Officieel is Zellik een Vlaams dorp, maar onze verslaggever Freek de Swart kon er geen kop koffie bestellen in het Nederlands. Hij was in Zellik om te ervaren hoe het is om in een dorp te wonen dat langzaam ten prooi valt aan de grotestedenproblematiek van Brussel.

Criminaliteit, overlast en globalisering kennen geen grenzen. Nergens is dat zichtbaarder dan in Brussel, de hoofdstad van de Europese Unie. Met name de kleine Vlaamse dorpen rondom het Brussels Hoofdstedelijk Gewest krijgen steeds vaker te maken met de problemen van de grote stad. Sommige bewoners van Zellik, een dorp binnen de randgemeente Asse, vrezen zelfs dat hun dorp binnenkort een ‘tweede Molenbeek’ zal worden. Een plek zonder identiteit en veel criminaliteit. De plaatselijke politiek belooft ondertussen beterschap.

Integratie
Wie Zellik komt binnenrijden begrijpt direct dat het dorpje in praktische zin allang een buitenwijk van Brussel is. Alleen het plaatsnaambord aan de kant van de weg maakt duidelijk dat men de hoofdstad van België heeft verlaten. Hoewel het een Vlaamse gemeenteplaats is, blijkt het bestellen van een simpele kop koffie in het Nederlands bij veel middenstanders in Zellik al lastig. Net als in veel andere randgemeente is de oorspronkelijke Vlaamse bevolking meertalig en spreekt de forenzende Waal enkel Frans.

‘Onze flexibiliteit met taal is onze kracht, maar ook onze zwakte’, geeft NVA-gemeenteraadslid Marie-Berthe Wyns toe. Samen met haar fractievoorzitter, Peter Verbiest, is zij één van de weinige plaatselijke politici die bereid is te praten over dit onderwerp. Op een terras in het midden van Zellik leggen ze uit hoe het samenhorigheidsgevoel in het dorp de laatste decennia onder druk is komen te staan. Naast de verfransing heeft de regio volgens de twee gemeenteraadsleden ook te maken met de komst van grote groepen Roemenen, Congolezen en Turkse Arameeërs. Deze nieuwe inwoners melden zich volgens de twee nauwelijks aan bij clubs of verenigingen in de buurt. Ook het feit dat de Aramese gemeenschap op grote schaal panden opkoopt in het dorp zorgt voor spanningen. ‘Geen enkele allochtone groep hier is geïntegreerd. Zellik is een spookstad aan het worden, terwijl de totale bevolking wel groeit´, zegt Verbiest. Even later loopt er een zingende kinderklas langs het terras. ‘Zoals je ziet zit daar nauwelijks een Vlaams kind bij’, laat Wyns zich ontvallen.

Wethouder van Integrale Veiligheid in Asse, Jan de Backer, merkt ook dat de houding van de autochtone Vlaming richting migranten is verhard. Volgens hem is de verdraagzaamheid weg doordat het integratieprobleem lange tijd niet bespreekbaar was. ‘De Vlaming accepteert het niet meer dat de vreemdeling bevoordeeld wordt. Vroeger werd nog makkelijk gezegd ’ach, ze begrijpen het niet, ze verstaan de taal niet’.’ Volgens De Backer verwacht de autochtone bevolking tegenwoordig niets minder dan dat nieuwe inwoners zich gedragen als Vlamingen.

Veiligheid
Het afnemende gemeenschapsgevoel in het dorp gaat tegelijkertijd gepaard met een toename aan criminaliteit. Iets waar Zellik tot voor kort weinig mee van doen had. In snackbar Alexander laat eigenaar Joseph Sebahat een litteken zien op zijn linkerwang. Een souvenir van twee criminelen met koevoeten die hem een paar maanden terug probeerde te overvallen. ‘De politie heeft de daders opgepakt, maar ze waren al na twee dagen weer vrij. Dat is toch niet normaal!’ De patatzaak is niet de enige winkel in de straat die de afgelopen tijd werd beroofd. Sebahat vermoedt dat veel misdadigers uit Brussel in de randgemeente een makkelijk doelwit zien. Dat de criminaliteit erger is geworden weet hij wel zeker. ‘De politie komt wel meer op straat, maar ze hebben tegelijkertijd slechts twee wagens voor zes gemeentes.’ De snackbareigenaar heeft ook het idee dat de plaatselijk agenten soms meer bezig zijn met hun imago dan met het oplossen van de problemen op straat. Zo stond de politie volgens Sebahat parkeerboetes uit te delen aan zijn klanten de dag nadat hij over hen had geklaagd in de media. ‘De politie is hier ook een beetje racistisch.’

Brussel
Een bijkomend probleem is dat de communicatie met overheidsorganen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vaak moeizaam verloopt. ‘Brussel is zeer complex, het is niet altijd even duidelijk wie waarover bevoegdheid heeft’, vindt Verbiest. De Backer is het eens met die kritiek. ‘Er is bijna geen doorstroming van informatie. Dus wanneer Brussel strenger optreedt moeten we extra opletten dat de semigangsters niet bij ons terecht komen.’ Na de terroristische aanslagen in Parijs heeft de federale overheid in België extra geld vrijgemaakt voor de veiligheid en handhaving in zeven Brusselse probleemwijken. Volgens de Backer heeft dat ervoor gezorgd dat naast gewelddadige jihadisten ook veel criminelen in die buurten een nieuwe uitvalbasis hebben gekozen. De wethouder wijst erop dat Molenbeek en Zellik maar vijf kilometer uit elkaar liggen. Om die reden start het bestuur van Asse midden augustus met een nieuwe handhavingscampagne die vooral gericht is op illegale bewoning in de gemeente. ‘We zullen samen met de politie superstreng optreden. Als er ergens tien gezinnen mogen wonen dan moeten dat er geen vijftien zijn.’

Tevreden
Ondanks alles zijn alle geïnterviewden gelukkig met hun woonplaats en hoopvol over de toekomst. Wyns wijst erop dat veel nieuwe Belgen in tegenstelling tot de Walen vaak tweetalig zijn. Ook Verbiest is blij een Assenaar te zijn. ‘Het is tof dat we vlak naast Brussel zitten, maar ook in het buitengebied met veel groen.’ Een groot multicultureel feest dat onlangs heeft plaatsgevonden in Zellik geeft hem hoop. ‘Het is nog lang geen Molenbeek, maar kan het wel worden als er niets gedaan wordt.’