De terreurgroep Islamitische Staat (IS) heeft de mesaanval in Solingen, waarbij drie mensen om het leven kwamen en die werd uitgevoerd door een afgewezen Syrische asielzoeker, opgeëist. IS noemt de aanslag een ‘wraakactie voor de moord op moslims in Palestina’. De groep waarschuwt dat Duitsland en Europa mogelijk meer aanvallen kunnen verwachten. Hoewel het nog niet duidelijk is of deze specifieke aanvallen daadwerkelijk door IS zijn uitgevoerd, wordt het geweld in het Midden-Oosten wel degelijk benut om onrust te zaaien en de organisatie te versterken, aldus Deutsche Welle.
Op dezelfde dag als de aanslag in Solingen ontploften twee auto’s voor een synagoge in Zuid-Frankrijk, en de Oostenrijkse autoriteiten arresteerden twee verdachte IS-sympathisanten die een aanslag bij een concert van Taylor Swift zouden plannen. Eerder, in mei, kwam een Duitse agent om het leven bij een mesaanval die door een Afghaan werd gepleegd en die ook ‘religieus gemotiveerd’ was, hoewel IS hierbij niet betrokken bleek te zijn.
Deradicaliseringsexpert Thomas Mücke van het Violence Prevention Network zegt tegen Deutsche Welle dat er sinds de Hamas-aanval op 7 oktober 2023 een ‘verviervoudiging’ is van aanslagen in West-Europa.
De toegenomen aanslagen leiden tot een verhoogde alertheid bij met name de Franse en Duitse autoriteiten, vooral nu er afgelopen zomer grote sportevenementen plaatsvonden. Deze evenementen verliepen vreedzaam, vermoedelijk door de strikte veiligheidsmaatregelen.
Volgens Mücke is het niet verrassend dat West-Europa het doelwit is van dergelijke aanslagen. ‘IS heeft West-Europa gekozen als doelwit om angst en horror te zaaien en de samenleving te verdelen. Op deze manier kunnen ze nog meer mensen rekruteren’, aldus Mücke.
Volg je het nieuws over de oorlog in Gaza nog even intensief als in de eerste maanden? En in hoeverre houd je de laatste ontwikkelingen bij? We vroegen het onze panelleden.
Dimple Sokartara, communicatieadviseur
‘Jawel, ik volg het nog, maar vooral vanuit het perspectief van de Gazanen zelf. Zo volg ik bijvoorbeeld het Instagram-account van Bisan. Zij rapporteert, wanneer dat überhaupt mogelijk is, vanuit de Gazastrook. Zij woont daar en vertelt haar verhaal, zonder tussenkomst van de media.
Op politiek en internationaal niveau volg ik het minder. Ik heb het gevoel dat er al maanden of zelfs jarenlang genoeg bewijs is dat Israël moet stoppen met kolonialisme, moorden en andere wandaden die ze daar plegen. Ik vind het erg verdrietig dat er, ondanks al het bewijs dat zich opstapelt, op internationaal niveau haast niks gebeurt. En juist dat zorgt ervoor dat Israël maar blijft doorgaan.’
Jakob de Jonge, kunstenaar ‘De gebeurtenissen in Gaza volg ik op de voet. En elke dag blijft het verschrikkelijk om de moorden op kinderen te zien, de ziektes die zich daar verspreiden en de genocide die er plaatsvindt.
Het is gruwelijk om naar het leed te kijken, maar ik wil me er ook niet voor afsluiten. Onze nationale media hebben de genocide niet zo hoog op de agenda staan. Ze houden ons zoet met komkommerverhalen. Dit terwijl er dus de meest verschrikkelijke en barbaarse wandaden worden gepleegd door Israël.
Bij de Democratische Conventie in Amerika is het ook één en al theater. Over hoe geweldig Joe Biden en Kamala Harris zouden zijn in vergelijking met Donald Trump. Natuurlijk, Trump is verschrikkelijk, maar de huidige kliek bij de Democraten heeft gewoon compleet gefaald als het gaat om Palestina.
Overigens denk ik dat de huidige stilte over Gaza snel voorbij is als de studenten weer terugkeren naar de universiteiten. Dit is een nieuwe zwarte bladzijde in onze vaderlandse geschiedenis. Dat wij dit allemaal faciliteren, huichelachtig aan de zijlijn staan te kijken en af en toe een traantje wegpinken over hoe erg het allemaal is, om vervolgens gewoon de Israëlische massamoordenaars te steunen. Het is schandalig, schaamteloos en verschrikkelijk. Er zijn gewoon geen woorden voor wat er in Gaza gebeurt.’ Mostafa Hilali, militair ‘Hoe kan je er überhaupt niet mee bezig zijn? Er is nog steeds veel aandacht voor Gaza in de media en politiek. Maar we zitten nu wel in de fase waarover Sovjet-dictator Jozef Stalin ooit zei: ‘De dood van één mens is een tragedie, de dood van miljoenen slechts statistiek.’
Aan het begin van de oorlog hadden de Palestijnse doden en gewonden een naam. Er was aandacht voor individueel leed. Nu gaat het weer elke dag om ‘zoveel Palestijnse doden’. De Palestijnen zijn wat dat betreft terug bij af. Veel mensen krijgen daardoor een gevoel van machteloosheid. Ze raken afgestompt.
Desondanks: als je denkt er echt iets aan te kunnen veranderen, dan zul je altijd teleurgesteld raken. Wij kunnen op individueel niveau helemaal niets doen tegen dat leed. Ook als land niet. Het is niet realistisch om te denken dat dat wel kan.
Toch blijf ik kijken. Vooral om getuige te zijn. Ik sluit mijn ogen niet voor het onrecht dat duizenden Gazanen dag in dag uit wordt aangedaan. Stel dat dit ons land zou overkomen. Dan zouden we toch ook willen dat de wereld en vooral de grootmachten daar getuige van zijn? Ik blijf geloven in speaking truth to power (je uitspreken tegen autoriteit). En daarvoor moet je getuige blijven van de gruwelijke werkelijkheid in Gaza.’
Ruben Arnhem, docent
Foto: Ruben Arnhem
‘In de wereld hebben we dagelijks te maken met conflicten en oorlogen. Ongeacht of we het willen of niet. Wij kunnen ons als mens onmogelijk met al die conflicten bezighouden. De beelden van hindoes die nu in Bangladesh worden mishandeld en misbruikt raken mij, net zoals de vele mensen die onderdrukt en vervolgd worden in Iran, omdat hun geloof en vrijheidsdenken botst met het theocratische regime dat daar nu heerst.
De gebeurtenissen in Israël zijn zeker nieuwswaardig. Vooral vanwege het feit dat nog steeds niet alle gijzelaars bevrijd zijn. Laten we bidden en hopen dat er in al deze gebieden gauw rust en stabiliteit komt. Dat is voor iedereen goed.’
Ahmed Abdillahi, postbezorger ‘Ja, ik volg het nog wel, maar met een zekere afstand nu. Ik scan het nieuws eerder, want elke dag lijkt hetzelfde. De verschrikkingen gaan gewoon door, wat er ook gebeurt. De jonge generatie, de studenten op de universiteiten hebben een indrukwekkend protest op poten gezet. Ze hebben eigenlijk alles gedaan wat ze konden doen, maar wat is er veranderd? De Nederlandse banden met Israël blijven bestaan en het Israëlische geweld gaat door. Israël blijft doen wat het doet, met een verwijzing naar de aanval van Hamas op 7 oktober.
‘Het is hun eigen schuld, dus wat Israël doet is terecht’, is de teneur bij pro-Israëlische mensen. Ik houd mijn hart vast. Want het geweld escaleert. Ik zie het somber in.
Ik fiets graag. Sinds kort ook door de biblebelt. Wat me opvalt is dat er veel Israëlische vlaggen wapperen in christelijke gemeentes. In de grote steden zie je weer veel Palestijnse vlaggen. De oorlog daar heeft ook effect op de gemoederen hier. De verdeeldheid neemt toe in Nederland.’ Ibrahim Özgül, ondernemer en bestuurder ‘Gaza is van de kaart geveegd. Wat valt er nog te volgen? Alleen maar dode baby’s en horror. Het is een plek op aarde waar de wereld geen moer om geeft. Niet hier in het Westen, maar ook niet in de islamitische wereld. Israël, gesteund door de Verenigde Staten, kan doen wat het wil. In Syrië, Soedan, Congo en vele andere plekken precies hetzelfde verhaal.
Wij Nederlanders zijn de meest geprivilegieerde mensen van dit tijdperk. Wij kunnen gaan en staan waar we willen. Wij kunnen de hele wereld over met ons Nederlandse paspoort. Maar voor mensen in Afrika en het Midden-Oosten is het een ander verhaal. We accepteren dat zij lijden en vluchten. Het is een wrede, kille wereld, als je aan de verkeerde kant bent geboren. Vind je het gek dat mensen hier naartoe willen komen?’
Leontine Vreeke, salesmanager ‘De afgelopen maanden heb ik, net als daarvoor, zo min mogelijk nieuws gevolgd. Je ontkomt niet aan de verschrikkingen in de wereld als je de krant leest of sociale media volgt, maar als Nederlander kun je je de luxe veroorloven om je er zo veel mogelijk van af te sluiten.
Ik heb Joodse vrienden in Tel Aviv en een vriendin die getrouwd is met een Palestijnse man. Bij elk berichtje van hen voel ik eerst angst, gevolgd door opluchting als blijkt dat ze in veiligheid zijn. We hopen op vrede, op een einde aan het geweld, maar het duurt te lang. Hun stemmen verraden de wanhoop; ze overwegen om naar Europa te vertrekken zodra de kinderen naar school kunnen, zodra ze hier kunnen werken, zodra de praktische zaken zijn geregeld.
Het nieuws over mogelijke oorlogsmisdaden en het feit dat Israël zich schuldig maakt aan gedrag dat doet denken aan dat van Hamas, heeft zelfs mijn zelfgecreëerde filter gepasseerd. Ik heb ook gehoord over de Israëlische demonstranten bij de gevangenis, die bewakers die gevangenen hebben gemarteld als helden zien. Het lijkt alsof je partij moet kiezen, er lijkt geen ruimte te zijn om simpelweg medemens te zijn, om tegen alle vormen van geweld en pijn te zijn, ongeacht aan welke kant het leed wordt geleden.
De reactie van de wereld, of eigenlijk het gebrek daaraan, ontneemt me de lust om me in het wereldnieuws te verdiepen. Ik ben slechts een individu in Nederland, zonder invloed. Dus kijk ik weg van deze monsterlijke gebeurtenissen, zo lang en zo goed als ik kan. Die luxe heb ik.’
Na ruim vijftien jaar nam burgemeester Ahmed Aboutaleb afscheid van zijn stad, maar hij blijft altijd ‘een trotse Rotterdammer’.
In 2009 probeerde Leefbaar Rotterdam nog een stokje te steken voor Aboutalebs benoeming als burgemeester. Hij was, volgens de partij, vanwege zijn Marokkaanse afkomst ‘een representant van een groep die in heel Nederland en Rotterdam problemen veroorzaakt’ en in het bezit van een dubbele nationaliteit. Maar het voorstel van Leefbaar om een burgemeestersreferendum te organiseren werd met 22 tegen 23 stemmen verworpen, waardoor Aboutaleb toch burgemeester kon worden.
Begin dit jaar kondigde de burgemeester aan te stoppen. De in 2021 verkozen ‘World’s Best Mayor’ kreeg zondag in het Rotterdamse park bij de Euromast een waardig afscheid als cadeau van de stad.
De zon schijnt. Rond één uur in de middag lopen al best wat mensen richting het park. Bij een van de ingangen staat een klein opblaasvoetbalveld van de Rotterdamse club Excelsior. Even verderop kun je een drankje halen bij een tent met een fonteintje of even ‘nassen’ bij een foodtruck. Op een klein podium spelen de Spaanse musici Celia Garcia en fluitiste Cristina Gonzalez. Het concert wordt langzaam overstemd door de luide klanken van een Rotterdamse brassband die dichterbij komt. Een kleine stoet vrolijke mensen volgt de band.
Ook zijn er diverse kraampjes, waaronder die van huis-aan-huisblad de Havenloods. De krant heeft een speciale editie over de burgemeester uitgebracht met boodschappen, herinneringen en anekdotes van Rotterdammers. Columnist Wendy Verhoeven deelt krantjes uit aan geïnteresseerde bezoekers. Voor haar was het optreden van de burgemeester tijdens de avondklokrellen van 2021 in de coronaperiode heel belangrijk, zegt ze. ‘Ik kom uit Rotterdam-Zuid. De avondklokrellen gingen me aan het hart. Ik vond dat hij het de dag erna zo goed adresseerde toen hij zei: jongens, dit helpt gewoon niet.’
Volgens Verhoeven is Aboutaleb niet alleen daadkrachtig, maar ook heel betrokken bij de stad. ‘Dit doet hij met veel warmte naar iedereen. Hij is echt een burgervader voor allerlei bevolkingsgroepen. Dat is voor mij belangrijk.’
‘Rotterdam is geen gemakkelijke stad’, vertelt bezoeker Indra met een krantje in haar hand. ‘Maar Aboutaleb heeft ervoor gezorgd dat ik me hier veilig voel. Hij heeft hart voor de stad en bruggen gebouwd met Den Haag. Ook de kunst- en cultuursector kon bloeien onder hem.’
Beeld: Caner Mert
Op het grootste podium staat kamerorkest Sinfonia Rotterdam klaar om honderden bezoekers te laten genieten van muziek van onder andere Beethoven en Mozart. Net als veel andere kunst- en cultuurorganisaties zit het orkest in de financiële problemen. Een commissie heeft de gemeente geadviseerd om te stoppen met de subsidie. Het publiek vindt dat het orkest moet blijven.
Voor Daniëlle, net terug van een speciale audiotour door de stad, was Aboutaleb een inspiratiebron: ‘De burgemeester liet zien dat je je niet moet laten tegenhouden. Er waren veel mensen niet blij met zijn komst als burgemeester wegens zijn afkomst, maar hij heeft het goed gedaan.’
Inmiddels begeleidt de brassband samen met een Marokkaanse groep trommelaars de burgemeester naar het podium. Saïda kijkt naar de stoet. Ze was heel blij met Aboutaleb. ‘Hij was een burgervader voor iedereen. Hij was ambtenaar, iemand van de staat, maar dat voelde niet zo. Hij was een sleutelfiguur voor elke Rotterdammer’, vertelt ze. ‘Mijn eerste contact met Aboutaleb was toen hij mij erop wees dat mijn tas nog openstond. Dat maakte hem heel toegankelijk. Mijn vader is een groot fan van Aboutaleb. Wij hebben een keer samen met de burgemeester koffie gedronken.’
‘Rotterdam is een stad die mensen kansen geeft’
Terwijl de zon een beetje begint te verdwijnen achter iets wat donkere wolken, staat er een heel vrolijk gezicht op het podium. Komiek Jörgen Raymann doet de afsluiting al lachend en grappend, terwijl Aboutaleb zich door het publiek probeert te verplaatsen naar het podium.
‘Wat zijn je mooiste herinneringen?’, vraagt Raymann. ‘De huldiging van Feyenoord op de Coolsingel was een ‘kickgevend moment’, antwoordt Aboutaleb. Ook de marathon en de Tour de France die Rotterdam in hetzelfde jaar had georganiseerd, waren geweldig, aldus de burgemeester.
‘Weet je waar de Metro voor staat?’, vraagt Aboutaleb aan Raymann. ‘Met een rotgang Rotterdam onderdoor. Als je dat soort vocabulaire onder de knie krijgt, dan ga je je ook echt een Rotterdammer voelen.’
De Rotterdamse icoon Lee Towers spreekt zijn vriend toe. ‘Lieve burgemeester, vriend, Ahmed, wij hebben vijftien jaar samengewerkt op een geweldige manier. Jij nam nooit een blad voor de mond. Toen je kwam, vroeg iedereen zich af of het wel iets werd, maar je kwam, je zag en je overwon en hebt ongelofelijk veel respect gewonnen.’
Lee Towers zingt de Feyenoord-hit You’ll never walk alone. Beeld: Caner Mert
Terwijl Towers zijn Feyenoord-hit You’ll never walk alone zingt valt de elektriciteit uit. Maar de Rotterdammers zingen door, ook zonder geluidsversterking. Na tien minuten begint de zon weer te schijnen en doet de techniek het weer. Lee Towers en het publiek maken het nummer af.
Carola Schouten met open armen ontvangen
Daarna krijgt Aboutaleb het woord, na een dag vol selfies, activiteiten en camera’s van journalisten: ‘Ik heb vanmiddag zoveel moois gezien en gehoord. Prachtig, zoveel poëzie bij elkaar in een tochtje van amper een paar honderd meter.’
Hij benadrukte het belang van gemeenschap en solidariteit in Rotterdam, een stad die volgens hem kansen biedt aan alle mensen, ongeacht hun achtergrond. ‘Rotterdam is de enige stad waar je de wereld kunt ontmoeten. Het is een stad die mensen kansen geeft, waar inderdaad een migrant burgemeester wordt. Het feit dat wij onze krachten weten te bundelen, zorgt ervoor dat wij rijk zijn als stad. Echte armoede is als je niemand om je heen hebt.’
‘U heeft mij verrijkt met ideeën. U heeft mij gecorrigeerd als ik niet altijd het juiste zei of het juiste heb gevonden.’ Aboutaleb benadrukt dat de gezamenlijke reis hen alleen maar sterker heeft gemaakt. Hij geeft de Rotterdammers een compliment, ook voor het ‘bekritiseren van uw burgemeester’.
Met een blik op de toekomst moedigt hij de Rotterdammers aan om zijn opvolger, Carola Schouten van de ChristenUnie, met open armen te ontvangen en dezelfde steun te bieden als die hij heeft ervaren. ‘Ga om haar heen staan en maak van haar zo snel mogelijk een Rotterdamse burgemeester.’
Aboutaleb heeft een droom: dat er in de geschiedschrijving van de stad een voetnoot komt over hem met: ‘Hij was hier en deed zijn best.’ Hij belooft altijd een trotse Rotterdammer te blijven.
De afgelopen dagen hebben rebellen uit Balochistan tenminste 74 Pakistanen gedood. Rebellen vielen zondagavond verschillende doelwitten aan, waaronder politiebureaus.
De aanvallen zijn opgeëist door de Baloch Liberation Army (BLA), die zei militairen in burgerkleding als doelwit te hebben. De aanvallen waren onderdeel van operatie Haruf, wat staat voor donkere, winderige storm. De BLA claimt 130 vijanden te hebben gedood tijdens deze operatie. De rebellenbeweging heeft naar eigen zeggen ook regeringsgezinde Pakistaanse journalisten aangevallen, maar de Pakistaanse autoriteiten hebben deze aanvallen nog niet bevestigd, bericht Middle East Eye.
Al meer dan twee decennia strijdt de BLA voor meer regionale autonomie in Balochistan. De rebellen beweren dat de centrale regering in Islamabad Balochistan onderdrukt en de natuurlijke hulpbronnen in de provincie exploiteert, terwijl het tegelijkertijd de provincie verwaarloost. Er is ook veel weerstand tegen investeringen vanuit China, zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van een logistiek knooppunt in de haven van Gwadar. Hiervan zou de provincie zelf geen profijt hebben.
Pakistan telt meerdere etnische groepen. De belangrijkste etnische groepen zijn de Punjabi, de Sindh, de Pasthun (die ook in Afghanistan wonen), de Kashmiri (die ook in India wonen) en de Balochi (die ook in Iran wonen).
‘Turken in den vreemde’ – zoals Turken in het buitenland in Turkije worden genoemd, gurbetçi in het Turks – hebben dit jaar een record verbroken door massaal hun vakantie te vieren in Turkije. Volgens officiële cijfers zouden bijna vier miljoen leden van de Turkse diaspora ‘het moederland’ hebben bezocht voor vakantie.
Zo meldt de Turkse nieuwssite SonHaber. Wat opvalt, is dat veel meer Turken dit jaar voor de auto hebben gekozen om naar Turkije te reizen, zegt de gouverneur van Edirne Yunus Sezer tegen SonHaber.
Naar alle waarschijnlijkheid heeft dat te maken met een duurder vliegticket. In de vakantieperiode kost een retourtje Turkije vanuit Nederland rond de 700 euro, dan is het voor een gezin met kinderen economischer om twee of drie dagen te rijden.
Bijna een miljoen auto’s zouden tot nu toe Turkije in- en uitgereden zijn. Dat is zeker tien procent meer dan vorig jaar, meldt SonHaber. Hierdoor zijn er ook veel files en lange rijen bij de grenzen en dus een langere reistijd.
Minister van Volksgezondheid Fleur Agema (PVV) weigert een overschot aan vaccinaties tegen mpox, beter bekend als het apenpokkenvirus, naar Afrika te sturen. Nederland op één, vindt de minister in navolging van partijleider Geert Wilders.
Aan de Tweede Kamer liet Agema weten dat ze wil dat er in Nederland voldoende vaccins beschikbaar zijn, om een eventuele uitbraak hier te bestrijden. Deskundigen zijn verbaasd over dit antwoord. Nederland beschikt over 100.000 vaccins, veel meer dan noodzakelijk is, ook al krijgen we hier straks een uitbraak.
De Duitse regering heeft ondertussen meer dan 100.000 vaccins beschikbaar gesteld voor Congo en andere Afrikaanse landen om het virus te bestrijden. Bovendien zal het financiële ondersteuning bieden bij het bestrijden van het virus in Afrika.
Apenpokkenvirus
Mensen die besmet zijn met mpox, oftewel het apenpokkenvirus, krijgen bultjes of blaasjes (pokken), die pijnlijk zijn en littekens kunnen achterlaten. In Congo is onlangs opnieuw het apenpokkenvirus uitgebroken. Het gaat om een agressievere variant dan in 2022, de laatste keer dat het virus uitbrak. In 2022 raakten zo’n 1300 mensen in Nederland met de minder ernstige variant van het virus besmet, aldus het RIVM.
In Nederland is de nieuwste versie van het apenpokkenvirus nog niet opgedoken, berichtte het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ruim anderhalve week geleden. Het is mogelijk dat het virus straks ook in Nederland opduikt, maar de woordvoerder van het RIVM wil hierover geen voorspellingen doen.
De Amerikaanse rapper Macklemore, beroemd van het pro-Palestijnse nummer Hind’s Hall, heeft een concert in Dubai afgezegd vanwege de steun van de VAE aan de Rapid Support Forces (RSF), die oorlogsmisdaden begaan in Soedan.
Zo meldt de Arabische nieuwssiteMiddle East Eye. De pro-Palestijnse muzikant werd al maandenlang op sociale media onder druk gezet door mensenrechtenactivisten. Het concert dat voor 4 oktober stond gepland in de Coca-Cola Arena van Dubai zou de morele geloofwaardigheid van de rapper aantasten, gezien zijn uitgesproken mening over mensenrechtenschendingen.
De RSF worden verantwoordelijk gehouden voor de genocide in Darfoer in 2007. Ook in de huidige burgeroorlog in Soedan heeft het een scala aan gruwelijkheden op zijn naam staan: van massale verkrachting tot etnische zuivering van niet-Arabische volkeren in West-Darfoer. Volgens Human Rights Watch zouden deze misdaden mogelijk een nieuwe genocide constitueren.
De VAE worden door meerdere landen beschuldigd van het leveren van steun aan de RFS. Het Canadese Raoul Wallenberg Centrum schreef in een rapport in april dat er duidelijk en overtuigend bewijs ligt dat de VAE, Libië, Tsjaad, de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) en Rusland, via de acties van de Wagner-groep, medeplichtig zijn aan de genocide in Soedan.
De VAE ontkennen deze beschuldiging. Deze heeft desalniettemin geleid tot meerdere diplomatieke onenigheden, zoals bijvoorbeeld met het Verenigd Koninkrijk.
Ook Macklemore bleek gevoelig voor de diplomatieke rel. Op Instagram legt de rapper de boycot uit en noemt daarbij expliciet de steun van het land in de ‘voortdurende genocide’. Hij vraagt daarbij ook meteen aandacht voor de humanitaire crisis die miljoenen mensen in Soedan op de vlucht heeft gedreven en zegt dat zijn beslissing voortkomt uit zijn wens voor ‘Palestijnse, Soedanese en Congolese bevrijding’.
Grote sociale mediaplatforms zoals X en Telegram krijgen steeds meer kritiek. Ze waren ooit begonnen als plaatsen waar je je mening in alle vrijheid kon uiten, maar tegenwoordig zijn ze verworden tot iets heel anders, hulpmiddelen voor dictators en andere vijanden van de democratie. Dit werd al duidelijk in het boek Autocracy, Inc. van de Amerikaanse journalist Anne Applebaum. Hierin beschrijft ze hoe sociale media wereldwijd worden gebruikt om mensen te manipuleren.
Recent werd Pavel Doerov, de oprichter van Telegram, gearresteerd op een vliegveld in Parijs. Hij wordt beschuldigd van het mogelijk maken van ernstige misdaden via zijn platform. Denk aan drugshandel, kindermisbruik en fraude. Er wordt ook onderzocht of Doerov banden heeft met Vladimir Poetin. Zijn arrestatie kan grote gevolgen hebben, vooral omdat Telegram veel wordt gebruikt door het Russische leger.
Elon Musk ligt eveneens onder vuur. Twee jaar geleden kocht hij voor 44 miljard dollar Twitter, dat nu X heet. Sinds hij het platform heeft overgenomen spreekt Musk zich steeds vaker uit voor controversiële politieke figuren, zoals bijvoorbeeld Donald Trump. Dit heeft geleid tot zorgen over de richting die het platform opgaat. Vooral nu blijkt dat onder de investeerders in X ook twee Russische oligarchen zitten, die dicht bij de Russische president Poetin staan.
Het wordt steeds moeilijker om te onderscheiden wat waar is en wat niet
Veel mensen maken zich zorgen dat sociale media worden misbruikt om haat en verdeeldheid te zaaien. Het zijn niet meer de plekken waar mensen vrij hun mening kunnen delen. Musk is op een strijdbare, zeer uitgesproken manier betrokken bij de politiek. Dit heeft geleid tot beschuldigingen dat pro-democratische stemmen, links en centrum, door algoritmes worden gecensureerd of minder zichtbaar gemaakt. Ook gaan er verhalen rond dat de privéberichten van prominente influencers die de Democratische Partij steunen mogelijk worden afgeluisterd.
In zijn berichten op X doet Musk zich voor als kampioen van het vrije woord. Maar de werkelijkheid is anders. De Spaanse krant El Pais meldde vorig jaar dat X na de overname van Musk kritische content over de regeringspartijen van Turkije en India heeft beperkt, onder andere tijdens verkiezingscampagnes. In totaal heeft X 83 procent van de verzoeken tot censuur door autoritaire regimes goedgekeurd.
Maar het probleem is breder dan censuur alleen. Veel waarnemers maken zich zorgen dat sociale media, in handen van machtige en soms slechte eigenaren, hun oorspronkelijke doel verliezen. Het zijn steeds minder plekken waar mensen eerlijk met elkaar van gedachten wisselen. In plaats daarvan worden deze platforms gebruikt voor ondemocratische doeleinden.
Alan Rusbridger, redacteur van Prospect Magazine, zegt dat sociale media in hun beste vorm plekken zijn waar verschillende standpunten worden gedeeld en besproken. Maar volgens hem worden deze platforms nu gebruikt om haat en zelfs geweld te stimuleren. Ze zorgen ervoor dat het steeds moeilijker wordt om te onderscheiden wat waar is en wat niet.
Musk wordt vaak vergeleken met Donald Trump, die tijdens zijn presidentschap meer dan 30.000 valse uitspraken deed om verwarring te zaaien. Net zoals Trump verspreidt Musk complottheorieën en verdraait hij de waarheid.
Terwijl de liberale wereldorde en onze eigen systemen onder druk staan, hebben we betrouwbare media nodig om de samenleving gezond te houden. Helaas zijn deze er niet. Zolang mensen zoals Musk en Doerov hun platforms gebruiken om chaos te creëren blijft dit een groot probleem.
De Universiteit Leiden heeft externe beveiligers in burgerkleding ingezet om eigen studenten te bespioneren. Volgens de universiteit zouden ze de veiligheid onder studenten moeten waarborgen, maar studenten zeggen dat hiermee precies het tegengestelde wordt bereikt.
Zo meldt het Algemeen Dagblad. Voor de zomervakantie was het op de Universiteit Leiden, en ook andere universiteiten, bijzonder onrustig vanwege de pro-Palestijnse protesten. De studenten willen dat alle banden met Israëlische universiteiten worden verbroken. Sommige universiteiten weigeren dat te doen en willen de banden met Israël behouden.
Hoewel de protesten zijn afgenomen, is de onrust nog niet verdwenen en zorgt het bericht voor verontwaardiging onder studenten. De beveiligers zouden foto’s maken van studenten, waarvan niet duidelijk is wat er verder mee gebeurt. Vooral zwarte studenten en studenten uit het Midden-Oosten zouden worden geobserveerd.
Er is inmiddels een WOO-onderzoek ingediend vanuit studentenvertegenwoordigers om meer duidelijkheid te krijgen op de spionageactiviteiten van de Universiteit Leiden.
De Kanttekening sprak Ebrar Kaya (28) van Students’ Collective – een nieuwe studentenorganisatie voor en door studenten aan de Universiteit Leiden over de spionageactiviteiten.
Hoe is het nieuws bij jou als studentenvertegenwoordiger binnengekomen?
‘Simpelweg slecht. Mijn vertrouwen in het College van Bestuur heeft een nieuw dieptepunt bereikt en het is de zoveelste teleurstelling dit jaar. Mijn collega’s en ik doen constant ons best om het College te begrijpen en mee te denken met beleid, maar dat kan niet als we steeds worden voorgelogen.’
Meerdere studenten hebben melding gemaakt van spionageactiviteiten. Had je zelf ook al vermoedens hierover?
‘Eerder dit jaar ontvingen wij bij Students’ Collective klachten van studenten en medewerkers over extra controles en strenge handhaving die ze meemaakten op de campus. Naar aanleiding hiervan hebben we met andere partijen vragen gesteld, die enigszins sussend zijn beantwoord. Kijkend naar het artikel van het AD blijken die antwoorden, zacht uitgedrukt, onzin.’
Wat voor stappen willen jullie nemen?
‘We willen de universiteit teruggeven aan de gemeenschap. Dat betekent dat het uit de handen moet van bestuurders die de belangen van externe groepen, politici of bedrijven prioriteren boven die van studenten en medewerkers. Dit betekent actie voeren, verantwoordelijkheid eisen en consequenties onderzoeken. De Autoriteit Persoonsgegevens is ook op de hoogte en levert deze week een reactie.’
Met name studenten van kleur zouden worden bespioneerd. Klopt dat en hoe komt dat, denk je?
Dat komt overeen met de signalen en klachten die we hebben binnengekregen. Zelf ben ik getuige geweest van een incident waar een student die een Palestijnse vlag droeg als onderdeel van een outfit werd gevraagd deze te bedekken of te verwijderen. Dit hebben wij vervolgens neergelegd bij het College en dat werd uitgelegd als een eenmalig incident. Wat wij echter meekrijgen, en nu dus lezen, is dat dit soort incidenten vaker voorkomen.
Wat zit hier achter?
‘Afgezien van de koloniale ideeën die zich hebben verankerd in het denken van vele bestuurders en het universitaire stelsel, denken we dat inzet van (extern) veiligheidspersoneel nog meer discriminatie aanwakkert. Deze komen voort uit een lange traditie van het onderdrukken van activisten en gemarginaliseerde groepen. Het lijkt op een machtsgreep wanneer je beveiligers en spionnen inhuurt omdat falend beleid van de universiteit wordt bekritiseerd. Als de universiteit daadwerkelijk van de overheid breichten over dreigingen krijgt, dan zien we ze daar graag transparant over zijn. Het is onacceptabel dat je regelmatig strengere, of zelfs illegale, veiligheidsmaatregelen invoert vanwege onbekende dreigingen.’
Wat willen jullie als nieuwe studentenorganisatie verder bereiken?
‘We willen dat de universiteit diens maatschappelijk rol vervult en geen veredelde diplomafabriek voor bedrijven is. Dit betekent voor ons dat de universiteit studenten en medewerkers moet dienen in plaats van illegaal te bespioneren. Ook heeft de universiteit, als baken van kennis en wijsheid, een morele plicht om banden te breken met instanties die onze wereld vernietigen, zoals de fossiele industrie of organisaties die genocide faciliteren.’
Extreemrechtse partijen in heel Europa hebben het steekincident in het Duitse Solingen van afgelopen vrijdag aangegrepen om hun politieke boodschap kracht bij te zetten: de grenzen moeten worden gesloten.
De verdachte van de steekpartij is een Syrische vluchteling. Zaterdag beweerde de terreurorganisatie IS verantwoordelijk te zijn voor het incident, waarbij drie doden vielen en acht gewonden.
Alternative für Deutschland (AfD) was er als de kippen bij om het incident in Solingen te framen als een aanval van immigranten op Duitsland. Björn Höcke, de leider van AfD in de Duitse deelstaat Thüringen, schreef het volgende bericht op X: ‘Duitsers, Thüringers, willen jullie echt wennen aan deze situatie? Maak jezelf vrij, maak eindelijk een einde aan het verkeerde pad van gedwongen multi-culturalisering.’
Rechtse partijen zullen in alle waarschijnlijkheid hun kans schoon zien om electoraal te profiteren van de aanval. Op 1 september aanstaande vinden de landdagverkiezingen plaats in Duitsland. Twee oostelijke deelstaten in Duitsland een kiezen een nieuw parlement en AfD leidt de opiniepeilingen.
Vergelijkbare reacties kwamen er van de kant van Vlaams Belang en de Spaanse partij Fox. Zij pleiten voor het sluiten van de grenzen. ‘We herhalen onze eis voor permanente grenscontroles. Islamfundamentalisten moeten opgespoord en zonder pardon uitgezet worden’, zei Tom van Grieken van Vlaams Belang.
Ten slotte greep ook Geert Wilders de tragedie aan om een politiek punt te maken. ‘Ik zal bij de komende Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer voorstellen dat Nederland Syrië nu ook (deels) veilig verklaart en Syriërs in beginsel geen verblijfsvergunning meer geeft.’ Syriërs die al in Nederland zijn en nog geen permanente verblijfsvergunning hebben moeten worden terugstuurt, schreef de PVV-voorman op X.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
‘Jawel, ik volg het nog, maar vooral vanuit het perspectief van de Gazanen zelf. Zo volg ik bijvoorbeeld het Instagram-account van 
‘De gebeurtenissen in Gaza volg ik op de voet. En elke dag blijft het verschrikkelijk om de moorden op kinderen te zien, de ziektes die zich daar verspreiden en de genocide die er plaatsvindt. 
‘Hoe kan je er überhaupt niet mee bezig zijn? Er is nog steeds veel aandacht voor Gaza in de media en politiek. Maar we zitten nu wel in de fase waarover Sovjet-dictator Jozef Stalin ooit zei: ‘De dood van één mens is een tragedie, de dood van miljoenen slechts statistiek.’ 
‘Ja, ik volg het nog wel, maar met een zekere afstand nu. Ik scan het nieuws eerder, want elke dag lijkt hetzelfde. De verschrikkingen gaan gewoon door, wat er ook gebeurt. De jonge generatie, de studenten op de universiteiten hebben een indrukwekkend protest op poten gezet. Ze hebben eigenlijk alles gedaan wat ze konden doen, maar wat is er veranderd? De Nederlandse banden met Israël blijven bestaan en het Israëlische geweld gaat door. Israël blijft doen wat het doet, met een verwijzing naar de aanval van Hamas op 7 oktober. 
‘Gaza is van de kaart geveegd. Wat valt er nog te volgen? Alleen maar dode baby’s en horror. Het is een plek op aarde waar de wereld geen moer om geeft. Niet hier in het Westen, maar ook niet in de islamitische wereld. Israël, gesteund door de Verenigde Staten, kan doen wat het wil. In Syrië, Soedan, Congo en vele andere plekken precies hetzelfde verhaal. 
‘De afgelopen maanden heb ik, net als daarvoor, zo min mogelijk nieuws gevolgd. Je ontkomt niet aan de verschrikkingen in de wereld als je de krant leest of sociale media volgt, maar als Nederlander kun je je de luxe veroorloven om je er zo veel mogelijk van af te sluiten. 
