President Emmanuel Macron maakte donderdag bekend dat Frankrijk op de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in september officieel de staat Palestina zal erkennen. Frankrijk wordt daarmee het eerste G7-land dat een dergelijke stap neemt.
Hoewel de beslissing niet direct zal leiden tot een verbetering van de humanitaire crisis in Gaza, is het indicatief voor de kentering die momenteel plaatsvindt in Europa. Israël wordt traditioneel gezien als bondgenoot van het Westen, maar sinds 7 oktober 2023 zijn steeds meer mensen zich bewust geworden van de bezetting van de Palestijnse gebieden door Israël.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu veroordeelde de stap scherp en noemde erkenning onder de huidige omstandigheden ‘een beloning voor terrorisme’ die de veiligheid van Israël in gevaar brengt. Defensieminister Israel Katz waarschuwde dat een Palestijnse entiteit Israël zou kunnen bedreigen. Ook de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio keurde de stap af en stelde dat dit het vredesproces schaadt.
Macron vindt echter dat veiligheid alleen kan worden bereikt als westerse landen helpen bij de heropbouw van Gaza, en uiteindelijk van de Palestijnse staat. ‘We moeten de staat Palestina opbouwen, de levensvatbaarheid ervan garanderen en bijdragen aan de veiligheid van alle mensen in het Midden-Oosten’, schrijft hij op X. Daarbij stelt hij wel dat Hamas moet worden gedemilitariseerd en Israël volledig moet worden erkend.
Twee weken geleden maakte de EU afspraken met Israël over een verbetering van humanitaire hulp in Gaza. Of Israël deze afspraken nakomt, blijft onduidelijk.
Op 10 juli maakte de EU afspraken met Israël over een aantal maatregelen, die het land zou nemen om hulp aan de Gazanen te verbeteren. Dit betrof onder andere meer vrachtwagens met noodhulp, meer grensovergangen, meer brandstof voor het vervoer van deze goederen en een beter distributiesysteem.
Elke twee weken zal er een beoordeling komen, waarbij de EU met behulp van ambassadeurs en lokale partners na zal gaan wat er terechtkomt van de beloofde maatregelen, vertelde de EU-buitenlandchef Kaja Kallas.
Afgelopen woensdag kwamen vertegenwoordigers van EU-lidstaten voor het eerst om deze beoordeling te bespreken. Een eerste conclusie was dat er nog geen positief beeld is van de geleverde hulp. Een tweede is dat er namens de EU geen mensen ter plaatse zijn om deze informatie te verifiëren, meldt een bron betrokken bij het proces.
Dat de hulp die nu Gaza binnenkomt niet voldoende is om in de behoefte te voorzien, is duidelijk. Deze conclusie kon worden gemaakt op basis van lokale partners. Om een beter beeld te krijgen, zal een afvaardiging van DG ECHO (Directorate-General for European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations) zelf naar Gaza afreizen, aldus de bron.
Volgens Abed al Attar, een Palestijnse Nederlander die betrokken is bij een lokale hulporganisatie, is er geen sprake van verbetering. ‘Hope4Gaza heeft tot nu toe geen merkbare verbetering gemeld’, zegt hij. ‘Ondanks de overeenkomst tussen Israël en de EU, komt er nog steeds heel weinig hulp Gaza binnen. Door de strenge beperkingen aan de grens en op banktransacties is het bijna onmogelijk om hulp effectief te laten aankomen en verdelen.’
Consequenties
Welke consequenties de EU verbindt aan het niet nakomen van de afspraken, blijft onduidelijk. Kallas schreef eerder deze week op X: ‘Ik sprak opnieuw met Gideon Saar (minister van Buitenlandse Zaken in Israël, red.) om onze afspraken over de hulpstroom te herhalen en duidelijk te maken dat het Israëlische leger moet stoppen met het doden van mensen bij distributiepunten. Alle opties blijven open als Israël zijn beloftes niet nakomt’, schrijft de EU-buitenlandchef op 22 juli.
Dit is echter geen antwoord op de vraag onder welke omstandigheden dit concrete maatregelen worden. Ondertussen willen kritische Kamerleden van minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken weten welke maatregelen Nederland voorstelde als Israël zich niet aan de afspraken houdt.
‘De Tweede Kamer moet echt terugkomen van reces. Want terwijl het parlement acht weken stil ligt, is net buiten Europa een land bezig om een heel volk uit te hongeren. Een land waar wij een verdrag mee hebben. En Nederland, dat nu iets kan doen, stelt ondertussen geen enkele sanctie in’, schrijft Jan Paternotte (D66) vandaag op LinkedIn.
Gisteren werd er op treinstations in heel Nederland geprotesteerd tegen het geweld en uithongeringspolitiek van Israël in Gaza. ‘Mensen in Gaza worden doelbewust uitgehongerd. Voedsel en hulp staan klaar bij de grensovergang, maar niemand kan erin terwijl elke dag kinderen doodgaan’, schrijft de Partij voor de Dieren op Instagram.
Honderden mensen sloegen met lepels op pannen op stations in het hele land, waaronder in de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag tegen de ‘doelbewuste uithongering’ van Gaza door Israël. Tweede Kamerlid Christine Teunissen (Partij voor de Dieren) sloot zich in Den Haag aan bij het protest. ‘Er staat voedselhulp klaar aan de grens, maar die mag er niet in’, zegt ze in een live-opname uit Den Haag. ‘Nederland doet helemaal niks om de druk op te voeren op de Nederlandse regering.’
De Partij voor de Dieren behoort tot de felste critici van Israël in de Tweede Kamer. De partij spreekt, in lijn met verschillende experts – onder wie onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) – van genocide op het Palestijnse volk door de Israëlische staat. Omdat Nederland daar volgens hen niets wezenlijks tegen onderneemt, zou het zich schuldig maken aan ‘medeplichtigheid aan volkerenmoord’.
Een verzoek van GroenLinks-PvdA om een Kamerdebat over de Israëlische uithongeringspolitiek werd eerder deze week afgewezen door een rechtse meerderheid.
Een grensgeschil tussen Thailand en Cambodja mondde donderdag uit in hevige gevechten. Volgens Thailand zijn al meer dan 100.000 mensen op de vlucht geslagen.
Beide landen zouden grof geschut inzetten, zoals artilleriebeschietingen en BM-21-raketwerpers. Aan Thaise zijde zijn minstens 14 doden gevallen. Over het dodental aan Cambodjaanse kant is niets bekendgemaakt, aldus Deutsche Welle.
De geweldsescalatie vond plaats nabij twee tempels tussen de Thaise provincie Surin en het Cambodjaanse Oddar Meanchey. Beide landen geven elkaar de schuld van het nieuwste conflict, dat inmiddels zijn tweede dag ingaat.
Al decennialang lukt het niet om overeenstemming te bereiken over de precieze grens, die in de koloniale tijd door Frankrijk werd getrokken. Het gaat om de zogenoemde Emerald Triangle, het drielandenpunt met het naburige Laos, een gebied met verschillende antieke tempels, waaronder de hindoetempel Preah Vihear.
Het Internationaal Gerechtshof bepaalde in 1962 dat deze tempel en het omliggende gebied aan Cambodja toebehoren, en dat Thaise troepen zich daaruit moesten terugtrekken.
Ook in 2008 en 2011 waren er schermutselingen over het gebied. In 2013 werd via bemiddeling van de VN een staakt-het-vuren bereikt dat meer dan tien jaar standhield. De huidige crisis begon in mei, toen militairen aan beide zijden elkaar opnieuw beschoten. Daarbij kwam een Cambodjaanse soldaat om het leven.
In juni presenteerde D66 nieuwe asielplannen: vluchtelingen moeten voortaan buiten Europa asiel aanvragen. Zelf naar Nederland reizen kan dan niet meer. Binnen de partij klinkt kritiek, maar er is ook steun.
D66 heeft een nieuw migratieplan naar Canadees model: asielzoekers moeten niet langer asiel aanvragen in Nederland, maar buiten Europa. Pas als Europa toestemming geeft, mogen ze naar Nederland of een ander Europees land reizen. De partij wil een bindende verdeelsleutel voor erkende vluchtelingen, zodat de lasten eerlijk worden verdeeld over alle lidstaten van de Europese Unie. Lidstaten die weigeren mee te doen, zouden gekort moeten worden op EU-subsidies.
Partijleider Rob Jetten zegt in een interview met het AD dat D66 de migratiediscussie niet moet overlaten aan de flanken. Hij geeft toe dat de discussie gevoelig ligt bij sommige partijleden, maar vindt tegelijkertijd dat ze gevoerd moet worden omdat de huidige weg een doodlopende is.
‘Onderbuikpolitiek’
Er is veel kritiek op het plan. Hoogleraar migratierecht Thomas Spijkerboer noemt in een interview met Het Parool het nieuwe migratieplan geen redelijke middenweg, maar juist ‘onderbuikpolitiek’ die juridisch ondeugdelijk is. Volgens hem is het voorstel vaag en ‘niet eens een echt plan’. Hij stelt: ‘Juist van D66, die zich altijd profileerde als partij van de rechtsstaat, verwacht je meer.’
De verwijzing naar het ‘Canadese model’ noemt hij misleidend: ‘Canada laat óók mensen asiel aanvragen als ze Canada bereiken. Wat D66 voorstelt is juist het omgekeerde.’ Spijkerboer ziet in het plan een repressieve benadering: ‘Wat ik D66 vooral hoor zeggen, is de nadruk op de repressieve kant: mensen buiten houden, terugsturen, geen procedure toestaan. Dat is PVV-retoriek.’
Ook politicoloog Julia Wouters ziet het nieuwe D66-standpunt in dit licht. In het WNL-radioprogramma Haagse Lobby verwijt ze de Democraten ‘paniekvoetbal’. De partij zou voor een stevigere migratiekoers kiezen om VVD-kiezers te trekken, die vanwege de ultrarechtse koers van Dilan Yesilgöz een redelijk alternatief zoeken, maar D66 op migratie te links vinden. Maar door op dit dossier naar rechts op te schuiven, verlies je weer kiezers aan GroenLinks–PvdA en Volt, zegt ze ook. D66 stijgt daarom niet in de opiniepeilingen, terwijl het CDA het nu heel goed doet.
Geen nieuwe koers
Er zijn ook D66-leden die minder negatief zijn over de nieuwe koers van de partij op migratie. Ze benadrukken bovendien dat die koers in werkelijkheid helemaal niet zo nieuw is.
‘D66 wil dat de migratieketen menselijker én beter georganiseerd wordt’
Sina Salim is al jarenlang actief binnen D66, een tijdlang als raadslid in de gemeente Ede. Hij bezoekt partijcongressen en volgt het landelijke debat op de voet. De ophef over het nieuwe migratieplan bekijkt hij echter met enige verwondering.
Sina Salim
‘Ja, het klinkt misschien als een koerswijziging, maar als je kijkt naar de partijprogramma’s en de standpunten op de website, is er inhoudelijk niet zoveel veranderd. D66 was nooit heel erg links op het onderwerp migratie. In het vorige kabinet waarin we zaten, Rutte-IV, was de D66-fractie in principe akkoord gegaan met stevige plannen rond asiel. Formeel heeft geen van de vier partijen het akkoord ondertekend, omdat het kabinet viel vóórdat dit proces formeel werd afgerond. Maar in de reconstructies van onder meer NRC is herhaaldelijk naar voren gekomen — en ook niet weersproken door D66 — dat wij akkoord waren met het voorstel.’
Salim benadrukt dat een Canadees model makkelijker gezegd is dan gedaan. ‘Het ligt juridisch en politiek gezien zeer complex. Als je dit wilt, moet je allerlei internationale verdragen aanpassen, en dat kan alleen in Europees verband. Dat is een kwestie van lange adem en gaat nog jaren duren.’
De migratieplannen van D66 zijn niet extreem, vindt hij. ‘Wat de partij nu doet, is eigenlijk consistent. D66 steunt het EU-migratiepact en wil dat de migratieketen menselijker én beter georganiseerd wordt.’
‘Onze vaste achterban hecht meer aan onderwerpen als onderwijs, innovatie, economie en het versterken van vertrouwen in de overheid’
De kritiek van migratieprofessor Spijkerboer dat de migratieplannen van D66 ‘PVV-retoriek’ zouden bevatten, noemt hij ‘ongefundeerd en onzinnig’. ‘Spijkerboer onderbouwt deze stevige bewering niet met concrete passages of maatregelen, wat weinig constructief is in een publiek debat over zo’n gevoelig onderwerp. Wie de feitelijke inhoud van onze plannen bekijkt, ziet een fundamenteel andere benadering. Wij willen het Europese migratiepact snel invoeren, verplichte taalles vanaf dag één stimuleren en drempels tot arbeid wegnemen. We kiezen daarnaast voor kleinschalige en eerlijke opvang verspreid over het land, en we blijven pal staan voor liberale waarden. Wie deze waarden stelselmatig niet respecteert, kan zijn rechten verliezen. Dat zijn voorstellen die menselijkheid en draagvlak combineren, en staan dus haaks op de benadering van de PVV.’
Tegelijkertijd plaatst Salim een kanttekening bij de timing. ‘Het migratiedebat speelt altijd op in verkiezingstijd. Terwijl je je kunt afvragen of dit het thema is waarop D66 zich echt moet profileren. Onze vaste achterban hecht meer aan onderwerpen als onderwijs, innovatie, economie en het versterken van vertrouwen in de overheid. Maar in de campagne dwingen media en andere partijen je toch weer om kleur te bekennen op migratie.’
‘Je kunt migratie niet negeren’
Voor de Enschedese D66’er Janarthanan Sundaram is het huidige migratiedebat vooral onrealistisch. ‘Er wordt door linkse partijen vaak geredeneerd vanuit een ideaalbeeld’, zegt hij. ‘Ze benadrukken het recht op asiel, maar vergeten dat Nederland helemaal geen ideaal land is om asiel aan te vragen. In Nederland zit je jarenlang in een AZC, zonder rechten, zonder perspectief op werk of op een woning.’
Sundaram vindt dat D66 zich juist onderscheidt door dit ongemakkelijke feit te benoemen.
Janarthanan Sundaram
‘We moeten durven zeggen dat het systeem nu niet werkt. Mensen die vluchten proberen eerst weg te komen uit het land dat hen onderdrukt, of waar oorlog is. Vervolgens denken ze na over de vraag naar welk land ze willen doorreizen om een nieuwe toekomst op te bouwen. Maar die toekomst bieden we in Nederland op dit moment nauwelijks. Je zit vast, je mag niets, er is geen duidelijkheid over je status. Daarom moeten we het asielsysteem anders organiseren.’
Hij ziet het nieuwe voorstel van D66, waarbij asielzoekers mogelijk digitaal een aanvraag kunnen doen voordat ze überhaupt naar Europa reizen, als een poging om het proces eerlijker en menswaardiger te maken. ‘Je meldt je aan voor asiel buiten Europa, je hoort vervolgens of je mag komen en naar welk land je kunt gaan. Vervolgens ga je naar dat land en kun je direct meedoen aan de samenleving. Zo’n systeem is eerlijker voor iedereen.’
Linkse wegkijker of populist
Toch begrijpt hij dat je snel een bepaalde sticker opgeplakt krijgt. ‘Als je je uitspreekt over migratie, riskeer je meteen dat je wordt weggezet als linkse wegkijker of als populist. Maar we moeten ons niet laten gijzelen door zulke frames. Er zijn problemen die om oplossingen vragen. D66 is een partij die oplossingen zoekt. Dat doen we niet vanuit angst, maar vanuit redelijkheid.’
Volgens Sundaram is het bovendien logisch dat D66 zich ook over dit gevoelige onderwerp uitspreekt. ‘Je kunt migratie niet negeren. De samenleving praat erover, het leeft. Dan moet je als partij ook iets zinnigs te zeggen hebben, en dat hebben we. Zoals we dat ook hebben over onderwijs, de economie, Europa en andere onderwerpen.’
Zouhair Saddiki
Zouhair Saddiki, die ook al jarenlang actief is bij D66, herkent het idee van een aanmeldcentrum buiten Europa uit zijn tijd bij de Jonge Democraten. ‘We hebben dit binnen de JD al eens besproken, jaren geleden. Het was toen al een idee dat draaide om eerlijkheid. We moeten mensen beschermen die deze bescherming echt nodig hebben. Tegelijkertijd moeten we voorkomen dat het systeem overbelast raakt door mensen die geen recht hebben op asiel.’
Hij is verrast dat het D66-voorstel nu zoveel stof doet opwaaien. ‘Ik vind het eigenlijk goed dat de Tweede Kamerfractie dit oppakt. Je wilt niet eindeloos pappen en nathouden. Je moet duidelijke keuzes maken. Het systeem zoals we dat nu hebben, leidt tot uitzichtloosheid en onzekerheid voor duizenden mensen. Dát is onmenselijk.’
‘D66 neemt verantwoordelijkheid’
Saddiki is het ook niet eens met de kritiek van Spijkerboer. Hij noemt zijn verwijt ‘kort door de bocht en prematuur’. ‘De huidige juridisch navelstaarderij biedt geen soelaas, noch voor het huidige overbelaste systeem, noch voor de asielzoeker in Nederland. Als huidige regels spaak lopen om de asielprocedure rechtmatig en doelmatig te maken, dan dien je misschien juist deze regels te herzien.’
Timing van het voorstel
Wat betreft de timing van het D66-voorstel, in campagnetijd, is Saddiki realistisch. ‘Ja, het is een gevoelig thema, zeker zo vlak voor de verkiezingen. Maar dat wil niet zeggen dat D66 ineens VVD-light is geworden. Het voorstel komt niet uit de lucht vallen. De discussie hierover moet toch een keer gevoerd worden.’
En D66 moet in de volgende coalitie meeregeren, vindt hij. ‘Onze inzet is duidelijk: we willen weer in het kabinet om echt invloed uit te oefenen en het verschil te maken. Dan moet je je ook uitspreken over gevoelige thema’s. Ik ben vaak kritisch geweest op D66, maar dit vind ik een goede stap. D66 neemt verantwoordelijkheid. En dat is wat kiezers uiteindelijk van ons verwachten.’
Vandaag, morgen en overmorgen komen Palestijnse theologen bijeen in bezinningscentrum Emmaus in Helvoirt. Ze zijn naar Nederland gekomen om de genocide in Gaza aan de kaak te stellen.
De conferentie Doing Justice, Loving Mercy richt zich op een breed christelijk publiek dat zich wil verdiepen in de humanitaire situatie in Palestina en de Palestijnse bevrijdingstheologie. Organisator is de christelijke pro-Palestijnse lobbygroep Kairos-Sabeel Nederland, die voor deze conferentie samenwerkt met Bethlehem Bible College en de christelijke, pro-Palestijnse actiegroep Christelijk Collectief. ‘We zijn trots dat we een groot aantal sprekers van naam uit Palestina mogen verwelkomen’, meldt Kairos-Sabeel in een persbericht.
De conferentie zal deze middag openen met een lezing van de Palestijnse dominee en theoloog Munther Isaac. Hij spreekt over zijn nieuwste boek Christ in the Rubble, waarin hij reflecteert op ‘een theologie na de genocide in Gaza’. Dan volgt een verhaal van de linkse theologe Janneke Stegeman, die in haar toespraak zal ingaan op de Europese christelijke verantwoordelijkheid voor de situatie in Gaza. De dag sluit af met een panelgesprek met Palestijnse gasten en een avondprogramma vol muziek, poëzie en creativiteit.
De zaterdag start met gezamenlijke eredienst, waarbij christelijke protestliederen centraal staan. De dag is gevuld met gesprekken over internationaal recht en verzet tegen imperialisme. Yousef Alkhouri, decaan van Bethlehem Bible College, houdt die dag een toespraak over het begrip ‘ecclesiacide’, letterlijk de moord op de kerk, naar aanleiding van de Israëlische aanval op een katholieke kerk op 17 juli jongstleden. Later die dag zal Viola Raheb spreken over de rol van kerken in het pleiten voor gerechtigheid. In een interviewgesprek zal Shireen Abu Awwad van Shepherd Society haar perspectieven delen op hulpverlening in Palestina.
De zaterdagavond is gewijd aan de opbouw van mensenrechtenbewegingen in Europa. Vertegenwoordigers van PAX, The Rights Forum, ICC en Stroomversnellers nemen deel aan de discussie.
Zondag begint met een kerkdienst. Vervolgens gaan deelnemers per land in gesprek over hoe ze opgedane inzichten kunnen vertalen naar actie in hun eigen context. De conferentie sluit die middag af met een gezamenlijke sessie en afscheid.
De organisatie van Doing Justice, Loving Mercy is in handen van vrijwilligers van Kairos-Sabeel Nederland en Christelijk Collectief. Financiële steun komt van Kerk en Wereld en het Doopsgezind Predikfonds.
Steeds meer mensen trekken naar de grote stad om hun geluk te beproeven, en Tanger is daar geen uitzondering op. Wie deze zomer, zoals wij, hier neerstrijkt, zal opmerken dat de stad in een krankzinnig tempo uitdijt en de lucht in schiet. De hoogbouw aan de begeerde playa, de baai van de stad, is exclusief en peperduur. De huizenprijzen rijzen de pan uit; de sky is hier echt the limit.
De huizen die in de breedte worden gebouwd, schieten als paddenstoelen uit de grond. De buitengebieden van Tanger worden klaargemaakt voor bebouwing, voor de almaar groeiende aanwas van nieuwkomers. De stad kraakt en piept aan alle kanten door de toevloed.
Het iconische pleintje dat aan het begin van de Rue Pasteur een prachtig uitzicht biedt over de benedenstad en de zee, is zojuist na een grondige restauratie opnieuw opgeleverd. Het moet de stad nieuw aanzien geven. Van oudsher flaneren hier hele gezinnen en strijken neer bij de zware kanonnen die lang geleden door de Republiek aan Marokko zijn verkocht. Probleem is alleen dat dit plein de massa helemaal niet aankan. Zo wordt het plein exemplarisch voor het lot van deze stad: te populair en dus onleefbaar geworden.
Grootverdieners kopen prachtige penthouses met uitzicht over de baai
De buitenwijken hebben niet zulke brede pleinen, nauwelijks groenvoorziening en ook geen parken. Wie verkoeling zoekt, moet wel naar het centrum. En als het nacht wordt, dan vullen de portieken zich met de honderden migranten uit het zuiden van Marokko. Ze strijken hier neer op zoek naar een boterham en wat geluk. Ze slapen in het gras, onder de palmbomen, bij de speeltuinen. Veel van hen werken in de bouw, maar hebben ’s avonds nergens om naartoe te gaan.
Men leeft op de pof. De dagloners vullen de straten, op zoek naar een bordje witte bonen en sardines. Niemand die er nog van opkijkt. Of toch wel. Steeds harder klinken de stemmen van de stad die ‘nee’ zeggen tegen de verrommeling. En hier raakt hun protest aan een groter probleem dat ook bij ons in de grote steden speelt. De bevolking ziet met lede ogen aan hoe, door de influx van nieuwkomers, de stad uitgeput raakt. Vuil wordt niet opgehaald, waardoor de straten vies blijven. Er is een groter gevoel van onveiligheid.
Zoals bij ons in de grote steden de fatbikes voor overlast zorgen op de fietspaden, zijn het hier de Chinese motortjes waarmee de talloze pakketbezorgers ongemeen hard door de straten zoeven. De toegenomen welvaart heeft er ook voor gezorgd dat Marokkaanse gezinnen standaard een auto hebben. Tanger kent een fileprobleem, iets wat onbestaanbaar was toen ik hier tien jaar geleden neerstreek.
Gentrificatie vergroot de contrasten alleen maar. De grootverdieners kopen prachtige penthouses met uitzicht over de baai en wanen zich bevrijd van de last waar de bewoners beneden onder zuchten. De mooie plaatjes van de projectontwikkelaars verkopen een betondroom waarin men is bevrijd van het vuil van de stad. De bouwkranen draaien vierentwintig uur per dag. De temperatuur stijgt, en er is maar zoveel schaduw per persoon.
Ondertussen volg ik via sociale media de social warriors van de stad, die in beeld en geluid de overlast, overbevolking en desolaatheid die de nieuwe welvaart heeft gebracht, aan de kaak stellen. Ze trekken steeds meer de aandacht, omdat mensen voelen dat het anders moet om de stad leefbaar te houden voor iedereen.
Landen zijn wettelijk verplicht om klimaatverandering aan te pakken, zo oordeelde het Internationaal Gerechtshof gisteren in een historische uitspraak waarin klimaatgerechtigheid voor het eerst werd gekoppeld aan mensenrechten.
Volgens het ICJ is het recht op een schone, gezonde en duurzame leefomgeving een fundamenteel mensenrecht. Wie nalatig is in de bescherming van het klimaatsysteem, kan zich schuldig maken aan een internationale onrechtmatige daad. Slachtoffers kunnen dan aanspraak maken op herstel, compensatie of erkenning van schuld.
Opvallend was ook de uitspraak dat deze verplichtingen óók gelden voor staten die de internationale klimaatverdragen niet hebben ondertekend of zich daaruit hebben teruggetrokken. Hiermee doelt het mogelijk op de VS, die onlangs uit het Parijsakkoord stapten.
Hoewel het advies niet bindend is, wordt het gezien als een kantelpunt in de internationale klimaatrechtspraak. Experts spreken van een nieuw tijdperk, waarin staten – vooral historische vervuilers zoals Australië en de Verenigde Staten – juridisch aansprakelijk kunnen worden gesteld.
De zaak was aangespannen door Vanuatu, een eilandstaat in de Stille Zuidzee. In 2019 vroeg een groep studenten in Vanuatu om advies van het Hof over de toepassing van het internationaal recht op het gebied van klimaatverandering.
Een verzoek van GroenLinks-PvdA voor een spoeddebat over de uithongering in Gaza kreeg geen steun van een meerderheid in de Tweede Kamer. ‘De VVD reageerde niet eens’, meldt Trouw.
In Gaza is sprake van grootschalige hongersterfte, waarbij inmiddels ook medewerkers van hulporganisaties omkomen. Op sociale media circuleren talloze beelden van zwaar ondervoede Palestijnen, onder wie veel kinderen.
Toch is die situatie kennelijk niet urgent genoeg voor een meerderheid in de Tweede Kamer. De fracties van PVV, NSC, BBB en SGP stemden tegen het verzoek van de oppositie om een spoeddebat. Vijf partijen, waaronder regeringspartij VVD en het CDA, reageerden niet.
Het lijkt onderdeel van een breder patroon. Ondanks alle verzoeken en protesten tot actie tegenover het, volgens velen, genocidale beleid van Israël in de afgelopen jaren, is de Nederlandse, Europese en westerse houding één van passiviteit. Israël wordt steeds opnieuw de hand boven het hoofd gehouden.
Een deel van de Tweede Kamer is daar klaar mee. ‘Volgens de VN zijn de afgelopen weken meer dan duizend Palestijnen in Gaza vermoord die in de rij stonden voor voedsel’, aldus Jan Paternotte (D66) en Kati Piri (PvdA-GroenLinks) in de motivatie voor hun debatverzoek. ‘Elke dag sterven mensen door geweld en hongersnood, en de Israëlische regering zet de plannen voor een etnische zuivering voort.’
Van oudsher verhuizen mensen naar de grote stad. Vanwege werk, studie of een veranderend levenspatroon. Toch zijn er ook veel mensen die juist behoefte hebben aan het dorpse leven. Drie gezinnen vertellen waarom zij de Randstad verruilden voor een ander deel van Nederland.
Van oudsher verhuizen mensen naar de grote stad. Vanwege werk, studie of een veranderend levenspatroon. Toch zijn er ook veel mensen die juist behoefte hebben aan het dorpse leven. We spraken drie gezinnen die recent binnen Nederland migreerden: weg van de Randstad, naar het oosten van het land.
De trek uit de Randstad naar regio’s daarbuiten neemt al jaren toe. Vooral stellen zonder kinderen en mensen ouder dan dertig jaar verlaten vaker dan voorheen de Randstad. In 2024 verschoof de bevolkingsgroei van de Randstad naar regio’s daarbuiten. Waar grote steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht vooral groeien door migratie, trekken stadsbewoners juist weg naar provincies als Gelderland, Overijssel en Flevoland, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Verhuisden in 2024 5.793 mensen vanuit het oosten naar Amsterdam, dan trokken 7.862 mensen uit deze stad naar het oosten toe. Uit Rotterdam trokken iets minder mensen naar het oosten (1.916) dan andersom (2.244), maar de kloof was ooit vele malen groter. Wat trekt deze stedelingen aan in het leven in de oostelijke provincies?
Vanuit de tuin het bos in
Ruimte, zegt Eva. Als je inzoomt op de kaart, kun je haar huis zien liggen: het is het laatste huis van het Gelderse dorp Rheden, voordat je het eindeloze natuurgebied De Hoge Veluwe inloopt. Vanuit de tuin loopt ze zo het bos in. ‘Het liefst heel vroeg in de ochtend of bij schemering, dan heb je een grote kans om wild te zien lopen.’
Eva woont er met haar man Jeroen en twee kinderen. Het is een absoluut contrast met Schiedam, waar ze hiervoor woonden. Of met Leiden, waar ze studeerde, of Amsterdam, waar Jeroen heeft gewerkt. Eigenlijk verlangde Eva al jaren naar deze ‘remigratie’. Want zelf groeide ze op in een dorp vlak bij Hengelo. ‘Dit voelde dan ook als thuiskomen.’
Het huis van Eva, Jeroen en hun kinderen
Eva was klaar met de stad. Met de drukte, het feit dat mensen zo dicht op elkaar leven en wat dat met mensen doet. ‘De sfeer is de laatste jaren enorm verhard. Omdat je zo dicht op elkaar woont, heeft iedereen de omgangsvormen scherp afgebakend. En je moet je constant profileren. Je moet overal iets van vinden of kleur bekennen. Opeens vond de buurman die PVV stemde iets van ons als GroenLinksers’, vertelt ze vanaf de grote tafel in haar huiskamer.
De maatschappij is gepolariseerd, en dit voel je in de stad het meest, zo beschrijft ze. ‘Eerst vond ik het heerlijk dat er veel verschillende nationaliteiten woonden. Maar dat gevoel verdween de afgelopen jaren. Aan de ene kant schaamde ik me voor mijn witte huid, omdat andere Nederlanders zo lelijk konden doen. Aan de andere kant stoorde ik me aan de manier waarop er werd geschermd met discriminatie door mensen van kleur. Als ik bijvoorbeeld iemand aansprak op het feit dat hij met zijn schoenen op de bank in een tram zat, dan discrimineerde ik zogenaamd.’
Het was voor haar en haar man reden genoeg om weg te gaan uit de stad Schiedam, die ze ooit zo bewust hadden uitgekozen. Aan de rand van De Hoge Veluwe bouwden ze het vervallen, monumentale pand om tot een ecologisch, idyllisch pareltje. Dit was vooral een project van Jeroen. ‘Ik moet wel bezig zijn. Ik ben van huis uit socioloog, dus ik mis de stad soms wel. Maar er is nog iets anders dat ik leuk vind. Ik nam me voor dit huis volledig te verduurzamen en het op den duur mogelijk te maken dat we autonoom kunnen wonen. ‘Zo branden bijvoorbeeld de lampen rechtstreeks op de gelijkstroom van de zonnepanelen.’
Gewoon buiten zijn
Een grote tuin met speeltoestellen, een barbecue en een hangmat. Vogelbosjes, een moestuin en een boomgaard eromheen. Zo beschrijft Alexandra Lyklema haar nieuwe onderkomen aan de rand van het dorp Ommen in Overijssel. ‘Het was vroeger een boerenwoning.’ Net als Eva komt ze uit de stad. Drie jaar geleden woonde ze met haar man en dochter in een appartement zonder tuin in hartje Rotterdam. Inmiddels heeft het stel drie kinderen, die zo het huis uitlopen om te gaan spelen. ‘Er is hier geen drukke weg waar ik me zorgen over moet maken.’
Tuin van Alexandra en haar gezin
‘We wonen hier helemaal vrij’, vertelt ze. Wat ze met die vrijheid bedoelt? ‘Het is echt een gevoel. Het betekent dat je geen directe buren hebt waarmee je rekening moet houden. Je kunt grasmaaien of barbecueën wanneer je wilt. Maar het is ook een andere manier van ontspannen, gewoon door buiten te zijn. In de stad moet je eerst twintig minuten rijden om in een bos te komen. Hier kan ik tuinieren, een boek lezen in de hangmat of een stuk wandelen. Ik kan gewoon mijn deur uitlopen en dan bedenken wat ik ga doen. Dat voelt als vrijheid.’
Natuurlijk heeft het ook keerzijden, gaat ze verder. ‘Er zijn minder kinderen om ons heen waarmee onze kinderen kunnen spelen, in een nabijgelegen speeltuintje bijvoorbeeld. Ze kunnen ook niet naar school lopen. Je doet eigenlijk alles met de auto.’ Buren wonen ook een stuk verderop, toch is het contact minder anoniem dan in de stad, vertelt Alexandra. ‘In Rotterdam had ik alleen contact met directe buren, de rest kende ik niet. Het is niet dat we hier de deur bij elkaar platlopen, maar ik klop wel makkelijker bij ze aan. Er is ook een heel actief verenigingsleven. Dat is gezellig, maar daar hoor je dan wel gelijk helemaal bij. Dat was even wennen, maar het is ook wel gezellig.’
Het huis van Eva, Jeroen en hun gezin in de winter
Schone lucht
‘Hier is de lucht schoner. We hebben meer natuur om ons heen en alles is groen’, vertelt Natasha Joemrati, die sinds kort in Lelystad woont. Begin dit jaar verhuisde ze met haar man en twee dochters uit Hoogvliet. ‘Een stad vlak naast de Shell-fabriek. Dat voelde niet goed. We hebben niet bewust gekozen voor Lelystad, het was omdat mijn man hier werk kreeg. Maar als ik nieuws lees uit Hoogvliet over steekpartijen, dan mis ik dat niet. Wij hoorden in Hoogvliet een paar keer per dag sirenes. Hier horen we dat echt bijna nooit.’
‘Mensen zeggen elkaar hier gedag op straat. Dat deden we in Hoogvliet echt niet’, gaat ze verder. ‘Mensen zijn hier gewoon wat aardiger naar elkaar toe. Zo waren we laatst in de supermarkt tegen sluitingstijd en kregen we gratis koekjes, omdat die anders weggegooid zouden worden. Dat is toch een hele andere insteek dan ik gewend ben.’
‘Er zijn ook veel gemengde stellen, net als wij’
Toch denkt ze niet dat er echt sprake is van een groot cultuurverschil. ‘Waarschijnlijk omdat er veel nieuwkomers in de stad zijn komen wonen. Er zijn ook veel gemengde stellen, net als wij. Dat hadden we niet verwacht. Dit maakte het makkelijk om contact te maken met andere moeders op school. Ik had al snel een groepje ouders waarmee ik bevriend raakte.’
Is het echt allemaal beter?
Schonere lucht, meer ruimte en een simpeler leven, zou het dan echt allemaal beter zijn buiten de Randstad? Er zijn ook echt wel dingen die minder makkelijk wennen, vertellen de ‘migranten’. ‘Het feit dat alles een stuk verderop ligt’, vertelt Jeroen. In de stad heb je toch alle winkels in de buurt. Hier ga je niet zomaar even weg met het openbaar vervoer; dan kan het zijn dat je lang moet wachten. Het ziekenhuis is ook een stuk verderop.’
Ook Natasha noemt de winkels om zich heen een gemis. ‘Als ik naar de IKEA wil, moet ik helemaal naar Amsterdam. Dat is een uur rijden vanaf hier. Er is geen supermarkt in onze wijk en er is maar één school in de buurt; daar ga je dan maar naartoe, met de hoop dat het een goede school is. Het is even wennen. We bestellen nu onze boodschappen, daar moeten we dan opeens goed over nadenken. Maar het lukt op een gegeven moment wel’, vertelt ze.
‘Het aanbod van leuke banen op WO-niveau is wel een stuk minder’
‘In de winter mis ik de culturele voorzieningen uit de stad, zoals leuke musea’, vertelt Alexandra. ‘Daar zijn er maar een handjevol van in de buurt; de rest zit op een uur rijden. En je vindt hier toch minder makkelijk een baan. Mijn man en ik zijn allebei universitair geschoold en het aanbod van leuke banen op WO-niveau is hier wel een stuk minder. Dan moet je al snel naar de grote stad. Dit is straks ook het geval wanneer de kinderen gaan studeren. In Zwolle, de dichtstbijzijnde grote stad, is geen universiteit. Dan moeten ze naar Enschede of Groningen.’
Tuin van Alexandra en haar gezin
Toch heeft geen van hen spijt van de verhuizing. ‘Wat ook heel leuk is, is dat er meerdere gezinnen in het dorp wonen die onlangs zijn verhuisd uit de Randstad, met dezelfde reden’, besluit Alexandra. ‘Daar trekken we nu mee op en dat is fijn. We missen onze vrienden uit Rotterdam soms wel.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
