Zondag zijn er verkiezingen in Suriname. Het is niet zeker of de Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) weer de grootste wordt. ‘Santokhi zegt dat de economie herstelt, maar veel gewone Surinamers merken daar niets van.’

Op 25 mei gaat Suriname naar de stembus. Het belooft een spannende verkiezingsdag te worden, niet alleen vanwege de nieuwe kiesregeling – voor het eerst op basis van evenredige vertegenwoordiging – maar ook vanwege de grote teleurstelling onder de bevolking over het zittende kabinet van president Chandrikapersad Santokhi. ‘Kinderen gaan met een lege maag naar school’, zegt afzwaaiend parlementslid Patrick Kensenhuis (NDP), die na vijftien jaar in De Nationale Assemblée een stap terug doet.

De economische crisis drukt zwaar op het dagelijks leven. De koers van de Surinaamse dollar is gedaald. De Amerikaanse dollar is nu veertig keer zo veel waard als de Surinaamse. De inflatie lijkt volgens de regering te zijn afgevlakt, ‘maar de mensen voelen het niet in de portemonnee’, zegt Kensenhuis. ‘Wie eind april zijn salaris kreeg, is dat geld nu alweer kwijt.’

Nieuwe kiesregeling, oude zorgen

Met de nieuwe kiesregeling – een breuk met het districtenstelsel uit 1987 – kunnen partijen nu landelijk campagne voeren. Dat vergroot volgens Kensenhuis de mogelijkheden voor inhoudelijke politieke keuzes, los van districtspolitiek of etniciteit. Toch blijven etnische lijnen zichtbaar in het Surinaamse politieke landschap. ‘Suriname is een bloemtuin’, zegt Kensenhuis. ‘Maar politieke partijen zijn nog vaak verbonden aan één bevolkingsgroep. De VHP is vooral voor hindoes. De NDP wil dit doorbreken, alle bevolkingsgroepen zitten in deze partij.

Ook econoom Winston Ramautarsing (68), oud-voorzitter van de Vereniging van Economisten, ziet dat patroon. ‘De koloniale erfenis werkt nog steeds door. Mensen stemmen vaak op iemand die op hen lijkt. Partijen komen op voor de belangen van hun groep – of beter gezegd: van de elite binnen die groep.’

Van crisis naar crisis

Ramautarsing is somber over de vooruitzichten. ‘We zijn al vijftig jaar van crisis naar crisis gegaan. De bevolking leeft nog steeds grotendeels in armoede. En bij elke verkiezing beloven partijen gouden bergen.’ Hij noemt het ‘collectieve belazerij’. Volgens hem zullen de meeste mensen de komende jaren ‘op een houtje moeten bijten’.

‘Mensen stemmen vaak op iemand die op hen lijkt’

Hoewel president Santokhi de economische neergang heeft weten af te remmen sinds hij in 2020 het roer overnam van nu wijlen Desi Bouterse (NDP), zijn de resultaten volgens veel kiezers veel te mager. Na een krimp in welvaart van circa 20 procent in de jaren 2020-2021 is de economie de laatste 3 jaar slechts met 8 procent gegroeid. ‘Het bloeden is gestopt, maar de economische groei is te langzaam’, zegt Ramautarsing. ‘En de corruptie in de top is verder toegenomen. Maar ook de bevolking  wil profiteren: een baantje, een stuk grond, een voedselpakket. Zelfs de waarden en normen die je thuis en in de kerk leert, verdwijnen dan naar de achtergrond.’

Corruptie, armoede en machtsstrijd

Volgens Ramautarsing zijn alle partijen officieel fel tegen corruptie, ‘maar zodra ze aan de macht zijn, vergeten ze dat weer. Dat is al vijftig jaar zo.’ Ook binnen de NDP, die hoopt te profiteren van het groeiende ongenoegen, zijn er interne spanningen. ‘De weduwe van de overleden oud-president Bouterse zou zich kandidaat stellen voor het presidentschap, maar ik denk dat partijleider Jennifer Simons meer kans maakt, mocht de NDP winnen.’

Kensenhuis probeert zich te distantiëren van de fouten uit het verleden. Hij veroordeelt de Decembermoorden van 1982, maar benadrukt tegelijkertijd dat Desi Bouterse hier ook spijt van had. ‘De NDP heeft geleerd van de geschiedenis. We zijn tegen corruptie, tegen armoede, vóór vooruitgang. We moeten criminaliteit aanpakken, volksgezondheid verbeteren, het onderwijs op orde brengen. En bovenal: onze natuurlijke hulpbronnen zelf ontwikkelen. Geen export van ruw hout meer, maar meubels produceren in eigen land.’

Toekomstvisie vóór etniciteit

Wie gaat de verkiezingen winnen? Kensenhuis voorspelt de NDP. ‘Niet alleen omdat ik lid van deze partij ben hoor, maar omdat de VHP het niet zo goed heeft gedaan. Santokhi zegt dat het weer goed gaat met de economie, maar veel gewone Surinamers merken daar niets van.’

‘We zijn tegen corruptie, tegen armoede, vóór vooruitgang’

Ramautarsing denkt dat de VHP en NDP ongeveer even groot zullen worden, maar verwacht van hun geen beter beleid. De coalitiepartner ABOP zal mogelijk wat moeten inleveren. Interessanter zijn de andere partijen. NPS, de zusterpartij van GroenLinks, zal bovendien een comeback maken en zal van drie zetels nu richting negen stijgen. Hij verwacht een bescheiden winst voor Pertjajah Luhur, de Javaanse partij die nu met een zetel in de Nationale Assemblée zit, en denkt dat nieuwkomers OPTSU en A20 in het parlement zullen worden verkozen.

Over de huidige politieke cultuur van Suriname, waar politieke partijen zijn georganiseerd op basis van etniciteit, zijn beide mannen kritisch. ‘Politiek gebaseerd op etnische tegenstellingen leidt in het ergste geval tot etnische conflicten’, zegt Kensenhuis. ‘Daarom moeten partijen over hun eigen schaduw heenstappen en samen met anderen nadenken over de toekomst van Suriname.’

Ramautarsing beaamt dit, hoewel hij niet gelooft dat Suriname een etnisch kruitvat is. ‘Tijdens de verkiezingen wordt er inderdaad etnisch gepolariseerd, maar daarna zoeken partijen – pragmatisch als ze zijn – naar samenwerking. Fundamenteel verandert er in Suriname maar weinig.’

Het politieke landschap van Suriname

Aan de Surinaamse verkiezingen doen veertien partijen mee. Ze hopen zo veel mogelijk zetels te halen in de 51 zetels tellende Nationale Assemblée.

Dit zijn de belangrijkste acht partijen, die of al in het parlement zitten, of grote kans maken om in het parlement te worden verkozen.

De Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) is met twintig zetels de grootste partij in het Surinaamse parlement. Leider is president Chan Santokhi. De VHP heette vroeger de Verenigde Hindostaanse Partij en was een partij van en voor hindoes. Dat is de partij volgens haar critici feitelijk nog steeds, maar officieel is de partij er voor iedereen.

De Nationale Democratische Partij (NDP) is de grootste oppositiepartij van Suriname, en heeft nu zestien zetels in het Surinaamse parlement. Het was de partij van Desi Bouterse. De huidige leider van de NDP is Jennifer Simons. Fractievoorzitter is de hindoestaanse Rabin Parmessar.

Broederschap en Eenheid in de Politiek (BEP): heette eerst de Bosnegers Eenheid Partij en vertegenwoordigt de Marrons. Deze partij heeft twee zetels in het Surinaamse parlement.

Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij ABOP is een afsplitsing van BEP. ABOP heeft acht zetels. Leider van de partij is Ronnie Brunswijk, tevens de vicepresident van Suriname. Naast de eigen kandidaten biedt de ABOP in 2025 ruimte aan vijf kandidaten van de partijen Amazone Partij Suriname (APS), Volkspartij voor Vernieuwing en Democratie (VVD), Nieuwe Stijl KTPI (NSK), Groep Djojo (GD) en Partij voor Democratie en Ontwikkeling (PDO). Verder is er samenwerking met Nieuw Suriname (NS).

Pertjajah Luhur is een partij voor Javaanse Surinamers en heeft een zetel in het parlement.

De Nationale Partij Suriname heeft drie zetels in het parlement. Lange tijd was de NPS de grootste partij van het land. Het is de partij van Johan Ferrier, de eerste president van Suriname.

Alternatief 2020 (A20) werd in juni 2019 opgericht als politieke partij in Suriname. De leiding is in handen van Steven Reyme, een predikant verbonden aan de Volle Evangeliegemeente Logos International in Paramaribo. De partij richt zich op christelijke waarden en normen als fundament voor haar beleid. Onder hun vlag doen ook de kleinere partijen PRO en DOE mee.

OPTSU, ook geschreven als OptSu, geen acroniem maar verwijst naar Optie voor Suriname. De partij ontstond in 2019 als politieke beweging en bestaat nu uit een bundeling van 5 kleinere partijen waaronder de PALU. Ze richt zich op het belang van alle Surinamers, ongeacht hun etnische achtergrond.