In een live-podcast heeft de Israëlische premier Binjamin Netanyahu de Armeense Genocide uit de Eerste Wereldoorlog erkend. De Israëliër die zelf van genocide wordt beschuldigd op de Palestijnen, zet hiermee de al broze relatie met Turkije op het spel, zo bericht de Turks-Armeense krant Agos.

‘De Knesset heeft onder uw leiding toch nooit de Armeense Genocide erkend?’, vraagt de Armeens-Amerikaanse en rechtse podcastmaker Patrick Bet-David aan de Israëlische premier Netanyahu. Bet-David heeft een goed beluisterde podcast en 1,3 miljoen volgers op X. De fel bekritiseerde premier opent zijn armen en zegt glimlachend en laconiek, ‘Dat heb ik net gedaan, alstublieft’.

Middle East Eye meldt echter dat de Israëlische regering dat niet heeft gedaan. Evenmin heeft het Israëlische parlement, de Knesset, een motie daarover aangenomen.

De dankbaarheid onder Bet-David is er niet minder om. ‘Dank, dat u dat voor mij heeft gedaan als Armeniër. En ik denk dat vele Armeniërs, Assyriërs en Grieken u daarvoor zullen bedanken’, reageert hij met grote ogen op de live soloactie van Netanyahu.

Uit Turkije, waar de regering en de gelijkgeschakelde pers Israël dagelijks van genocide betichten, kwam niet onverwacht meteen een veroordeling. ‘Dit is een poging om pijnlijke gebeurtenissen uit het verleden voor politieke doeleinden te misbruiken’, staat in een verklaring vanuit het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken. De Israëlische minister-president zou hiermee zijn eigen rol in de Palestijnse genocide willen verdoezelen.

De partijwoordvoerder van de islamistische regeringspartij AKP Ömer Çelik voegde daaraan toe dat de uitspraken van Netanyahu niet overeenkomen met ‘historische en juridische waarheden’. ‘Iemand die zelf wordt beschuldigd van genocide kan alleen maar leugens verspreiden’, aldus Çelik. De Armeense Genocide is volgens hem een leugen, de genocide op de Palestijnen niet.

‘De Knesset heeft geen formele resolutie aangenomen waarin de Armeense genocide wordt erkend’

Kritische Armeniërs zijn evenmin te spreken over de actie van Netanyahu, zij het om gans andere redenen. Zij zien zijn erkenning van de Armeense Genocide als een ‘witwasoperatie’, om de genocide in Gaza wit te wassen. ‘Als een volk dat heeft geleden onder genocide weten Armeniërs heel goed wat Israël nu doet in Gaza’, zei Vartan Estukyan, redacteur bij het Armeens-Turkse weekblad Agos vorig jaar nog tegen de Kanttekening.

Anderen brengen ook de Israëlische bewapening van Azerbaijan in herinnering. Twee jaar terug heroverde het Azerbeidzjaanse leger de Armeense enclave Nagorno-Karabakh. De exodus van meer dan 100.000 Armeniërs uit het gebied zien ze als een etnische zuivering.

‘Dat heb ik net gedaan. Alsjeblieft’, is geen officiële erkenning’, reageert de Armeense journalist Kegham Balian. ‘Het is een cadeautje, en Patrick Bet-David heeft het gretig aangenomen in plaats van aan te dringen op een daadwerkelijke verklaring. Bovendien liegt Netanyahu: de Knesset heeft geen formele resolutie aangenomen waarin de Armeense genocide wordt erkend.’

Pijnlijke hypocrisie

Niettemin legt de erkenning van Netanyahu een pijnlijke hypocrisie aan de Turkse kant bloot. In de Turkse media wordt dag in dag uit Israël bekritiseerd, maar een eeuw na dato zijn de Turkse staat en samenleving nog steeds niet bereid om de eigen geschiedenis kritisch onder ogen te zien.

Vorig jaar bezochten de Armeens-Nederlandse broers Chris en Max de Ploeg het land van hun grootouders. Ze hekelden daarbij de actieve ontkenning in Turkije.

‘De geschiedenis bespreken zoals wij nu doen, dat kan daar niet’

‘Dat is best heftig, want je voelt je daardoor constant onveilig, ondanks alle Armeense schooltjes in Istanbul’, zeiden ze toen tegen de Kanttekening. ‘De geschiedenis bespreken zoals wij nu doen, dat kan daar niet. Toen we de oude school van mijn moeder bezochten, zagen we in elk klaslokaal een portret van Atatürk hangen. Dat is verplicht, vertelden ze dan. Pijnlijk. Atatürk was weliswaar niet direct betrokken bij de Armeense genocide – hij vocht toen aan het front, net als mijn overgrootvader – maar hij was wel lid van de Jonge Turken die de genocide uitvoerden. Hij nam daarna genocideplegers op in zijn regering en zorgde ervoor dat Armeense vluchtelingen nooit konden terugkeren’, aldus Chris de Ploeg.

In Nederland vinden er af en toe dialoogsessies plaats tussen Armeniërs en Turken, maar dat lijkt een druppel op een groeiende plaat.

De vermoorde Armeense journalist Hrant Dink was een belangrijke voorvechter van de erkenning van de Armeense Genocide. Een strijd die hij in 2007 met zijn leven heeft moeten bekopen…