Een week is lang in de politiek. En daarmee ook in de journalistiek. Het vooraf schrijven van een column die pas over een week wordt gepubliceerd, brengt dus ook risico met zich mee. Omdat ik tussentijds even weg ben, waag ik het er toch maar op.

Onlangs veranderde Utrecht in een slagveld door massaal geweld van grote groepen voetbalhooligans, bewust op ordeverstoring en vernieling uit. Toen aan de UvA een pro-Palestijnse demonstratie enigszins uit de hand liep was ultrarechts Nederland er als de kippen bij om keihard optreden te eisen. En zodra er maar één iemand met een islamitische achtergrond bijzit, wordt door de Geblondeerde Leider gebruld dat die het land moet worden uitgezet.

En bij de hooligans? Het kan natuurlijk nog komen, maar ik verwacht het niet. Dat stilzwijgen heeft bij de Partij Voor Vreemdelingenhaat namelijk een reden: de meeste hooligans zijn oer-Hollands blank, waarop dus niet het etiket van moslimterrorist te plakken valt. Anders geformuleerd: het betreft hier zíjn potentiële achterban. Ik weet niet in hoeverre hooligans überhaupt naar de stembus gaan – een deel vast niet – maar zo ja, dan acht ik de kans dat ze daar het hokje van de Partij voor de Dieren inkleuren klein.

Maandenlang werd er in Den Haag bij de barbaarse bombardementen weggekeken

Selectieve verontwaardiging: dat probleem begint rechts Nederland ook internationaal parten te spelen. Zie de volledige ontsporing van Israël in antwoord op de bloedige pogrom van 7 oktober, die natuurlijk slechts de zoveelste fase in een al decennia voortdurend conflict vormt, niet het begin. Maandenlang werd er in Den Haag bij de barbaarse bombardementen weggekeken of hooguit handenwringend toegekeken. Pas nu, nu het aantal Palestijnse burgerdoden in een half jaar tijd het aantal Oekraïense uit twee jaar ruimschoots is gepasseerd, schijnt men langzaamaan bij zinnen te komen.

En inderdaad slechts langzaam: wie de uiteenlopende westerse reacties op daden van het Russische, Noord-Koreaanse, Iraanse of Israëlische schurkenregimes ziet, kan zich niet aan de conclusie onttrekken dat in westerse ogen eigen bondgenoten (vrijwel) alles mogen. Juist die zo uiteenlopende reactie onttrekt aan onze pretentie pal voor de internationale rechtsorde te staan, de laatste bodem van geloofwaardigheid.

Durft Brussel – of Washington – eindelijk consequenties te trekken uit het feit dat Benjamin Netanyahu zich van niemand meer iets aantrekt? Zal het overschrijden van de rode lijn waarvan men van tevoren zo hard riep dat die toch echt niet overschreden mocht worden, eindelijk tot sancties leiden? Of blijft het bij loze woorden? Tegen de tijd dat u dit leest weet u daarover meer dan ik op dit moment dat ik het schrijf.

Ik heb mijn twijfels, gezien het westerse commentaar op de zware morele nederlaag die Israël zojuist in twee gremia geleden heeft, die ooit in het leven werden geroepen door vooral westerse steun. Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag heeft in de lopende genocide-aanklacht Israël bevolen onmiddellijk de aanval te staken. Het Internationaal Strafhof, ook in Den Haag, heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd voor drie kopstukken van Hamas plus Netanyahu en zijn minister van Defensie.

Daarmee staat het Westen op een essentiële tweesprong. Tot nu toe betroffen dat soort arrestatiebevelen steeds Afrikaanse dictators. Het Westen vond dat prima. Daarna belandde de Russische president Vladimir Poetin op de opsporingslijst. Ook dat stuitte te onzent op weinig bezwaren, van Poetinpraatpaal Baudet afgezien. En nu? ‘Daar is het niet voor bedoeld!’, zo viel al achter de schermen te horen. Toch niet voor iemand ‘van ons’?! Niet alleen Israël zelf kwam weer met het inmiddels obligate gekrijs over ‘antisemitisme’, ook de Amerikaanse president Joe Biden heeft op absurde wijze gereageerd.

Het is juist deze reactie die het Westen in de ogen van de rest van de wereld moreel ongeloofwaardig maakt. Dat staat nu voor de keuze wat men belangrijker vindt: de internationale rechtsorde of de eigengerechtig­heid van Israël. Indien dat laatste, zwijg dan over Poetin.

En dat is ook de keuze waarvoor het komende ultrarechtse kabinet komt te staan. Decennialang verkocht Den Haag zichzelf aan de buitenwereld als Hoofdstad van het Internationaal Recht. Vandaar al die gerechtshoven die rond het Vredespaleis samenklonteren. Dat schept verplichtingen. Het betekent dat als één van de vijf gedaagden de Nederlandse bodem betreedt, die direct in de boeien dient te worden geslagen. Ohne wenn und aber (geen mitsen en maren), zoals dat zo mooi in het Duits heet.

Met Dick Schoof betreedt de surveillance-samenleving de politiek. Dat is niet zozeer het begin van iets nieuws, maar eerder een afronding van het nieuwe tijdperk waar we al een tijdje in verkeren. Een wereld waarin technologie overheden in staat stelt burgers tot data te reduceren en zo van alle menselijkheid te ontdoen. Natuurlijk waren het vooral migranten waar deze mensonterende procedure het eerst op werd toegepast, want de migrant is in afwachting van zijn burgerschap vogelvrij. Een proefkonijn.

Schoof overzag een operatie waarin nepaccounts werden aangemaakt om burgers te volgen, waaronder veel moslims. Het mocht niet maar het gebeurde toch. De Duitse filosoof Peter Sloterdijk formuleerde dat in zijn Kritiek van de Cynische rede (1983) nog wat scherper: ze weten dat het niet mag maar ze doen het toch. En waarom gebeurde het? Omdat ze weten dat ze er mee weg zullen komen. Wanneer veiligheid staatsraison wordt gaat dat ten koste van de vrijheid van de burger. Dus eigenlijk is veiligheid een ander woord voor knechtschap.

Ik denk dat Dick Schoof in eerste instantie helemaal niet zo alomvattend wilde surveilleren, maar eenmaal geconfronteerd met de geweldige, grenzeloze mogelijkheden die de technologie biedt, kon hij geen weerstand meer bieden. Het is een beetje als de ontdekking van het vuur: je kan er mee barbecueën maar je kan er ook een lekkere fik mee maken, in beide gevallen geeft het ontzettend veel macht. We gaan het allemaal uitproberen.

Eigenlijk is veiligheid een ander woord voor knechtschap

Gezichtsherkenning heeft ook zijn voordelen, wordt ons ondertussen verkocht. Op Schiphol moest ik bij de paspoortcontrole langs een camera. Ik was sneller dan ooit bij de gate. Maar wat als je gezicht overeenkomt met iemand die wordt gezocht in mijn land van herkomst? Wie verzekert mij dat het systeem waterdicht is? En wie verzekert mij dat al die informatie niet lekt naar instanties die het tegen me kunnen gebruiken? Hackers kregen toegang tot het streng beveiligde Ticketmaster, wat bewijst dat onze persoonsgegevens niet veilig zijn.

Juist migranten hebben hier een hoop te vrezen. Je zal maar uitgezet worden en in het moederland in handen vallen van een veiligheidsdienst die alles van je weet, dankzij het voorbereidende werk van Dick Schoof.

Dick Schoof is een fanatiek marathonloper. Wat ik weet van marathonlopers, ik ben er zelf ook een, is dat ze geobsedeerd zijn door rendement, efficiëntie en een goed resultaat halen. Kortom: ze bereiden zich terdege voor op de wedstrijd. De marathonloper gaat er vanuit dat de weg lang en vol hobbels zal zijn. Dat geeft de marathonloper een winnende voorsprong op de korte termijndenkers. Daarnaast zijn marathonlopers verliefd op de discipline die ze aan de dag leggen. Gaan op tijd naar bed. Hebben geen tijd voor small talk. Gaan graag de diepte in. Altijd serieus.

Dick Schoof kan niet anders of in conflict komen met populistische poseurs als Caroline van der Plas, die het vooral van haar vlotte babbel moet hebben en nog geen stap teveel zet. Ze koketteert met haar ongezonde levensstijl alsof het een kwaliteit op zich is.

Schoof zal zich ergeren aan Omtzigt die altijd het fitste jongetje van de klas wil zijn maar als het er echt om gaat ten onder gaat aan faalangst. Die wanneer er moet worden gevochten in de race hopeloos opgeeft. En dan is er Wilders, de eeuwige stuurman aan  wal. Die wrokkige toeschouwer langs het parcours die de vrijheid van de marathonloper misgunt. Die alles beter meent te weten maar als puntje bij paaltje komt niet de spontaniteit kan opbrengen om tot een waardevolle ervaring te komen.

Schoof moet een marathon lopen met mensen die nooit in hun leven ergens voor hebben moeten rennen.