In zijn laatste Keti Koti-toespraak als burgemeester van Rotterdam zei Ahmed Aboutaleb dat de wonden van de slavernij wellicht nooit helemaal zullen worden geheeld. In Nederland is er immers nog steeds racisme.

Aboutaleb hield zijn speech gistermiddag bij het Rotterdamse slavernijmonument aan de Lloydkade. De burgemeester bood enkele jaren voordat Mark Rutte dat ook deed zijn excuses aan voor de slavernij en riep het kabinet meerdere malen op om dit ook te doen, wat uiteindelijk eind 2022 gebeurde.

In zijn toespraak focuste Aboutaleb op de geschiedenis van na de slavernij. Op 1 juli 1863 waren de slaafgemaakten officieel vrij, maar niet de facto. Ze moesten nog tien jaar voor een laag loon verplicht werken voor hun voormalige meesters. Maar ook bleef Suriname een Nederlandse kolonie en werden de zwarte inwoners gediscrimineerd. De burgemeester stond uitgebreid stil bij Anton de Kom, de Surinaamse activist die streed tegen racisme en fascisme. Hij overleed in 1945 in het Duitse concentratiekamp Neuengamme. Aboutaleb: ‘De Kom streed voor een land dat hem ontzettend onrechtvaardig had behandeld. Als je dat kan, dat grote gevoel hebt van vergeveningsgezindheid, dan moet je een groot mens zijn geweest.’

Volgens Aboutaleb zullen de wonden van de slavernij wellicht nooit helemaal helen, want racisme is er vandaag de dag nog steeds. Daarom zijn excuses ook zo belangrijk. Zijn eigen excuses, maar ook die van Mark Rutte die op 2 juli officieel geen premier meer is. Aanvankelijk was Rutte helemaal niet voor excuses, maar hij kwam hier op terug. ‘Het getuigt van grote moed om tot inzicht te komen’, aldus Aboutaleb.

Over het nieuwe kabinet-Schoof en over de PVV liet Aboutaleb zich niet uit. Carlos Goncalves, voorzitter van Stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst (GVGT), deed dat ook niet, maar waarschuwde in zijn speech wel voor de opkomst van radicaal-rechts. ‘Vrijheid en gelijkheid zijn niet vanzelfsprekend’, aldus Goncalves. ‘We moeten ons continu blijven inzetten voor de nalatenschap van onze voorouders. Radicaal-rechts mag niet zegevieren. (…) Keti Koti is ook het vieren van onze gezamenlijke veerkracht. De ketenen zijn verbroken, maar onze strijd voor vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid gaat door. We werken aan een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt, een wereld zonder haat en discriminatie.’

Schrijver Britney Lindo (24) hield een spoken word-voordracht, waarin ze een lans brak voor de inheemsen in Suriname en op de Caribische eilanden, de eerste slachtoffers van de Nederlandse kolonisatie die veelal worden vergeten. Ook vertelde Lindo zich ontworteld te voelen. Ze wil terug naar haar echte thuis, Afrika, maar dat kan niet.

De Keti Koti-herdenking werd voorafgegaan door een bloemenceremonie, om diegenen te herdenken die de overtocht van Afrika naar Suriname of Caribisch Nederland niet overleefden. Veel van de ongeveer 300 bezoekers gooiden een bloemetje in de Nieuwe Maas. Namens het kabinet was Alexandra van Huffelen, staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering van Nederland, aanwezig. De fracties van BIJ1, Denk, D66, GroenLinks, PvdA, SP en Volt legden een krans.

Zwarte burgerrechteninitiatieven zoals stichting Nederland wordt beter en The Black Archives hebben een Handreiking Keti Koti uitgebracht. Ze willen dat meer werkgevers hun werknemers vrij geven op 1 juli, de dag dat het Nederlandse slavernijverleden wordt herdacht.

Ook binnen de oppositie leeft deze wens. Zo deelt Tweede Kamerlid Esmah Lahlah van GroenLinks-PvdA een bericht van Loesje: ‘Keti Koti nationale feestdag, omdat iedereen vrij wil zijn’.

De initiatiefnemers van de Handreiking geven aan dat bij steeds meer werkgevers – zoals FNV, Greenpeace, Lush en Tony Chocolonely – 1 juli een vrije dag is. Ze sporen andere werkgevers aan om dit over te nemen. ‘Samen kunnen we 1 juli een prominente plaats geven met andere betekenisvolle gebeurtenissen in onze geschiedenis’, aldus de Handreiking.

Volgens de initiatiefnemers is het erkennen en begrijpen van de slavernijgeschiedenis ‘essentieel’ bij het bouwen aan een inclusieve en rechtvaardige toekomst.

Even leek het erop dat de herdenkingsplechtigheden dit jaar overschaduwd zouden raken door de aanwezigheid van Kamervoorzitter en PVV’er Martin Bosma. Een petitie tegen zijn komst werd meer dan 20.000 keer ondertekend. Bosma zag na een gesprek met het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) uiteindelijk af van zijn komst.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima spraken deze week met Joodse en Palestijnse inwoners van Vlaardingen over het effect dat de oorlog in Gaza op hen heeft. Die gesprekken vonden afzonderlijk van elkaar plaats. Zo meldt de Joodse nieuwssite Jonet.

De gesprekken worden gevoerd in het kader van een serie bezoeken sinds het uitbreken van de oorlog in Gaza vorig jaar. Zo bezocht koning Willem-Alexander het Joods Bijzonder Onderwijs in de Amsterdamse wijk Buitenveldert en een multicultureel jongerencentrum in Amsterdam-Zuid. In februari sprak het koningspaar in de ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester met straatcoaches en jongerenwerkers uit verschillende wijken en van verschillende achtergronden.

In Vlaardingen sprak het koningspaar eerst met een aantal Palestijnen dat al sinds 1963 in Vlaardingen woont. De Palestijnse gemeenschap in deze Zuid-Hollandse stad telt ongeveer 4000 zielen. De eerste Palestijnen vonden er werk in een margarinefabriek.

Na de ontmoeting met de Palestijnen vond het gesprek met de Joodse inwoners plaats in het stadsarchief van Vlaardingen.

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden wil dat het ministerie van Buitenlandse Zaken niet langer citeert uit de cijfers van het ministerie van Volksgezondheid van Gaza. Pro-Palestijnse critici zijn woedend. ‘Dit is het ontkennen van genocide.’

Het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid publiceert regelmatig cijfers over het aantal gewonde en dodelijke slachtoffers als gevolg van de oorlog met Israël, die op 7 oktober vorig jaar begon. Maar volgens 207 Republikeinse én 62 Democratische Congresleden zijn de cijfers niet betrouwbaar, omdat het ministerie onder controle staat van Hamas.

In totaal stemden 269 Congresleden voor het controversiële amendement, dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken verbiedt te citeren uit de statistieken van het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid. Daarmee is het amendement aangenomen.

Dat de Republikeinen voor het omstreden voorstel hebben gestemd, is geen verrassing. Conservatieve Amerikanen, in het bijzonder evangelische christenen, staan vierkant achter Israël. Maar ook veel gematigde Democraten hebben het voorstel gesteund.

Linkse Democraten en moslims zijn boos. Mohammed Khader, beleidsmedewerker van de burgerrechtenbeweging Campaign for Palestinian Rights Action, zegt tegen nieuwssite the Intercept dat het amendement past bij de anti-Palestijnse stemming in het Congres sinds de start van de oorlog. ‘Door elke erkenning van het aantal gedode Palestijnen sinds oktober te verhinderen, is dit amendement een duidelijk voorbeeld van ontkenning van genocide en verschilt het niet van wat werd gedaan tegenover slachtoffers van genocides in Rwanda en Armenië.’

Ook Rashida Tlaib, de enige Palestijnse afgevaardigde in het Congres, heeft het over ontkenning van genocide. Nadat ze het dodental en andere cijfers over slachtoffers van de Israëlische genocide had genoemd, zei Tlaib dat ze van plan was om de lijst van Palestijnen die in Gaza zijn gedood in het congresverslag op te nemen. ‘Het is belangrijk om dit aan iedereen hier te laten weten’, zei ze. ‘De lijst is zo lang dat ik hem niet eens kan indienen, vanwege de limiet op het aantal woorden. Zoveel Palestijnen zijn er vermoord.’