Deze maand kunnen werkgevers een subsidie aanvragen om statushouders in dienst te nemen.
Op 2 september ging de regeling van start. Werkgevers kunnen subsidie aanvragen voor de extra begeleiding van statushouders op de werkvloer. De financiële ondersteuning moet asielzoekers met een verblijfsvergunning helpen om op de arbeidsmarkt te komen.
De regeling werd in juli door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gepubliceerd. ‘De inzet van statushouders draagt bij aan het verminderen van de krapte op de arbeidsmarkt. Als statushouders gaan werken, leren zij ook sneller de Nederlandse taal en cultuur. Statushouders worden zo sneller onderdeel van de Nederlandse samenleving’, schreef het ministerie toen.
Het gaat om een bedrag van 8.000 euro, waarmee de werkgever bijvoorbeeld een opleiding kan bekostigen, begeleiding kan inschakelen, taalonderwijs kan bieden of aanpassingen kan doorvoeren op de werkvloer. Als een werkgever een tweede statushouder aanneemt, kan hiervoor nog eens 6.000 euro worden verstrekt. Bij een derde en vierde statushouder bedraagt de subsidie 5.000 euro per persoon.
Asielzoekers met een verblijfsvergunning mogen wettelijk aan het werk, maar het lukt hen niet altijd direct een baan te vinden. De taalbarrière speelt hierbij een rol, evenals een gebrek aan kennis van de arbeidsmarkt. Op deze manier worden werkgevers gestimuleerd actief op zoek te gaan naar statushouders als nieuwe werknemers, aan wie ze bovendien een (leer-)arbeidsovereenkomst moeten aanbieden voor minimaal 20 uur per week voor de duur van ten minste één jaar.
Er is vooral krapte op de arbeidsmarkt in de zorg, techniek en logistiek, merkt Arta op, een opleidingsinstituut voor de arbeidsmarkt. ‘Werkgevers worden aangemoedigd om van deze regeling gebruik te maken en een actieve rol te spelen in het bevorderen van diversiteit en inclusie op de werkvloer.’
De subsidie kan worden aangevraagd via het subsidieportaal van Uitvoering Van Beleid (UVB).
De Soedanese vredesgesprekken in Genève zijn op een mislukking uitgelopen. Terwijl er vredesgesprekken moesten worden gehouden, stroomden dag in dag uit berichten binnen over ‘slachtpartijen’ uitgevoerd door de paramilitaire Rapid Support Forces, zo meldt de Arabische nieuwssite Middle East Eye.
Volgens ooggetuigen zouden de paramilitairen elke dag mensen vermoorden en zijn ze uit op meisjes om mee te nemen, waarvan er al meerdere zijn verkracht, schrijft Middle East Eye. De slachtpartijen, te midden van plunderingen en dorpen die in as worden gelegd, vinden ook nu nog plaats in de centraal gelegen deelstaten Gezira en Sennar.
De berichten over de moordpartijen kwamen op het moment dat er vredesgesprekken zouden worden gehouden in augustus in Genève, waar de RSF ook een delegatie naartoe had gestuurd om met afgevaardigden van het Soedanese leger te praten.
Maar van een echt gesprek was geen sprake. De partijen zijn nooit met elkaar in één ruimte geweest, schrijft het VS Vredesinstituut. De kemphanen werden bijgestaan door vertegenwoordigers van de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.
Legerleider Abdel Fattah al-Burhan was woedend over de slachtingen en zegt dat het leger, ‘indien nodig’, wel ‘honderd jaar lang’ zal vechten om de paramilitairen van de RSF te verslaan.
De groepering RSF, die zich al jaren schuldig maakt aan misdaden tegen de menselijkheid, waaronder genocide in Darfur in 2007, leek een dubbele houding aan te nemen. Op de dag dat ze een delegatie naar Genève stuurden voor gesprekken met het leger, hebben ze tachtig mensen vermoord in Sennar, meldt Middle East Eye.
De Kanttekening publiceert veel artikelen over Turkije. Maar welke boeken over Turkije zijn nu echt de moeite waard?
Turkije, een moderne geschiedenis
Dé autoriteit in Nederland op het gebied van Turkse historie is Erik-Jan Zürcher. En om zijn boek over de geschiedenis van het moderne Turkije kan niemand heen. Het startpunt van zijn boek is de late achttiende eeuw, wanneer de Ottomaanse sultans realiseren dat ze hun rijk grondig moeten moderniseren, als ze een wereldmacht willen blijven. De hervormingsgezinde krachten stuitten echter op sterke conservatieve tegenstand. Ondertussen verklaren de christelijke Balkanvolkeren zich onafhankelijk met steun van Rusland.
Om de neergang van hun rijk definitief een halt toe te roepen plegen jonge officieren, de Jong-Turken, in 1908 een staatsgreep. De sultan mag blijven, maar is een marionet. De werkelijke macht ligt bij het leger. Het is de eerste van vele coups. Ook in 1913, 1960, 1971, 1980 en 1997 zal het leger de Turkse regering aan de kant zetten, in naam van het nationale belang.
Het Ottomaanse Rijk gaat als gevolg van de Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende Grieks-Turkse Oorlog ten onder. Het rijk wordt opgevolgd door de Turkse Republiek, die in plaats van een multinationale en islamitische koers een nationalistisch en seculier pad inslaat. Oprichter en eerste president Mustafa Kemal Atatürk oriënteert zich sterk op het Westen, voert het Latijnse alfabet en de christelijke jaartelling in en vindt dat vrouwen hun hoofddoek moeten afwerpen. Een democraat is hij niet. De enige toegestane partij is lange tijd de Republikeinse Volkspartij CHP, die door Atatürk zelf is opgericht.
Pas na de Tweede Wereldoorlog wordt Turkije een democratie, hoewel een kwetsbare. Het leger, dat zichzelf als de waakhond van Atatürks seculiere erfenis beschouwt, zet huns inziens te islamistische regeringen aan de kant. De succesvolle islamitische politicus Recep Tayyip Erdogan slaagt er uiteindelijk in om de macht van het leger te breken. Hij oriënteert zich ook op het Ottomaanse verleden van Turkije en maakt van de Aya Sophia in Istanbul weer een moskee.
In zijn boek, dat vele herdrukken kent en meerdere keren is geactualiseerd, beschrijft Zürcher de moderne Turkse geschiedenis grondig en helder. Het is hét handboek dat iedereen die in Turkije is geïnteresseerd in huis zou moeten hebben.
Erdogan oriënteert zich ook op het Ottomaanse verleden van Turkije
De Turken komen eraan!
Zürchers handboek is geen lichte kost. Lezers die meer over Turkije willen weten, maar een boek willen dat wat makkelijk wegleest, zijn bij Joost Lagendijk en Nevin Sungur aan het goede adres. Lagendijk, van 1998 tot 2009 europarlementariër voor GroenLinks, is met de Turkse journaliste Sungur getrouwd. Ze wonen al jaren in Turkije.
De Turken komen eraan! is niet chronologisch maar thematisch opgebouwd. Lagendijk en Sungur bespreken hete hangijzers als de Armeense Genocide van 1915, een erg gevoelig onderwerp in Turkije dat deze volkerenmoord nog steeds ontkent, de Koerdische kwestie en natuurlijk het fenomeen Erdogan. Ze doen dit op een heldere en persoonlijke manier, waardoor het boek zeer toegankelijk is.
Het nadeel van deze prachtige inleiding op Turkije is dat De Turken komen eraan! nogal achterhaald is. Het boek stamt uit 2013. In de tussentijd is er natuurlijk veel gebeurd in Turkije. Denk aan de mislukte coup van 15 juli 2016 en de daaropvolgende heksenjacht op sympathisanten van de islamitische geestelijke Fethullah Gülen; de heropleving van de oorlog tegen de Koerdische Arbeiderspartij PKK, die in Turkije, de Europese Unie en de Verenigde Staten op de terreurlijst staat; en de Russisch-Oekraïense oorlog waarbij Turkije de rol van bemiddelaar hoopt te spelen. Een herziene herdruk van Lagendijks en Sungurs boek zit er helaas niet in, want Lagendijk gaf begin dit jaar aan te zijn gestopt als Turkije-expert. Hopelijk komt er binnen niet afzienbare tijd een nieuwe, vlot geschreven inleiding op Turkije.
Lagendijk en Sungur bespreken hete hangijzers als de Armeense Genocide van 1915
Erdogan rising
Hoewel Turkije niet samenvalt met Erdogan is het huidige Turkije niet denkbaar zonder hem, zoals het huidige Hongarije niet denkbaar is zonder Viktor Orban, het huidige Rusland niet denkbaar is zonder Vladimir Poetin en het huidige Amerika niet zonder Donald Trump. Erdogan domineert de Turkse politiek nog steeds volledig.
De Britse journalist Hannah Lucinda was van dichtbij getuige van de neergang van de Turkse democratie, die na de mislukte coup van 2016 in een nog rapper tempo begon af te glijden. Erdogan nam media over of doekte ze op, sloeg protesten neer, veranderde de grondwet in zijn voordeel en vervolgde politieke tegenstanders. Ondertussen steeg Erdogans ster naar zo’n grote hoogte, dat hij inmiddels nog de enige ster aan het firmament lijkt. In haar boek Erdogan rising, dat helaas niet in het Nederlands vertaald is, beschrijft ze het geheim van de Turkse president.
Erdogan is niet alleen een sterke leider, maar ook iemand met een enorm charisma, die de massa’s én politieke bondgenoten aan zich heeft weten te binden, aldus de journalist. De Turkse president was eerst lid van de Refah-partij, de islamistische Welvaartspartij die in 1998 werd verboden. Erdogan belandde dat jaar ook in de gevangenis, omdat hij op een politieke bijeenkomst een islamistisch gedicht had voorgelezen dat opruiend zou zijn. Maar na zijn gevangenschap beweerde hij bekeerd te zijn tot de democratie. Achteraf lijkt dat ongelooflijk, maar veel Turken geloofden hem toen. Hannah Lucinda Smith durft niet te zeggen of Erdogan wel of geen echte democraat is geweest. Ze denkt dat het hem toch vooral ging om zijn persoonlijke ambities. En daarbij was de democratie voor een tijdje een middel.
De Britse journaliste heeft Erdogan nooit zelf geïnterviewd, ook niet voor haar boek. Wel sprak ze met veel mensen die dichtbij hem staan, of hebben gestaan. Oud-medewerkers van de president, die nu in ongenade zijn gevallen, spreken nog steeds met een zeker respect over Erdogan. Zo sterk is zijn charisma.
Duitsland gaat grenscontroles uitvoeren aan alle landsgrenzen om ‘illegale immigratie’ te bestrijden. Vluchtelingen die illegaal binnenkomen, kunnen worden teruggestuurd, maakt de minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD) bekend. Het omstreden besluit doet de lippen loskomen bij voor- en tegenstanders.
De maatregelen – die als tijdelijk (zes maanden) worden gepresenteerd – volgen op een beladen zomer, waarbij verschillende aanslagen de Duitse politiek op haar grondvesten deden schudden. Extreemrechts zit in de lift met de verkiezingswinsten in Thüringen en Saksen. De huidige machthebbers onder leiding van bondskanselier Olaf Scholz lijken met deze zware maatregel de wind uit de zeilen van extreemrechts te willen nemen. De vraag is of dat ook gaat lukken.
Controles aan de binnengrenzen zijn normaliter verboden binnen de Europese Unie, maar de herziening van het Schengenverdrag begin 2024 maakt het mogelijk om in tijden van bedreigingen voor de openbare orde of veiligheid deze regels voor maximaal twee jaar op te schorten.
Vanaf volgende week maandag worden er weer grenscontroles uitgevoerd, ook aan de grens met Nederland. ‘Hoe de controles worden uitgevoerd, kan per regio verschillen. De grenspolitie heeft nu een reeks mogelijkheden, van vaste paspoortcontroles tot mobiele patrouilles,’ meldt het Duitsland Instituut.
De migratiekritische Nederlandse regering, bij monde van PVV-minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie), lijkt tevreden over het besluit. In een reactie aan de NOS liet zij weten dat ook de Nederlandse regering de wens heeft om het grenstoezicht te versterken.
Marieke Koekkoek van Volt Nederland denkt dat Duitsland met dit besluit ‘terug in de tijd’ gaat. ‘Vrij verkeer van personen wordt afgebroken. Een schijnoplossing die ook nog eens internationaal treinverkeer met Duitsland overhoop gooit’, reageert ze op X.
Europarlementariër Raquel García Hermida-van der Walle (D66) denkt dat grensbewaking zijn doel voorbijschiet. Illegale immigratie kan volgens haar beter worden aangepakt door politiesamenwerking te intensiveren in Europa, maar ze beschuldigt lidstaten ervan daar niet voor te willen betalen. Algehele migratiebewaking zou een ‘schijnoplossing’ zijn, zegt zij.
Migratieprofessor Leo Lucassen is ook kritisch en waarschuwt dat deze ‘symboolpolitiek’ vooral tot etnisch profileren zal leiden.
De hoofddoek van Sifan Hassan tijdens de slotceremonie van de Olympische Spelen heeft in Frankrijk de discussie over laïcité en de positie van moslimvrouwen opnieuw doen oplaaien
Toen de Franse minister van Sport Amélie Oudéa-Castéra vorig jaar aankondigde dat Franse atleten niet met een hoofddoek zouden mogen deelnemen aan de Olympische Spelen, beriep ze zich op het principe van laïcité. ‘Er is een essentieel principe binnen het idee van laïcité en dat is de neutraliteit van de overheidsdiensten. Dat wordt belichaamd door onze atleten die deel uitmaken van de Franse selectie. Dat weerhoudt ze er niet van de hoofddoek te dragen tijdens training. Maar op het moment dat ze als zich op het sportveld begeven, dan geldt het uitgangspunt van neutraliteit.’
Nadat aan het begin van de zomer duidelijk werd dat het hoofddoekverbod ook gold tijdens de openingsceremonie, klom de Franse journalist Rokhaya Diallo in de pen om haar onvrede te uiten. In The Guardian verwees ze onder meer naar de Franse sprintster Sounkamba Sylla, die normaliter een hoofddoek draagt maar als compromis de openingsceremonie moest bijwonen met een pet op. Diallo omschrijft de uitleg van laïcité door de minister als een ‘bedrieglijke misinterpretatie’ van het begrip. ‘Laïcité verplicht de staat en zijn ambtenaren niet alleen om seculier te zijn, het garandeert ook onze vrijheid van geloof.’ Eerder had Amnesty International in een 32-pagina’s tellend rapport de ‘discriminerende hypocrisie’ van de Franse autoriteiten en de ‘verwoestende impact’ van het hoofddoekverbod beschreven.
Internet ontploft
Nadat Sifan Hassan tijdens de slotceremonie van de Olympische Spelen gesluierd haar gouden medaille in ontvangst had genomen, ontplofte in Frankrijk het internet. Er ontstond een stroom aan haatvolle en islamofobe reacties. Maar er vielen haar ook veel steunbetuigingen deel van Fransen die niet tevreden zijn met het hoofddoekverbod.
‘Laïcité is de basis waarop de sociale cohesie van Frankrijk rust’
Volgens publicist Sofiane Dahmani heeft de status van laïcité in Frankrijk ervoor gezorgd dat de ceremonie zoveel heeft losgemaakt. ‘Het is een vestingsmuur tegen het binnendringen van religies in het publieke domein. Op grond van dit beginsel moeten religieuze symbolen, of ze nu opzichtig zijn of niet, beperkt blijven tot de privésfeer.’ Dahmani is ervan overtuigd dat Sifan Hassan een politieke intentie had. Hij laakt haar beslissing om gesluierd het podium te betreden. ‘Laïcité is geen onderhandelbaar principe. Het is de basis waarop de sociale cohesie van Frankrijk rust. Als we de overtreding van deze regel accepteren, zetten we de deur open voor een voortdurende herschrijving van republikeinse principes.’
Rim-Sarah Alouane, docent rechten aan de universiteit van Toulouse, ziet dit anders. ‘De moslimbevolking wordt vaak gezien als een bedreiging voor de manier van leven in het land. Keer op keer wordt er door politici in het hele politieke spectrum beweerd dat de hoofddoek symbool staat voor vrouwenonderdrukking en dat het een bedreiging vormt voor de Republikeinse idealen. Laïcité was oorspronkelijk bedoeld om de neutraliteit van de staat te bevorderen en de individuele vrijheid van godsdienst te beschermen. Maar de toegenomen implementatie richt zich de laatste jaren vooral op de zichtbaarheid van Franse moslims in de openbare ruimte. Dit weerspiegelt een geïnstitutionaliseerde obsessie met het reguleren van de kleding van moslimvrouwen.
Vrouw van de dag
Het linkse dagblad L’Humanité wijdde de rubriek ‘Vrouw van de dag’ aan Sifan Hassan en wees daarbij op ‘de vele haatzaaiende en islamofobe berichten die zich concentreren op dit stuk stof, waarbij de prestaties van de atleet die gewoonlijk blootshoofds hardloopt, vergeten worden.’ Journalist Edwy Plenel, die bekend is om zijn boek Pour les musulmans waarin hij parallellen trekt tussen het antisemitisme in de 19e eeuw en de hedendaagse islamofobie, prees Sifan Hassan in een post op X (voorheen Twitter). Hij omschreef het moment als een ‘vreugdevolle reactie op het archaïsche Franse verbod op de hoofddoek voor Franse vrouwelijke atleten’. Jean Messiha, woordvoerder van de extreem-rechtse partij Reconquête, noemde Plenel naar aanleiding van deze post een ‘islamo-collobarateur’. Daarbij vergeleek hij hem met Pierre Laval, de voormalige premier die in de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de nazi’s.
De radicaallinkse beweging Contre Attaque ziet in de daad van Sifan Hassan ‘een symbolische revanche op de Franse islamofobie’. Ze zou een lange neus trekken naar de Franse regering. Contre Attaque stelt dat er nog nooit iemand is bevrijd door hem uit te sluiten van de openbare ruimte, het gewone leven of een sportactiviteit. ‘Het enige dat Frankrijk heeft gedaan is zichzelf getalenteerde atleten onthouden op grond van pure islamofobie’.
Discussie over vrijheid van meningsuiting
De discussie richt zich na een post van comedian Sophia Aram ook op de vrijheid van meningsuiting. Aram plaatste op X een foto van Sifan Hassan tijdens de ceremonie en schreef daarbij: ‘Ik als ik uit de hammam kom en mijn hoofd koud is.’ De grap viel niet in de smaak bij een aantal linkse politici. Parlementslid Ersilia Soudais van het radicaal-linkse La France Insoumise omschreef de publicatie als ‘islamofoob’. Milieuactivist en parlementslid Sandrine Rousseau noemde de post ‘beschamend’. En activist Cedric Herrou beschuldigde Aram van racisme.
‘Ik geloof dat het een instrument is van mannelijke overheersing’
In een interview met Le Point afgelopen week reageerde Aram op de polemiek. ‘Het gemeenschappelijke punt van deze nieuwe ‘bewakers van de revolutie’ is om de hoofddoek ontastbaar te maken en om elke vorm van spot of uiting te verbieden die het archaïsme van dit instrument van genderapartheid aan de kaak stelt. Volgens hun mag ik niet lachen om de manier waarop Sifan Hassan haar hoofddoek draagt, en mag ik vooral niet mijn mening te uiten over de hoofddoek. Namelijk, dat ik geloof dat het een instrument is van mannelijke overheersing.’ Onder meer journalist Laurent Joffrin verdedigde de comedian in het licht van de reacties en hekelde de invloed van ‘nieuwe fanatici van de islamitische sluier’.
Arrestaties tijdens de marathon voor iedereen
Het hoofddoekverbod bleef ook tijdens de Spelen de gemoederen bezighouden. Tijdens de ‘Marathon pour tous’, een nachtelijke marathon die werd opengesteld voor het publiek, werd een aantal leden van het Parijse collectief Les Hijabeuses gearresteerd.
Het collectief is opgericht om het Franse voetbal inclusiever te maken en strijd onder meer tegen het hoofddoekverbod in het Franse voetbal. De leden waren tijdens de marathon aanwezig om steun te betuigen aan een vriendin die aan de hardloopwedstrijd meedeed. Ze hielden borden omhoog met teksten als ’42 km voor onze vergeten Franse hijabi’s’ en ‘Olympische Spelen voor iedereen’. De politie kwalificeerde dit als een verboden demonstratie en arresteerde acht leden van het collectief.
Hoofddoek als politiek statement
In de polemiek valt op dat in Frankrijk alle opiniemakers, van links tot rechts, ervan uitgaan dat Sifan Hassan haar medaille bewust gesluierd in ontvangst heeft genomen, om een statement te maken richting de Franse regering. Sifan Hassan heeft zich zelf echter op geen enkele wijze uitgelaten over de hoofddoekkwestie in Frankrijk.
Ook bestaat er bij sommigen de misvatting dat het hoofddoekverbod voor alle vrouwelijke atleten geldt en dat Sifan Hassan erop uit was om dit verbod te negeren. Dit noopte de internationale nieuwsdienst Reuters ertoe een factcheck bericht online te zetten waarin werd verhelderd dat Sifan Hassan geen verbod had overtreden.
De Joods-Amerikaanse filmregisseur Sarah Friedland heeft tijdens haar overwinningstoespraak op het filmfestival van Venetië scherpe kritiek geuit op Israël en haar solidariteit betuigd aan de Palestijnse zaak.
Friedland ontving afgelopen zaterdag een prijs voor haar film Familiar Touch tijdens het prestigieuze festival in Venetië, waar de internationale filmwereld samenkomt. Haar speech werd onder andere gedeeld op Al Jazeera.
Bij het in ontvangst nemen van de prijs voor ‘beste film’ verklaarde ze: ‘Ik accepteer deze prijs op de 336ste dag van de Israëlische genocide in Gaza en het 76ste jaar van de bezetting. Wij, filmmakers, hebben de verantwoordelijkheid om de platforms waarmee we werken te gebruiken om de onschendbaarheid van Israël op het wereldtoneel aan de kaak te stellen. Ik sta solidair met de Palestijnse strijd voor bevrijding.’
Friedlands woorden werden met luid applaus ontvangen, en andere prijswinnaars sloten zich bij haar aan. Kathleen Chalfant, die een prijs won voor haar rol in Familiar Touch, sprak ook over de oorlog in Gaza. Daarnaast veroordeelde de Palestijnse regisseur Scandar Copti, die de prijs voor beste scenario won met zijn film Happy Holidays, in zijn toespraak het geweld van Israël, aldus Maktoobmedia.
De eerlijke verdeling van vluchtelingen is ook in Spanje een heet hangijzer. Vorige week werden 110 vluchtelingen overgeplaatst van de Canarische Eilanden naar Mora de Rubielos, een dorp met slechts ongeveer 1.600 inwoners.
Wat Ter Apel is voor Nederland, zijn de Canarische Eilanden voor Spanje. Alleen in januari arriveerden hier al 7.270 migranten, evenveel als in de eerste helft van 2023. Al jaren klaagt het bestuur van de eilandengroep dat het de druk niet meer aankan. De nationale regering heeft daarom besloten tot een herverdeling naar een aantal steden en dorpen op het vasteland. Mora de Rubielos was een van de plaatsen die voldeed aan de geschiktheidscriteria, meldt de Spaanse nieuwssite Eldiario.
Het gaat om 110 mannen uit Mali die asiel hebben aangevraagd in Spanje. Ze worden voorlopig opgevangen in een hotel. ‘Deze mensen willen een nieuw leven beginnen, zich vestigen, de taal leren en aan het werk gaan’, zei Fernando Beltrán, afgevaardigde van de regering van Aragón, tegen de nieuwssite.
De komst van de vluchtelingen ging echter niet zonder ophef. Eerder werd het personeel van het hotel waar de vluchtelingen zijn opgevangen, bedreigd door extreemrechtse demonstranten die hun komst afkeurden. Bovendien heeft de rechtse partij VOX fel geprotesteerd tegen de opvang van de migranten in Aragón.
De politieke strijd heeft zich niet beperkt tot het Spaanse dorp. De eerlijke verdeling van vluchtelingen om de Canarische Eilanden te ontlasten is al langer onderwerp van discussie. Hierbij gaat het vooral over de herverdeling van minderjarige asielzoekers, die een groot deel vormen van de migranten die op de eilanden aankomen. De Spaanse premier Pedro Sánchez wil de huidige migratiewet hervormen, zodat de zeventien autonome regio’s verplicht worden om minderjarige migranten op te nemen. De VOX-partij is hier fel tegen.
Hoewel de wetswijziging nog niet is goedgekeurd, kwamen regionale partijen wel overeen om vrijwillig 400 niet-begeleide minderjarige migranten te herverdelen. Of er een regeling is getroffen voor de herverdeling van volwassen migranten, is niet bekend. De komst van de 110 migranten in Mora de Rubielos werd door het gemeentebestuur verwelkomd, zo blijkt uit de berichtgeving.
Turkije heeft dit jaar al meer dan 12.000 ‘irreguliere migranten’ opgepakt, die op het punt stonden de landgrens met de EU bij Griekenland over te steken. Daarnaast zouden ook 363 leden van ‘terroristische groeperingen’ zijn gearresteerd die op de vlucht waren, zo meldt de Turkse krant Sabah.
De Turkse grensprovincie Edirne fungeert als de ‘poort’ naar Griekenland en de EU en is daardoor een belangrijk knooppunt voor migranten, maar ook voor criminelen en terroristen, aldus Sabah. De Turkse veiligheidsdiensten voeren regelmatig grootschalige operaties uit om migranten op te sporen. Dit gebeurt steeds vaker met behulp van geavanceerde technologieën, waaronder optische torens, camera’s en drones.
‘Turkije voert hiermee de strijd op tegen mensensmokkel’, verklaart Yunus Sezer, de door de president benoemde gouverneur van Edirne, tegen Sabah. Dit jaar zijn er al 451 mensensmokkelaars opgepakt, een stijging van 70 procent ten opzichte van vorig jaar. Volgens Sezer heeft dit geleid tot een daling van 85 procent in irreguliere migratie.
De meeste migranten komen uit Afghanistan, Syrië en Pakistan. Turkije speelt een centrale rol als transitland voor migranten en vluchtelingen die naar Europa proberen te reizen. Om deze migratiestromen te beheersen, heeft de EU een overeenkomst met Turkije, waarin Turkije, evenals landen zoals Marokko, optreedt als poortwachter in ruil voor financiële compensatie.
Ondanks strengere maatregelen tegen migratie, proberen vluchtelingen nog steeds via land of zee Europa te bereiken, met tragische gevolgen: velen verdrinken tijdens de oversteek naar Europa.
Israëlische soldaten hebben de Turks-Amerikaanse activist Aysenur Ezgi Eygi doodgeschoten op de bezette Westelijke Jordaanoever. De 26-jarige vrouw nam daar deel aan protesten tegen de voortdurende en toenemende kolonisering van Palestijns grondgebied, zo meldt de Turkse nieuwssite Duvar.
De Turkse president Erdogan heeft de ‘barbaarse aanval‘ veroordeeld en beschuldigt het kabinet van de Israëlische premier Netanyahu van directe verantwoordelijkheid voor haar dood. Erdogan verklaarde dat Turkije inspanningen zal voortzetten om wat hij ‘genocidaal beleid’ noemt, te stoppen en Israël voor het gerecht te brengen voor ‘misdaden tegen de menselijkheid’.
De Amerikaanse regering heeft ook gereageerd, zegt ‘diep geschokt’ te zijn en wil dat Israël het incident onderzoekt, meldt Middle East Eye.
‘We betreuren deze tragische dood. Het belangrijkste is om nu feiten te verzamelen’, aldus de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken, die veel kritiek daarop kreeg. Een veel te milde reactie, volgens velen.
‘Hoe is ze omgekomen?’, vraagt de Palestijns-Amerikaanse senator Rashida Tlaib zich cynisch af op X, en vervolgt: ‘Was het magie? Wie of wat heeft Aysenur gedood?’
Volgens ooggetuigen zou Eygi door een sluipschutter door het hoofd zijn geschoten.
Ook trekken andere critici de vergelijking met de dood van Israëlisch-Amerikanen en dat de reactie toen anders was. ‘Herinner je toen Hersh Goldberg-Polin werd gedood’, meldt de Palestijns-Amerikaanse politicoloog Omar Baddar. ‘Biden zei toen dat Hamas zal boeten voor deze misdaden.’
Vorige week werd bekend dat de VS Hamas-leiders officieel aanklagen voor de aanslagen op 7 oktober, waarbij ook veertig mensen met de Amerikaanse nationaliteit werden vermoord.
Regisseur Stijn Bouma geeft met De jacht op Meral Ö. een stem aan de gedupeerden van de toeslagenaffaire. ‘We zijn als burgers kwetsbaar.’
De toeslagenaffaire is veelbesproken in de media, maar het ontbrak volgens regisseur Stijn Bouma (1991) aan een menselijk facet. De focus van de berichtgeving lag voornamelijk op het politieke spel en de ophef eromheen, af en toe aangevuld met een korte quote van een gedupeerde, vindt hij. In de nieuwe film De jacht op Meral Ö. belicht Bouma het persoonlijke aspect. Hij wil tonen hoeveel impact de situatie kan hebben op een mensenleven.
‘Juist door de ware gebeurtenissen rondom het toeslagenschandaal in een filmische vorm te gieten, hoop ik dat het beter binnenkomt. Ik hoop dat De jacht op Meral Ö. een nieuwe doelgroep bereikt. Mensen die zich afvragen waar het toeslagenschandaal eigenlijk precies over ging,’ zegt Bouma.
De film De jacht op Meral Ö. gaat over de Turks-Nederlandse Meral Öztürk (Dilan Yurdakul). Van de ene op de andere dag verliest zij volledig de controle over haar leven wanneer de Belastingdienst onterecht een terugbetaling van 34.000 euro aan kinderopvangtoeslag eist. Niet alleen wordt ze niet geholpen wanneer ze om hulp vraagt, maar er wordt ook nog eens beslag gelegd op haar hele salaris en een sociaal rechercheur infiltreert steeds verder in haar leven. De alleenstaande moeder kan het hoofd bijna niet boven water houden en de stress is alom voelbaar. Wanneer de staat dreigt haar twee dochters uit huis te plaatsen, maakt Meral drastische keuzes om haar gezin te beschermen.
De jacht op Meral Ö.
Je maakte al eerder twee documentaires over de toeslagenaffaire. In Alleen tegen de Staat (2021) komen vijf gedupeerden van het toeslagenschandaal aan het woord. In Sheila versus de Staat (2023) leg je het afhandelingsproces van toeslagouder Sheila en haar gezin vast. En nu is daar dus de speelfilm De jacht op Meral Ö.Waar ligt voor jou de urgentie om dit onderwerp ter sprake te brengen?
‘Ter voorbereiding van de documentaires sprak ik veel met gedupeerden. Ik bracht tijd met die mensen door, luisterde veel, volgde zaken. Ik had het gevoel dat ik in de wandelgangen nog best wat verhalen hoorde die ik nog niet had geadresseerd in mijn documentaires. Daarnaast waren er verhalen waar best wat schaamte omheen zat, die ik niet kon verwerken in documentairevorm. Naar aanleiding van de documentaires namen andere gedupeerden contact met me op. De film is een mengelmoes geworden van mijn research en de verhalen van gedupeerden.
‘Sommige gebeurtenissen waren heftiger in het echt dan in de film’
Daarbij wilde ik heel graag meer vertellen over het systeem. Dat kan het beste in fictie. Veel kun je uiteindelijk niet doen als filmmaker. Ik ben geen hulpverlener, dat is niet mijn taak. Maar een soort erkenning bieden kan wel. En hun verhaal vertellen.
De tweede reden is dat ik een filmische ervaring wilde maken. Ik wilde de kijker meenemen in een soort reconstructie, de verhalen tastbaar maken, tonen hoe het beleefd is door de ouders. Ik wilde het wel zo realistisch mogelijk uitbeelden. In sommige gevallen moesten we zelfs gebeurtenissen terugschroeven, omdat het haast te ongeloofwaardig overkwam. Sommige gebeurtenissen waren heftiger in het echt dan in de film.’
Meral speelt een Turks-Nederlandse moeder. Een groot percentage van de gedupeerden van de toeslagenaffaire was van buitenlandse oorsprong. Heb jij voor je onderzoek mensen met verschillende achtergronden gesproken?
‘Ja, ruim 70 procent van de gedupeerden heeft een migratieachtergrond. Ze zijn migrant of kind van een migrant. Het gaat met name om Surinaamse, Caribische, Turkse, Marokkaanse en Indonesische Nederlanders. Echt een groot percentage. In het geval van getroffen Nederlanders zonder migratieachtergrond, was er dan soms bijvoorbeeld een partner met een buitenlandse achtergrond. Dus dat speelde ook nog. Wat ook een rol speelde in de profilering was de wijk waar je woonde, dus of je bijvoorbeeld in een multiculturele wijk woonde. De film speelt zich af in Almere, een plek waar naar verhouding veel gedupeerden vandaan kwamen.’
Meral gaat in de film op een gegeven moment het verkeerde pad op. Ze verlegt haar grenzen steeds verder. Kwamen dit soort keuzes ook ter sprake tijdens je gesprekken met de gedupeerden?
‘Ja, ook dit deel is geïnspireerd op waargebeurde verhalen. In die overlevingsstrijd grijp je namelijk alles aan, dingen die je onder normale omstandigheden nooit zou hebben gedaan. Je staat er nu wel voor open om te overleven en een betere situatie voor jezelf en je gezin te creëren.’
In de film infiltreert een sociaal rechercheur (Gijs Naber) in Merals leven, waarbij hij zich steeds dieper in haar privéleven mengt. Dat varieert van een autotracker en surveillance tot een respectloze huiszoeking naar ‘niet-geregistreerde relaties’. Voor mij was het beroep van sociaal rechercheur nieuw. Staan ze ook echt stiekem voor je huis foto’s te maken?
Het grappige is dat de verhalen me soms zo absurd leken dat ik me afvroeg of het er echt zo aan toe was gegaan. Toen keek ik op de website van het Landelijk Contact Sociaal Rechercheurs, en daar staat zelfs een foto van een rechercheur met een camera. En ik weet ook dat ze weleens echt camera’s hebben geïnstalleerd voor een huis.’
’70 procent van de gedupeerden heeft een migratieachtergrond’
Werd jouw eigen wantrouwen jegens de overheid groter? De overheid is er eigenlijk om voor de burgers te zorgen, om ze te beschermen. In dit geval deed de overheid compleet het tegenovergestelde. Denk je daar als filmmaker nog meer over na wanneer je zo dicht op de feiten zit?
‘Dat is zeker een belangrijk aspect in deze film. Hier is het in de media niet veel over gegaan, terwijl er is geïnfiltreerd in privélevens en kwetsbare mensen zijn gecontroleerd. Af en toe las ik er een stuk over, bijvoorbeeld in de Volkskrant, maar het leek of het niet zoveel losmaakte. Dat het niet in een grotere context werd gezien. We zijn als burgers toch op deze manier kwetsbaar, blijkt. Ik vond het daarom heel belangrijk dit aan te stippen en vragen op te roepen als: hoe willen we dit inrichten met elkaar als samenleving? En: hoe gaan we om met de kwetsbare burgers die van ons afhankelijk zijn?’
Het leek wel of de meeste mensen zich niet betrokken voelden bij de gebeurtenissen – een ver-van-mijn-bedshow, terwijl het wel iedereen raakt in het grotere geheel.
‘Exact. Daar was ik best woest over, omdat ik dacht van: dit is gewoon medeburgers aangedaan. In zekere zin dragen we allemaal een soort collectieve verantwoordelijkheid. Ik heb bijvoorbeeld niemand gezien bij protesten voor de gedupeerden van de toeslagenaffaire. Mensen zijn er niet voor de straat op gegaan. En dan dacht ik: jongens, hebben jullie wel door wat er hier gebeurt?! De Belastingdienst zelf heeft dertien wetten overtreden. Het is onvoorstelbaar… Kabinet-Rutte III is gevallen over het dossier en daarna weer gewoon teruggestemd. Dat was zo krankzinnig. Dat was voor mij ook de aanleiding om de eerste documentaire te maken. Toen dacht ik echt: ze hebben het niet begrepen! We hebben het allemaal gehoord, maar blijkbaar niet begrepen of doorvoeld.’
Je hebt nu een trilogie, twee documentaires en een speelfilm. Moet er niet eigenlijk nog een deel vier gemaakt worden over de toekomst en hoe het zal aflopen voor de slachtoffers? Veel gedupeerden zitten nog steeds in een penibele situatie. Volg je ze nog?
‘Ja, ik volg ze zeker nog steeds maar wel op iets meer afstand. Na Alleen tegen de Staat zat ik er het diepste in. Ik merkte aan mezelf dat ik meer afstand moest nemen. Het eist toch wel zijn tol, mentaal. Je wordt constant met schrijnende verhalen geconfronteerd. Je leeft mee, er heerst een gevoel van machteloosheid. Ik kon het leven natuurlijk ook niet verzachten voor die mensen. De verhalen gingen echt wel in me zitten. Ik moest afstand nemen. Ik zou een deel vier aanmoedigen, maar ik zie mezelf niet als de juiste persoon om dat te maken. Ik heb met de documentaires en met deze film laten zien wat ik kwijt wilde.
Ik hoop dat de film voor zich spreekt. Dat het mensen een confronterende spiegel voorhoudt en iets laat zien over onze collectieve verantwoordelijkheid. Het is toch dezelfde samenleving waar we met hele verschillende werelden in eigen bubbels zitten of langs elkaar heen leven. We moeten het in deze samenleving toch samen doen. We zijn samen verantwoordelijk.’
De jacht op Meral Ö. is nu in de Nederlandse bioscopen te zien.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
Dé autoriteit in Nederland op het gebied van Turkse historie is Erik-Jan Zürcher. En om zijn boek over de geschiedenis van het moderne Turkije kan niemand heen. Het startpunt van zijn boek is de late achttiende eeuw, wanneer de Ottomaanse sultans realiseren dat ze hun rijk grondig moeten moderniseren, als ze een wereldmacht willen blijven. De hervormingsgezinde krachten stuitten echter op sterke conservatieve tegenstand. Ondertussen verklaren de christelijke Balkanvolkeren zich onafhankelijk met steun van Rusland.
De Turken komen eraan! is niet chronologisch maar thematisch opgebouwd. Lagendijk en Sungur bespreken hete hangijzers als de Armeense Genocide van 1915, een erg gevoelig onderwerp in Turkije dat deze volkerenmoord nog steeds ontkent, de Koerdische kwestie en natuurlijk het fenomeen Erdogan. Ze doen dit op een heldere en persoonlijke manier, waardoor het boek zeer toegankelijk is.
Hoewel Turkije niet samenvalt met Erdogan is het huidige Turkije niet denkbaar zonder hem, zoals het huidige Hongarije niet denkbaar is zonder Viktor Orban, het huidige Rusland niet denkbaar is zonder Vladimir Poetin en het huidige Amerika niet zonder Donald Trump. Erdogan domineert de Turkse politiek nog steeds volledig.
