Joram van Klaveren, voormalig PVV-parlementariër en bekeerling tot de islam, onthult in zijn nieuwste boek Vergeten Verleden de diepe historische banden tussen de islam en het Westen, en weerlegt daarmee het idee van hun onverenigbaarheid.

‘Oh, East is East, and West is West, and never the twain shall meet’, dichtte Rudyard Kipling in 1889. De islam en het Westen worden vaak als onverzoenlijke tegenpolen gezien, door Geert Wilders cum suis, maar ook door veel moslimjongeren. In zijn boek Vergeten Verleden: 30 onbekende verhalen over de islam in het Westen betoogt Joram van Klaveren het tegendeel. De islam is diep geworteld in het Westen – al lang voordat landen als Nederland en de Verenigde Staten bestonden. De Kanttekening gaat met de voormalige PVV-parlementariër, die zich begin 2019 bekeerde tot de islam, hierover in gesprek.

‘Een heleboel verhalen in dit boek ben ik tegengekomen bij mijn onderzoek voor mijn eerste boek Afvallige, waarin ik beschreef hoe ik als tegenstander van de islam mij tot islam bekeerde’, vertelt Van Klaveren. ‘Ik merkte in mijn gesprekken met niet-moslims dat velen van hen geloofden dat de islam en het Westen onverenigbaar zijn. Het dominante perspectief, de kijk van de PVV, is dat de islam niet past bij de westerse manier van leven, wezensvreemdheid is aan Nederland, aan Europa, aan het Westen. Ook veel islamitische jongeren geloven dit narratief. Maar het is een onjuist perspectief. De verwevenheid tussen de islam en het Westen is namelijk heel groot. En daarom wilde ik hierover een boek schrijven, want deze verhalen zijn het waard om verteld te worden.’ Van Klaveren heeft zijn boek geschreven voor zowel moslims als niet-moslims, legt hij uit. ‘De islam bestaat in Nederland veel langer dan je denkt. In het geschiedenisonderwijs wordt invloed van de islam echter niet genoemd. Dat moet veranderen.’

Sympathie van Goethe

In Vergeten Verleden wordt onder andere verhaald dat er in 1610 wellicht een moskee stond in Amsterdam, gesticht door de uit Spanje gevluchte Moriscos. Verder schrijft Van Klaveren ook over de rol van het Ottomaanse Rijk tijdens de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje (de leuze ‘Liever Turks dan Paaps’), het dorpje Turkeye in Zeeuws-Vlaanderen, de tot de islam bekeerde Nederlandse piraat Murat Reis (Jan Janszoon), de sympathie die de beroemde Duitse schrijver Goethe had voor de islam en Tuan Guru, de door Nederland verbannen Indonesische rebel die de islam bracht naar Zuid-Afrika.

‘De islam bestaat in Nederland veel langer dan je denkt’

‘Dat laatste verhaal is best wel bijzonder’, vertelt Van Klaveren enthousiast aan de telefoon. ‘Tuan Guru was een prins en een zoon van een qadi, een islamitische rechter. Hij schreef in gevangenschap op het Robbeneiland (het eiland waar het apartheidsregime later Nelson Mandela zou vasthouden, red.) de eerste Zuid-Afrikaanse Koran. Hij kon dit doen, omdat hij als geleerde de Koran helemaal uit zijn hoofd geleerd had. Hij vroeg een cipier om pen en papier en schreef toen alles op. Ook de eerste moskee in Zuid-Afrika is naar verluidt door Tuan Guru gesticht. De Nederlanders hebben onbedoeld de islam naar Zuid-Afrika gebracht. Mijn oud-collega Martin Bosma, die een boek schreef over Nederland en Zuid-Afrika, zal dit verhaal vast niet leuk vinden. Haha.’

Ziet Van Klaveren zichzelf als een bruggenbouwer, die Oost en West weer wil verbinden? ‘Ik heb – helaas – bijgedragen aan het islamofobe klimaat dat nu in Nederland heerst’, zegt de oud-politicus berouwvol. ‘Ik heb spijt van de rol die ik in het verleden heb gespeeld. Maar het beeld dat ik van islam had was ook feitelijk incorrect.’

‘Ik ben streng-gereformeerd opgevoed met het idee dat Mohammed de antichrist was’

Van Klaveren groeide op in een praktiserend, gereformeerd gezin. Allen waren gedoopt, men las uit de Bijbel, ging naar de kerk en opa was ouderling van dienst. Het theologisch kader speelde een grote rol bij zijn latere keuze voor de PVV. ‘Daarom zat ik ook bij de PVV. Dat deed ik vanuit mijn christelijke overtuiging. Toen ik in 2014 uit de PVV stapte, maar nog wel steeds in de Tweede Kamer zat, had ik eindelijk tijd om een kritisch boek over de islam te schrijven. Daar ben ik totaal drieënhalf jaar mee bezig geweest. Maar tijdens het schrijven van dit boek kwam ik steeds meer dingen tegen, die haaks stonden op wat ik meende te weten. Ik keek aanvankelijk met een streng-gereformeerd perspectief naar de islam. Maar als je die bevooroordeelde bril afzet en objectief naar de islam kijkt, krijg je een heel ander beeld.’

Logisch

Voor Van Klaveren is de islam de waarheid. ‘Zeker als je kijkt naar hoe de godsdienst is opgebouwd. Het christendom is niet logisch en de Bijbel bevat veel latere toevoegingen, zoals de drie-eenheid in 1 Johannes 5:7–8. Die stond niet in de oorspronkelijke tekst. De islam is in tegenstelling tot het christendom logisch en gaat uit van taweed, de eenheid van God. Bovendien is de Koran in één keer geschreven in één taal, het Arabisch. De Bijbel daarentegen bestaat uit verschillende boeken, in het Hebreeuws, Aramees en Grieks, en er zijn verschillende versies van in omloop. De protestantse bijbel kent 66 Bijbelboeken, de Ethiopisch-orthodoxe meer dan 80. Ik probeerde te geloven in het christelijk geloof, terwijl ik wist dat het niet helemaal klopte. Bij de islam kwam ik die inconsistenties niet tegen. Het was voor mij daarom thuiskomen.’

Wat Van Klaveren ook overtuigde was het leven van de profeet Mohammed. ‘Hij is de meest invloedrijke persoon ter wereld. Hij stichtte niet alleen een nieuwe godsdienst, maar was ook als staatsman erg succesvol. Zijn opvolgers stonden aan het hoofd van een wereldrijk. Mohammed was heel complementair met de wereld. Naast profeet en staatsman was hij ook legeraanvoerder, vader, buurman, leraar, enzovoort. Dat sprak mij heel erg aan. Ik ben streng-gereformeerd opgevoed met het idee dat Mohammed de antichrist was en het islam het geloof van de duivel. Moslims waren een gesel Gods, die gestuurd waren om ongehoorzame christenen te straffen. Maar Mohammed was juist barmhartig. Hij liet Hind, een vrouw die Mohammeds oom Hamza had laten vermoorden, in leven. Later bekeerde zij zich ook tot de islam. Mohammed was niet uit op wraak en misbruikte zijn machtspositie niet. Ook weigerde hij te leven in weelde. In de Bijbel, in Deuteronomium 18:20-22 wordt verteld over de kenmerken waaraan je een echte profeet herkent. Mohammed voldoet aan alle eigenschappen van een ware profeet, meer nog dan profeten uit de bijbel. Ik heb op een rationele manier besloten, nadat ik alles goed had onderzocht, om moslim te worden. Er is geen God dan Allah en Mohammed is de boodschapper.’