Othman Nasrou (37) is staatssecretaris in de Franse regering, die deze week ten val kwam. De in Marokko opgegroeide bewindsman kreeg pas op zijn vijfentwintigste de Franse nationaliteit. In het demissionaire kabinet is hij een van de sterkste vertolkers van een populistisch-rechts geluid. 

Met negentien ministers, vijftien gedelegeerde ministers en vijf staatssecretarissen is de (demissionaire) Franse regering van Michel Barnier de grootste sinds het begin van het presidentschap van Macron. Gaullist Othman Nasrou is staatssecretaris Burgerschap en de Strijd tegen Discriminatie. Hij is het enige kabinetslid dat niet in Frankrijk is geboren. Maar zijn academische parcours is vergelijkbaar met dat van zijn collega’s. 

Studentenleider

Nasrou groeit op in Marokko in een naar eigen zeggen ’tamelijk francofiele’ familie. Hij behaalt op zijn zeventiende zijn baccalaureaat aan het prestigieuze Lycée Lyautey in Casablanca, de school van de plaatselijke bourgeoisie. Het Lycée Lyautey valt onder het Franse onderwijsstelsel en behoort tot de best presterende Franse scholen.

Nasrou vertrekt vervolgens naar Frankrijk, waar hij in Versailles zijn studie voortzet aan het niet minder vooraanstaande Lycée Sainte-Geneviève, opgericht door de jezuïeten. Nasrou gedijt goed op het internaat en laat er voor het eerst zijn politieke talent zien als hij wordt verkozen tot leerlingenwoordvoerder. Hij slaagt eenvoudig voor zijn examens en wordt toegelaten tot de grand école HEC Paris, een business school vergelijkbaar met het Nederlandse Nijenrode. Op HEC Paris schopt hij het tot voorzitter van de studievereniging. 

‘Ik wil mij politiek inzetten om aan mijn geadopteerde land terug te geven wat het mij heeft gegeven’

Meer dan een derde van de huidige kabinetsleden studeerde aan vergelijkbare instellingen. Volgens politicoloog Luc Rouban neemt onder het presidentschap van Macron het aandeel van bewindslieden dat aan prestigieuze business schools heeft gestudeerd toe. ‘Voorheen domineerden in de regeringen mensen die waren opgeleid aan instituten zoals Science Po en de École National d’Administration, die specifiek hoge ambtenaren opleiden. Nu zijn het vooral business schools die kabinetsleden leveren. Het gaat hier niet om openbare universiteiten, maar om privé-instituten. De opkomst van alumni van dit soort instellingen komt voort uit het grondbeginsel van het ‘macronisme’, dat openbare diensten op dezelfde manier moeten worden beheerd als de particuliere sector.’

Franse meritocratie

Nasrou studeert in 2012 af en verkrijgt een paar maanden later de Franse nationaliteit. Later zegt hij daarover: ‘Ik voelde me al Frans voordat ik dat op papier daadwerkelijk werd.’ De kersverse Fransman ambieert een politieke carrière en wordt actief bij Union pour un Mouvement Populaire (UMP), de rechtse regeringspartij die op dat moment wordt geleid door Nicolas Sarkozy. Nasrou laat via Twitter en interviews steeds vaker van zich horen. ‘Ik zeg niet dat racisme en homofobie niet bestaan, maar er is slechts een zeer geringe minderheid die dit lot ten deel valt’, tweet hij in 2013. De aandacht levert hem een gemeenteraadszetel op in de arme Parijse voorstad Trappes. Bij zijn aanstelling licht hij zijn politieke ambities toe: ‘Ik wil mij politiek inzetten om aan mijn geadopteerde land terug te geven wat het mij heeft gegeven.’

In 2019 vertelt hij in het dagblad l’Opinion over zijn komst naar Frankrijk en zijn liefde voor de Vijfde Republiek. ‘Ik groeide op in Marokko met een geweldig idee van Frankrijk, zijn literatuur, zijn universalistische ideeën. Van Jules Verne tot Romain Gary, ik heb alles verslonden. Ik was zoals zo veel jonge Fransen gefascineerd door generaal Charles de Gaulle. Toen ik naar Frankrijk vertrok had ik een diep geloof in de Franse meritocratie. Ik wilde niet zomaar in Frankrijk wonen. Ik heb de bewuste en vrijwillige keuze gemaakt om Fransman te worden.’

Rechtse regering

Hoewel een linkse coalitie afgelopen zomer de parlementsverkiezingen won, koos Macron de rechts-conservatieve Michel Barnier als premier, die op zijn beurt een centrum-rechtse regering vormde. Het beperkte mandaat maakte dat het voortbestaan van deze regering afhing van de steun van de extreemrechtse Marine Le Pen, wiens Rassemblement National de grootste partij in het parlement vormt. Politiek analisten vermoedden bij aanvang van het kabinet dan ook een ruk naar rechts. 

Nasrou en zijn UMP-partijgenoot Bruno Retailleau lijken de voornaamste personen die in dit licht het populistische geluid vertolken. Beiden maken naam met hun harde bewoordingen na de landelijke rellen in de zomer van 2023. De rellen ontstonden nadat de politie de zeventienjarige ongewapende Nahel Merzouk had doodgeschoten bij een verkeerscontrole. 

Retailleau concludeert dat ‘er bij de tweede en derde generatie migrantenkinderen sprake is van een sterker terugvallen op hun etnische afkomst’. Nasrou grijpt de rellen aan om op geheel eigen wijze de noodklok te luiden. ‘We kunnen niet langer spreken van een Frankrijk dat gebroken is, maar van een Frankrijk dat aan het verdwijnen is.’

Sarkozy onderscheidt zich op soortgelijke wijze. In 2005 ontstonden er rellen nadat twee tieners de dood vonden na een politieachtervolging in een Parijse banlieue. Als minister van Binnenlandse Zaken noemde hij de jonge relschoppers ‘gespuis’ en ‘criminelen’ en beloofde hij de buitenwijken ‘schoon te vegen met een Kärcher’, verwijzend naar een bekend merk van hogedrukreinigers. Naast hoon leverde het hem ook de gehoopte aandacht op. Anderhalf jaar later won hij de presidentverkiezingen. 

Opgeblazen migratiecijfers

Volgens journalist Alexandre Pedro van Le Monde is Nasrou ‘het nieuwe gezicht van rechts. Hij is economisch liberaal, maar conservatief op maatschappelijke thema’s. Door zijn verzet tegen het homohuwelijk was er binnen het kamp van Macron ontevredenheid over zijn aanstelling als staatssecretaris.’

Nasrou spreekt, in navolging van Marine le Pen, van een ‘onderdompeling in migratie’ die Frankrijk zou ondergaan. In een interview met Radio France in mei vorig jaar wordt hem gevraagd vanaf welk moment we daarvan kunnen spreken. Nasrou antwoordt door te stellen dat zijn bewoordingen gepast zijn omdat Frankrijk het jaar daarvoor een half miljoen verblijfsvergunningen zou hebben verstrekt. Bovendien stelt hij dat Frankrijk ‘geen migratiepolitiek voert’. In werkelijkheid verstrekte het land 320.330 verblijfsvergunningen. Het leeuwendeel betrof buitenlanders die een studentenverblijfsvergunning hadden gekregen, net als Nasrou in 2004. 

Nadat premier Barnier in navolging van Duitsland aankondigde grenscontroles in te voeren om migranten zonder papieren tegen te houden, presenteerde Nasrou zijn plannen op het gebied van integratie. ‘We moeten controleren of de personen die we verwelkomen akkoord zijn met onze regels en waarden. Ze moeten zich aanpassen aan de Franse gewoonten en assimileren. Ik omarm zelfs de term assimilatie’, vertelt hij in een interview met Europe 1. 

Frankrijk kent het eenjarige contrat d’intégration républicaine, een overeenkomst tussen de staat en elke niet-Europese buitenlander die legaal in Frankrijk verblijft en zich daar permanent wil vestigen. Als buitenlander word je verplicht trainingen over de Franse waarden, principes en instellingen te volgen. Tevens moet men Franse taalcursussen volgen. Nasrou wil de taaleisen opschroeven en het contract verlengen tot de duur van drie jaar. 

Adviseurs uit extreemrechtse kringen

Uit onderzoek van nieuwswebsite Mediapart blijkt dat Paul Godefrood, de naaste adviseur en woordvoerder van Nasrou, de afgelopen jaren veelvuldig publiceerde op de websites van de radicaalrechtse bladen Causeur en L’Incorrect en op de website van het geopolitieke tijdschrift Conflits dat werd opgericht door de extreemrechtse historicus Pascal Gauchon.

Godefrood schrijft dat ‘Frankrijk is gegijzeld door zijn minderheden’ en dat politici ‘de immigrant boven de oude liberale blanke man verkiezen’. Of hij bekend is met het politieke discours van Thierry Baudet is niet bekend, maar net als Baudet hekelt hij de vermeende ‘misleidende oikofobie’ waar Frankrijk aan zou leiden. Op X sprak hij de afgelopen jaren zijn steun uit voor de extreemrechtse politici Marine Le Pen en Eric Zemmour. Kort voor zijn aantreden als adviseur van Nasrou verwijderde hij zijn X-account en werden al zijn artikelen op de extreemrechtse websites verwijderd. 

Ook Nasrous adviseur Jens Villumsen schoont kort voor het begin van zijn dienstverband zijn online profiel op door zijn accounts op X en Facebook te verwijderen. Daarop waren foto’s te zien die verband hielden met zijn werkzaamheden voor de extreemrechtse studentenvakbond Union nationale inter-universitaire (UNI). Deze schaarde zich tijdens de presidentsverkiezingen achter de extreemrechtse kandidaat Zemmour, die onder meer een verbod op ‘buitenlandse’ voornamen voorstelt. 

‘Mijn eerste streven is om links terug te dringen’

Strijd tegen links

Nasrou heeft tot op heden niet gereageerd op de berichtgeving over zijn twee naaste medewerkers. Hij laat zich in het algemeen nauwelijks uit over de opkomst van extreemrechts. Hij heeft vooral links in het vizier en vreest de linkse samenwerking die in Frankrijk de afgelopen jaren in een stroomversnelling is beland. 

Nadat hij in november 2022 aantreedt als eerste secretaris-generaal van de UMP, vertelt hij in een interview met Le Parisien: ‘Mijn eerste streven is om links terug te dringen. Door zich te verenigen heeft links een sterkere positie in de Senaat verkregen en op nationaal niveau staan ze er tamelijk gunstig voor. Ze kunnen met nieuwe kracht terugkeren bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dat mag niet worden onderschat.’

De twee best bekeken Franse zenders, BFM TV en CNews, zijn de laatste jaren steeds verder naar rechts opgeschoven. CNews wordt inmiddels vergeleken met het Amerikaanse Fox Nexs. De twee Franse zenders trekken dagelijks ruim twintig miljoen kijkers. Vanwege zijn aanvallen op links, zijn harde uitspraken over migratie en zijn strijd voor ‘republikeinse waarden’ is Nasrou er een graag geziene gast. En dankzij de kijkersaantallen is zijn politieke ster daarmee rijzende.