Voor mensen die Iran en de sjiitische islam niet of niet goed kennen, is het moeilijk aan te voelen hoeveel emoties en religieuze devotie de kleur groen oproept. De Iraans-Nederlandse fotojournalist Sina Motamed Rad legt vanuit zijn eigen ervaring en kennis uit wat voor Iraniërs de betekenis is van deze kleur.

Zesduizend kilometer verwijderd van Nederland, in het Midden-Oosten, ligt een land met 90 miljoen inwoners: Iran. Door de strategische ligging heeft deze regio vaak te kampen met politieke en geopolitieke spanningen. De buurlanden van Iran, van Afghanistan tot Pakistan en Irak, zijn verwikkeld in van buitenaf opgelegde oorlogen.

Ongetwijfeld is Iran een van de veiligste landen in het Midden-Oosten voor toeristen en eigen burgers. De belangrijkste religie in het land is de sjiitische islam. De meeste mensen geloven in God en in een hiernamaals na de dood.

Stel je voor dat je in Iran geboren bent. Dan is groen een kleur die veel betekent. In Iran is groen ook een kleur die is vermengd met de politiek en de religie van de sjiitische moslimgemeenschap. In de Koran, het heilige boek van moslims, geldt het als een hemelse kleur. De kleur groen heeft een speciale plaats in het leven van gelovigen en staat symbool voor leven en eeuwigheid. In de Koran wordt groen ook beschouwd als de symbolische personificatie van gelovigen.

Mijn persoonlijke ervaringen zijn tevens geïnspireerd door de kleur groen. Overal waar ik die kleur zag, voelde ik me veilig en vredig. Dit hing samen met religieuze en spirituele neigingen die al op jonge leeftijd bij mij opkwamen. Terugkijkend ligt het voor de hand dat dit gevoel bij mij ontstond – als volwassene weet ik natuurlijk dat je onbewust dit alles meekrijgt, als je opgroeit in een grote Iraanse moslimgemeenschap en in een religieuze familie. Dit gevoel van veiligheid en vrede bij het zien van de kleur groen kreeg ik vooral als ik met mijn familie naar moskeeën of heiligdommen ging.

Iraanse moslims met een sterke religieuze overtuiging, geloven dat groen zowel een teken van kracht als een zegen is. De kleur neemt een speciale plaats in hun leven in, en dwingt respect af. Sommige Iraanse atleten binden bijvoorbeeld tijdens Olympische sportwedstrijden een groene lap op hun kleding of om hun polsen. En als je een taxi neemt, heeft de chauffeur soms een groene lap aan het stuur van zijn auto gebonden. Deze mensen geloven dat de groene kleur een symbool is van macht en veiligheid.

Religieuze oorsprong

In de twaalfde eeuw van de islamitische kalender werd groen gekozen als rijkskleur door de Fatimiden, een sjiitische dynastie van heersers in Noord-Afrika. Dit vormde een contrast met het zwart dat de soennitische Abbasiden gebruikten. Groen is vooral populair in de sjiitische iconografie, maar wordt ook veel gebruikt in soennitische landen – bijvoorbeeld in de vlaggen van Saoedi-Arabië en Pakistan.

Iran heeft de grootste sjiitische moslimgemeenschap ter wereld. In de geschiedenis van Iran spelen de Twaalf Imams, verwant aan de profeet Mohammed, een belangrijke rol. De derde van deze imams heette Hoessein ibn Ali. Hij was de kleinzoon van de profeet en wordt gezien als een boodschapper van God. Hij is zeer belangrijk voor de Iraniërs. Jaarlijks rouwen de Iraniërs in het hele land om de dood van Hoessein ibn Ali – de verjaardag van zijn martelaarschap. Deze dag wordt Ashura genoemd. Hoessein ibn Ali kwam als martelaar om het leven op 10 oktober 680, in een ongelijke strijd in de stad Karbala in Irak. Historici bevestigen dat hij tijdens deze Slag bij Karbala een groene outfit droeg.

De groene kleur heeft ook een speciale plaats bij de Zoroastriërs – aanhangers van een van de oudste religieuze tradities ter wereld. In alle religieuze ceremonies toont deze kleur zich op verschillende manieren.

Ashura-rituelen

In sjiitische gemeenschappen vinden Ashura-plechtigheden meestal plaats in groepen. Deze plechtigheden gaan  gepaard met allerlei rituelen. Zeven jaar geleden besloot ik als fotojournalist een Ashura-plechtigheid in Iran te fotograferen. Het thema dat ik koos was de interactie tussen in groen geklede mensen. Ik was getuige van mensen die deze kleur als geloofssymbool gebruikten. Het resultaat van dit twee jaar durende project kunt u zien in de zes foto’s die bij dit artikel geplaatst zijn.

Groene Beweging

Toen ik ouder werd en meer begreep van politiek en religie, realiseerde ik me dat groen ook invloed heeft op de Iraanse politiek. Soms wordt de heiligheid van deze kleur misbruikt door overheidspartijen. Bij de presidentsverkiezingen van 2008 gebruikte een van de kandidaten, Mir-Hossein Mousavi, vertrouwend op de religieuze overtuigingen van de mensen, groen als dominante kleur in zijn campagne in de media. Dit ging vervolgens viraal in zijn vele advertenties op televisie en billboards. Toen niet Mousavi maar Mahmoud Ahmadinejad woon, vulden de straten zich met grootschalige protesten. Deze demonstraties werden bekend als de Groene Beweging. Vrouwen speelden een belangrijke rol in de beweging en bij het opstellen van de eisen die deze stelde.

Sina Motamed Rad (1990) is een Iraans-Nederlandse fotojournalist. Zijn foto’s vertellen de verhalen van mensen en hun interacties. Hij weet emoties zoals lijden, woede en haat vast te leggen. Volgens hem vertellen gezichten vele verhalen. Sina Motamed Rad is ook columnist voor een hervormingsgezinde krant in Iran.