Als u eens in de politiek het stockholmsyndroom — een gegijzelde identificeert zich volkomen met degene die hem gijzelt — in volle werking wilt zien, dan moet u de uitzending van Nieuwsuur van afgelopen zaterdag terugkijken. Het interview met NAVO-baasje Mark Rutte vormt er een verbluffend perfecte illustratie van.

Uiteraard werd hij stevig aan de tand gevoeld over zijn onderdanige houding jegens de Amerikaanse dictator Donald Trump. Zoals over dat, indertijd met hoon overladen, byzantinistische appje waarin Rutte Trump aan de vooravond van de NAVO-top ongeveer als grootste Amerikaanse staatshoofd aller tijden de hemel in prees, omdat hij geregeld had wat niemand eerder gelukt was: een defensiebudgetnorm van 5 procent.

Of deze vorm van hielenlikkerij niet een beetje overdreven was, wilde de interviewer weten. En onoprecht. O nee, geenszins, repliceerde Rutte, hij voelde dat op dat moment echt zo. Het was echt geweldig, wat Trump gedaan had weten te krijgen, reden tot veel dankbaarheid. Het valt niet uit te sluiten dat Rutte het meent. Hielenlikkers zien zichzelf zelden als zodanig. Zij beschouwen hun kunstje als een grote kunst, die alleen zíj tot in de puntjes beheersen. Dat is het stockholmsyndroom.

Ik moest denken aan het gedicht Der Tanzbär van de Duitse toneelschrijver Gotthold Ephraim Lessing (1729–1781) uit 1751, over een circusbeer als metafoor voor de gedrilde hoveling, waarin hij dergelijk onderdanig drilgedrag hekelde:

Ein Tanzbär war der Kett’ entrissen,
Kam wieder in den Wald zurück,
Und tanzte seiner Schar ein Meisterstück
Auf den gewohnten Hinterfüßen.

‘Seht!’, schrie er, ‘das ist Kunst; das lernt man in der Welt.
Tut mir es nach, wenn’s euch gefällt
Und wenn ihr könnt.’ – ‘Geh’, brummt ein alter Bär,
‘Dergleichen Kunst, sie sei so schwer,
Sie sei so rar, sie sei,
Zeigt deinen niedern Geist und deine Sklaverei.’

Rutte bleek na een jaartje NAVO een uitstekend gedrilde dansbeer te zijn. Op elke vraag gaf hij het door Washington gewenste antwoord.

Zolang het over Poetin en de Russen ging, was wat hij in Nieuwsuur zei best verstandig

Hiermee vormt Rutte de overtreffende trap van zijn voorganger Jaap de Hoop Scheffer. Die steunde als minister van Buitenlandse Zaken ooit blindelings Bush’ op leugens gebouwde inval in Irak. Beloond met een bezoek aan Washington stond hij daar naast zijn Amerikaanse collega te glimmen als een kostschoolleerling die een pluim krijgt van de rector. Rechtop lopen ging hij pas weer toen hij met pensioen ging.

Maar Bush was heilig vergeleken bij Trump, en daarmee was Jaaps gedrag dat ook vergeleken bij dat van Mark. Zolang het over Poetin en de Russen ging, was wat hij in Nieuwsuur zei best verstandig. Maar dat werd anders zodra Poetins Amerikaanse geestverwant ter sprake kwam.

Vraag: Toen Trump in uw bijzijn zei dat hij desnoods met geweld Groenland zou annexeren, en dat u daarin een nuttige rol kon vervullen, liet u die mogelijkheid open.
Rutte: ‘Onderlinge spanningen tussen NAVO-landen, daar bemoei ik mij niet mee. Hooguit discreet achter de schermen.’
Wedervraag: Heeft u dat gedaan?
Antwoord: ‘Daarover kan ik hier niet praten, want dat is achter de schermen.’
— Jaja, gelooft u echt dat Rutte dat bij een bullebak als Trump heeft aangedurfd?

Vraag: Is Amerika nog een toonbeeld van democratie, gezien Trumps omgang met demonstranten, de vrije pers en de scheiding der machten?
Antwoord: ‘Ja, absoluut. De scheiding der machten werkt. De president is pushing, dat mag hij doen. Tegelijk zie je rechterlijke uitspraken die hem soms gelijk geven, soms niet. Alle instanties werken. Trump is zeer ambitieus, dat mag hij ook zijn, hij heeft een ruim mandaat.’

Niet gek dat zo’n Yesilgöz dan denkt: dat soort democratie, dat kan ik in Den Haag met onwettige voorstellen en een eigen antifa-hetze ook.

Dan Rutte over Trumps voortdurende gejojo inzake Oekraïne, diens aanpappen met Poetin: Trump deed de goede dingen, want alleen hij kon Poetin uittesten, en trok de juiste conclusies. Over Trumps kersverse Gaza-vredesvoorstel: veelbelovend, maar oppassen met… Hamas.

Tja. Geen woord over de totale onbetrouwbaarheid van Netanyahu.

Het was Israël, niet Hamas, dat het vorige akkoord doelbewust opblies. Dat hadden die kwart miljoen demonstranten een dag later beter door.