is Molenbeek niet heel anders dan andere plaatsen. ‘Criminelen zitten overal en van extremisten heb je als normale burger geen last.’ Als tip geeft hij mee om vanavond naar het Brass’Art Digitaal Café te gaan waar de Franse hiphopartiest Brav een optreden geeft.

Na het ontbijt is het eerst tijd voor cultuur in La Fonderie: het Brussels Museum voor Arbeid en Industrie. Het is gevestigd in de oude gebouwen van een bronsfabriek en voelt daardoor rauw aan. Sommige plaatsen lijken meer op een ruïne waar de souvenirs voor het oprapen liggen. Zo is er her en der tussen het afgebroken glas en metaal nog verroest gereedschap te vinden. Het meest in het oog springend zijn de zware zwartgeblakerde industriële machines. Ze vertellen het verhaal over de tijd toen Molenbeek nog bekend stond als klein Manchester. Een plek waar metaalgieterijen tralies fabriceerden voor de dierentuin in New York. Waar La Maison piano’s produceerde voor het Belgische hof en de textielrevolutie in de Benelux op stoom begon te raken. De Amerikaanse toerist Gina geniet zichtbaar van de vrijheid die het museum zijn gasten biedt. ‘Dit is veruit één van de meest coole musea waar ik ooit ben geweest. En dat zeg ik als een museum freak!’ Gina kan haar hart ophalen. Molenbeek beschikt namelijk ook nog over het Millennium Iconoclast Museum of Art voor hedendaagse kunst en het lokale Musée Communal de Molenbeek-Saint-Jean.

Voor wie na al dit industrieel geweld wil uitwaaien is er het Scheutbospark. Een vijftig hectare groot natuurgebied in het oosten van Molenbeek. Hier geen drukke verkeersaders, maar hobbitpaadjes die langs grazende Galloways voeren en de andere 2.118 planten en dieren die in dit gebied wonen. Dankzij houten steigers zijn zelfs de moerassige gedeeltes van het Scheutbospark toegankelijk. Alleen de hoge woonflats die zo nu en dan door het riet verschijnen verraden de werkelijke locatie van dit gebied. Een redelijk unicum in één van de meest verstedelijkte gebieden van Europa.

Dan is het tijd om een kijkje te nemen bij het optreden in het Brass’Art Digitaal Café. De kroeg blijkt in maart 2017 te zijn opgericht door een plaatselijke vereniging om de verschillende bevolkingsgroepen van Brussel dichter bij elkaar te brengen. Er hangt een gemoedelijke sfeer. Op het podium laat rapper Brav voor een volle zaal nummers horen van zijn nieuwe album Error 404. Buiten op het terras leert een vader zijn dochter schaken. Christophe Madam werkt twee dagen per week als vrijwilliger voor het café. Hij ziet de kroeg vooral als een kennismakingspunt voor de Molenbeekers. ‘We willen mensen in Molenbeek en Brussel een podium geven om hun indrukken, standpunten en talenten aan elkaar te laten zien.’ Om die reden doet het café ook niet moeilijk als een gast een keer niets bestelt of alleen even gebruik wil maken van het toilet. ‘We weten dat mensen in Molenbeek geen rijke mensen zijn.’ Volgens Madam leven veel bewoners in Brussel momenteel nog in hun eigen bubbel. Moslims komen niet in cafés waar alcohol wordt geschonken en autochtonen stappen niet zo snel binnen in een Marokkaans theehuis. Het terras van het café achter Madam is daarentegen wel gevuld met een gemêleerde groep gasten. ‘Het feit dat in onze vereniging zowel moslims en katholieken als seculieren zitten, maakt dat alle mensen in de buurt zich hier sneller thuis voelen.’ Volgens de barman blijft Molenbeek wel één van de moeilijkste plaatsen om in te wonen en werken vanwege de slechte naam. ‘Dat geldt ook voor de moslims die hier leven, zij hebben evengoed angst voor zaken als terrorisme.’ Toch ziet Madam de toekomst hoopvol tegemoet. De vereniging achter het café wil dan ook snel meer initiatieven ontplooien voor de gemeente. ‘Samenleven is uiteindelijk toch de bedoeling van een maatschappij. Bovendien kunnen we veel leren van culturen en geloven die nog niet helemaal zijn opgenomen in het Brusselse.’

Of Molenbeek in de toekomst écht een toeristische trekpleister zal worden blijft de vraag. Wel is na een paar dagen sightseeing duidelijk dat het een prima vakantieplek is voor de avonturistische vakantieganger die iets meer zoekt in het leven dan het Atomium, chocola en Manneken Pis.