Volgens de Wereldbank is Marokko koploper op het gebied van vrouwenrechten in het bedrijfsleven en in het recht in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
Het rapport Women, Business and the Law 2024 analyseert hoe wetten en beleid in 190 landen vrouwenemancipatie beïnvloeden. De onderzoekers kijken naar verschillende indicatoren, waaronder veiligheid en kinderopvang.
Marokko scoort hoog, vanwege de invoering van een vrouwenquotum. Tenminste 30 procent van de leden van de raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven moet vrouw zijn in het jaar 2024. En dit moet minstens 40 procent zijn in 2027. Marokko is het eerste land in de zogenoemde MENA-regio die een dergelijke maatregel heeft genomen.
Toch is er nog werk aan de winkel, schrijft de website Marokko Nieuws. Vrouwen in Marokko zijn nog steeds ondervertegenwoordigd in de beroepsbevolking en in leidinggevende functies. Ook hebben vrouwen te maken met discriminatie op het werk en stereotypering.
Acht leden van de Moslimbroederschap zijn door de Egyptische rechter ter dood veroordeeld. Mensenrechtenorganisaties zijn kritisch, de doodstraffen zouden ‘politiek gemotiveerd’ zijn. Zo meldt de Arabische nieuwssiteMiddle East Eye.
Ahmed Attar, directeur van het Egyptische Netwerk voor Mensenrechten, zegt tegen Middle East Eye dat er geen sprake was van een eerlijk proces. ‘De verdachten zijn op willekeurige basis gevangengezet en gemarteld. Ook hadden ze geen toegang tot een advocaat gedurende het proces’, aldus Attar.
De Moslimbroeders werden middels een bloedige coup in de zomer van 2013 door de toenmalig legerleider en huidige president Abdel-Fattah al-Sisi, terzijde geschoven.
Op het Rabaa-plein in het centrum van de hoofdstad Caïro werden honderden demonstranten door het leger en politie-eenheden doodgeschoten. Geen enkele bevelvoerder of politieman is hiervoor vervolgd. Mensenrechtenorganisaties, zoals Human Rights Watch, spreken zich hier al jaren over uit.
De rechter in Egypte acht juist de toenmalige politieke leiding van de Moslimbroeders, waaronder Mohamed Badie en Mahmoud Ezat, verantwoordelijk voor de dood van 95 anti-Sisi-demonstranten, die vermoedelijk ook Moslimbroeders zijn. Ze hebben deze week de doodstraf gekregen.
De Duitse stad Frankfurt heeft een primeur te pakken. Tijdens de ramadan zullen winkelstraten versierd worden met speciale ramadanverlichting, zo meldt het Belgische Nieuwsblad.
De stad kent, zoals bijna alle grote Duitse steden, veel inwoners met een islamitische achtergrond die zich opmaken voor de vastenmaand. Frankfurt wil met deze geste een bijdrage leveren aan een feestelijke ramadan.
Voor de versiering van de winkelstraten is een bedrag tussen de 50.000 tot 100.000 euro uitgetrokken. Dat is vergelijkbaar met de kosten voor de kerstversiering in de stad, meldt Nieuwsblad.
Niet iedereen was het eens met deze beslissing. Zo stemde de christendemocratische CDU, die in de oppositie zit, tegen de verlichting.
Toch lijkt de ramadan steeds meer ingeburgerd te raken in Duitsland. Zo is er op veel plekken een ‘ramadan-kalender’ met ‘halal-snoepjes’ voor kinderen te koop, een variant op de traditionele Duitse adventkalender, die aftelt naar kerstavond.
De bedenker van de ramadankalenders Manal El Daoud, een Duitse zakenvrouw van Libanees-Palestijnse afkomst zei in 2018 aan opinieblad der Spiegel: ‘Voor mij betekent integratie dat je je aanpast aan het land waar je woont. Maar ook dat je waarden uit je thuisland meeneemt. De ramadan-kalender symboliseert precies dat: een verbinding tussen twee culturen, tussen twee religies.’
Het is de avond van 7 oktober 2023. Israël moet verder leven met de wetenschap dat 253 van zijn burgers over de grens van Gaza zijn meegenomen om als gijzelaars te dienen. En met het besef dat meer dan twaalfhonderd van zijn burgers die dag zijn gedood.
Verder leven? Ja, maar wel in de realiteit van het voeren van een verschrikkelijke oorlog. Een oorlog waarvan het einde nog steeds niet in zicht is.
Over de grenzen van die oorlog heen worden nu plannen gemaakt van herbouw en herstel, voor het moment dat de wapens eindelijk kunnen gaan rusten. Onze eigen voormalige minister Sigrid Kaag is inmiddels benoemd door de Verenigde Naties om als speciale gezant de humanitaire hulp en wederopbouw van Gaza te coördineren.
En hoe zit het met het herstel aan de Israëlische kant?
Aan het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw sierden blauwwitte stickers de achterbumpers van heel veel auto’s in Nederland. ’Ik sta achter Israël’, luidde de tekst op die plakkers. Nederland stond achter Israël. Met ‘het voordeel’ van een schuldcomplex over het droeve lot van meer dan 100.000 Nederlandse Joden tijdens de Holocaust kon de jonge Joodse staat bijna niets verkeerds doen in Nederlandse ogen. En dan tierde in die tijd ook nog eens het internationaal terrorisme welig. Vliegtuigkapingen op weg naar Israël, aanslagen op synagogen en de moord op olympische sporters in München schiepen zo een situatie dat het kiezen voor solidariteit voor de Joodse Staat ten koste van de Palestijnse zaak meer dan voor de hand lag.
Deze situatie van verbondenheid bleek echter geen eeuwigheidswaarde te hebben. Nieuwe oorlogen, nieuwe geweldsexplosies en defensieve invallen over de grenzen van het eigen Israël heen zorgden ervoor dat de sympathie voor de Joodse staat wegebde.
De huidige oorlog tussen Hamas en Israël in Gaza lijkt een definitieve streep door de overgebleven sympathie voor de Joodse staat. Dat is nu een gepasseerd station. Wat ooit begon als het twintigste-eeuwse Beloofde Land is nu een soort schurkenstaat geworden, in de ogen van velen.
Een aantal van de oud-ambassadeurs ken ik persoonlijk als volstrekt integere landsdienaren
Deze week verscheen in de pers een oproep van een twintigtal Nederlandse topdiplomaten, allen voormalig ambassadeurs, gericht aan onze regering. ‘Houd vast aan de eigen principes waar het het handhaven van de grondwet betreft en de internationale rechtsorde en maak geen uitzondering voor het misdadige optreden van Israël.’
In die eerste dagen na 7 oktober leek het nog mogelijk met de antisemitismekaart te zwaaien, wanneer iemand kritiek leverde op het zo zwaar getroffen Israël. Dat is nu voorbij. We moeten wel van hele goede, of beter van hele slechte huize komen, om al diegenen die hun handtekeningen hebben gegeven aan deze verklaring te beschuldigen van antisemitisme. Een aantal van de oud-ambassadeurs ken ik persoonlijk als volstrekt integere landsdienaren, die in betere tijden hecht waren verbonden met hun Israëlische collega’s.
Hoe gaat dit beeld van Israël ooit weer gekanteld worden? Welk herstel is hier nog mogelijk?
En dan die andere schade. Israël meent dat al die bommen en beschietingen zouden leiden tot vrede en veiligheid. Maar tussen de bomkraters en de afgrijselijke oorlogsellende in Gaza rest alleen nog maar een geradicaliseerde vijandschap en haat tegen de Israëlische burgers.
Hoe wordt deze schade ooit hersteld? Welke gezant kan dit repareren? Er bestaat een mooie uitdrukking: de tijd heelt alle wonden. Maar klopt dit wel?
Er moeten stappen genomen worden. Wij mensen die zich, van welke kant ook, betrokken voelen bij wat zich voor onze ogen afspeelt, moeten hele grote vredesstappen durven nemen. Deze keer kunnen we het niet aan de tijd overlaten. Er is maar één partij in onze mensenwereld die echt herstel kan brengen. En inderdaad, dat zijn wij, de mensen zelf.
Door met bovenmenselijke lef en moed die grote vredesstappen te durven nemen die hiervoor noodzakelijk zijn.
In zijn recente toespraak over extremisme gebruikte de Britse premier Rishi Sunak welbekende retorische strategieën om een dreiging te schetsen, die daadkrachtig overheidsoptreden vereist. Hoewel de toespraak lippendienst bewijst aan de nationale eenheid zullen de inhoudelijke implicaties ervan de verdeeldheid en sociale spanningen waarschijnlijk verergeren.
Sunak sloeg een commanderende toon aan en verklaarde: ‘Ik moet u allemaal toespreken’ over een situatie die ‘om een reactie vraagt’. Door de kwestie te framen als een kwestie die zijn persoonlijke interventie vereiste, presenteerde Sunak zichzelf als een sterke leider in crisistijd. Deze autoritaire houding werd versterkt door nadrukkelijke herhalingen van ‘we moeten’ en oproepen tot collectieve actie.
Tegelijkertijd schetste Sunak een alarmerend beeld van extremisme dat op hol is geslagen en het dagelijks leven van burgers overspoelt. Hij illustreerde zijn betoog met ingrijpende voorbeelden, zoals aanvallen op huizen van parlementsleden en Joodse kinderen die bang zijn om te laten zien dat ze Joods zijn. Sunak noemde extremisme ‘een vergif’ dat hoop en nationaal zelfvertrouwen vernietigt. De premier beschreef de dreigingen niet als geïsoleerde incidenten, het gaat volgens hem om een oprukkende ideologie die de natie in gevaar brengt. Dit apocalyptische taalgebruik impliceert dringende maatregelen tegen extremisme om zo de democratie zelf te redden.
Sunaks retoriek verdoezelt echter de realiteit. Het discours en uitsluitingsbeleid van de staat zelf hebben de sociale verdeeldheid verergerd. De toespraak biedt bijvoorbeeld een beperkte visie op verandering via een door de staat gesanctioneerd ‘vreedzaam, democratisch proces’. Hierdoor worden meer ontwrichtende vormen van protest, die beschermd worden door het recht op vergadering, gedelegitimeerd. Bovendien versterkt Sunak subtiel de assimilatieverwachtingen door te suggereren dat immigranten en minderheden ‘onze’ identiteit moeten overnemen in plaats van hun diversiteit behouden.
Sunak laat zo zien dat retoriek een manier kan zijn om kritische vragen te onderdrukken. Door elke afwijking van de meerderheidsnormen als extremistisch te bestempelen, geeft de staat zichzelf een vrijbrief om radicaler verzet als onaanvaardbaar en onpatriottisch te categoriseren. Dit stelt de staat in staat om zijn bedreigde gezag te versterken, te midden van de groeiende kritiek op ongelijkheid, vriendjespolitiek en oligarchie.
Het extremisme waar Sunak voor waarschuwt is niet zozeer extern en vreemd, maar komt vaak voort uit het onvermogen van de staat om het onrecht aan te pakken dat de sociale onvrede voedt. Maar het is politiek opportuun om in plaats daarvan naar de ander te wijzen, die zich niet aanpassen wil aan ‘onze’ waarden. Deze strategie leidt de aandacht af van het oplossen van grieven en het herverdelen van macht.
Deze benadering volgt de oude strategie van de Conservatieve Partij om culturele tegenstellingen uit te buiten
In zijn toespraak probeert Sunak de staat centraal te stellen. Die bepaalt wat legitieme participatie is en wat niet. Hij houdt de mythe in stand dat extremisme een externe kracht is, in plaats van een symptoom van instellingen die gemarginaliseerde stemmen buitensluiten en de status quo in stand houden.
Deze benadering volgt de oude strategie van de Conservatieve Partij om culturele tegenstellingen uit te buiten om zo electorale steun te krijgen. Door rechts nationalisme voor te stellen als intrinsiek aan de Britse identiteit, schilderen conservatieve leiders progressieve bewegingen af als vreemd en subversief. Dit verstevigt de reactionaire basis van de partij, terwijl conservatieve politici ook mikken op kiezers uit het politieke midden die bang zijn voor sociale veranderingen en die de stabiliteit en door hen gekoesterde tradities bevragen.
Sunak gaat door op deze weg, maar met een extra dosis dubbelzinnigheid, waardoor meerdere interpretaties mogelijk zijn. Zijn visie verwelkomt diversiteit, zolang deze gericht is op assimilatie. Tegelijkertijd laat hij ook subtiel doorschemeren dat bepaalde groepen – lees moslims – inherent minder goed in staat zijn om de democratie te omarmen. Deze vage insinuaties, verpakt in oproepen tot eenheid, hebben als doel om twijfel te zaaien, zonder dat Sunak hiervoor verantwoording hoeft af te leggen.
Sunaks toespraak heeft uiteindelijk tot doel om extremisme aan te wakkeren in plaats van bestrijden. Terwijl hij de pogingen om ‘Britten tegen Britten op te zetten’ afkeurt, verergert zijn toespraak zelf de kloof tussen de verschillende visies op de Britse samenleving. Ook versterkt zijn speech de boodschap dat gemarginaliseerde stemmen hun afwijkende mening moeten dempen om geaccepteerd te worden in de politiek.
In plaats van economische onzekerheid en politieke vervreemding op een zinvolle manier aan te pakken kiest Sunak voor een nieuwe ronde van de culture war, waar de Conservatieven zo dol op zijn. Misschien gaan meer mensen op zijn partij stemmen door deze paniekzaaierij. Maar het logische gevolg ervan is geen nationale harmonie maar uitsluiting, isolationisme en extremisme. Onder het mom van anti-extremisme vinden de zaden van verdeeldheid een vruchtbare bodem.
Normaal zijn hier ongeveer 100 werkers´, zegt de Israëlische aannemer Yossi Galili bij een bouwplaats die sinds de oorlog stilligt. Met betraande ogen zegt hij dat hij zijn Palestijnse projectmanager, die 100 Palestijnse werknemers uit de Westelijke Jordaanoever voor hem leverde, mist. ‘Elke dag dronken we samen’, aldus Galili in een NOS-reportage.
Alle werkvergunningen van Palestijnse arbeiders in Israël zijn ingetrokken, omdat ze als een zogenoemd ‘veiligheidsrisico’ worden gezien. En dus kunnen Galili en vele andere Israëlische bouwbedrijven niet verder.
In totaal werkten voor de oorlog zo’n 150.000 Palestijnen in Israël, van wie velen in de bouwsector. Het gevolg is dat nu ongeveer de helft van alle bouwprojecten in Israël stilligt.
De sector heeft grote zorgen over de gevolgen van de oorlog op de economie. Raul Srugo, president van de Israëlische bouwvereniging, vertelde NOS: ‘De Israëlische economie is afhankelijk van de bouwsector. Wij representeren ongeveer 20 procent van het bruto binnenlands product en hebben dus een grote impact, ook op de financiële sector.’ Israël niet gebaat is bij een winst in de oorlog met Gaza als de economie verloren gaat, voegt hij toe. ‘Dan zou Israël alsnog de oorlog verliezen.’
Arbeidsmigranten naar Israël
Israël wil het probleem verhelpen met de influx van tienduizenden Aziatische bouwvakkers uit landen als China, India en Thailand. Srugo vindt dat geen goed idee, omdat de arbeidsmigranten te veel bureaucratische rompslomp met zich meebrengen. ‘De oorlog is bijna vijf maanden geleden begonnen en tot op de dag van vandaag hebben we nog niemand hier naartoe kunnen halen. Dit gaat niet zo. De regering moet begrijpen dat wij nu actie moeten nemen,’ aldus Srugo.
Voor de Palestijnse economie lijken de problemen nog groter. ‘Al die werknemers samen hadden bij elkaar per maand ongeveer een salaris van zo’n 250 miljoen euro per maand. Dat geld hield de Palestijnse markt en productie in beweging. Dus dit heeft op allerlei manieren invloed op de Palestijnse economie’, vertelt Rasem Al Bayari van de Palestijnse vakbond.
De Britse premier Rishi Sunak hield afgelopen vrijdag een speech tegen extremisme en verdeeldheid. Maar Sunak adresseerde het probleem van islamofobie niet, terwijl dat wel speelt in de Conservatieve Partij.
De Conservatieve Partij kampt al jaren met islamofobie. Zo vergeleek Boris Johnson enkele jaren terug vrouwen in een boerka met brievenbussen. Voormalig minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman typeerde de pro-Palestijnse demonstraties als ‘haatmarsen’ en beweerde dat islamisten nu de leiding hebben over Groot-Brittannië.
Twee weken geleden was er bovendien veel ophef over parlementariër Lee Anderson, die in een uitzending van een rechts radiostation Sadiq Khan aanviel, de eerste islamitische burgemeester van Londen. ‘Hij heeft onze hoofdstad weggegeven aan zijn vrienden. Ik geloof eigenlijk niet dat de islamisten de controle over ons land hebben, maar wat ik wel geloof is dat ze de controle hebben over Khan, en over Londen.’
Een beetje krom
Chris Doyle, directeur van de Council for Arab-British Understanding noemde het in The New Arab krom dat Sunak in zijn speech wel extremisme en antisemitisme aankaart, maar met een grote boog om islamofobie heenloopt. De antisemitismebeschuldiging is vaak een wapen van rechts om links en moslims aan te vallen, aldus Doyle. Zo zei Trevor Kavanagh, een vooraanstaand politiek columnist bij de rechtse krant The Sun op de nationale televisie: ‘Alleen al door de definitie van het moslim–zijn ben je anti-joods. En Guy Fawkes, een pseudoniem van een invloedrijke rechtse blogger, zei dat Labour uit electorale motieven ‘onbeschaafde moslims’ probeert te paaien, in plaats van ‘beschaafde joden’.
Na 7 oktober is het aantal antisemitische incidenten met 589 procent gestegen, maar de Conservatieven en Labour onderkennen dit probleem. Het probleem van islamofobie daarentegen wordt niet onderkend door de Conservatieven en Sunak, terwijl het aantal anti-islamitische incidenten is gestegen met 355 procent.
‘Het meest alarmerende is misschien wel dat islamofobie, dat ook verbonden is met zijn tweelingbroer anti-Arabisch racisme, waarschijnlijk een belangrijke reden is waarom de Britse regering heeft nagelaten de Israëlische wreedheden in Gaza te veroordelen’, aldus Doyle. ‘Het probeert verdeeldheid tussen gemeenschappen aan te wakkeren en cultuuroorlogen uit te vechten. De berekening is al lang dat de Conservatieven electoraal voordeel kunnen halen uit deze aanpak. Dit alles maakt de toespraak van Sunak op vrijdag, toen hij opriep tot een harde aanpak van extremisme, hol.’
Ondertussen is de onder moslims zeer populaire politicus George Galloway vorige week weer in het Lagerhuis verkozen voor het kiesdistrict Rochdale tijdens tussentijdse verkiezingen. De pro-Palestijnse ‘stokebrand’ begon zijn carrière bij Labour, maar leidt nu de radicaal-linkse Workers Party of Britain. Deze partij werd opgericht nadat Jeremy Corbyn, ook pro-Palestijns, het leiderschap van Labour kwijtraakte aan de pro-Israëlische Keir Starmer. Het Israëlische geweld in Gaza heeft Galloway aan zijn overwinning geholpen.
Conservatieve protestantse christenen in Nederland zamelen geld in om drones, kogelvrije vesten en helmen te kopen voor Israëlische kolonisten. Dit bericht Trouw.
Het gaat om een donatie van 25.000 euro van Christenen voor Israël (CvI), een liefdadigheidsinstelling uit Nijkerk die vooral onder evangelische en reformatorische christenen populair is. Het geld gaat naar de Christian Friends Of Israeli Communities (CFOIC), die hiermee drones, helmen en andere noodzakelijke apparatuur aanschaft voor Israëlische gemeenschappen.
De gemeenschappen waar CFOIC voor opkomt, zijn de omstreden nederzettingen in Palestijns gebied, zo meldt Trouw. ‘CvI en CFOIC bestrijden in hun publicaties dat er sprake is van illegale bezetting.’ CvI-woordvoerder Sara van Oordt vertelt de krant dat het geld niet wordt uitgegeven aan wapens voor kolonisten. ‘Dat doet CFOIC niet en dat doet CvI ook niet.’
Jaarlijks haalt CvI 130.000 euro op voor CFOIC. Maar de bestemming van het geld is na 7 oktober veranderd. CFOIC-bestuurder Henk Poot schrijft in de laatste CvI-nieuwsbrief: ‘Dit is de tijd om de inwoners van het Bijbelse hartland te steunen met wat zij nu nodig hebben. Even geen kinderspeelplaatsen, bibliotheken of renovatie van de bejaardensoos. (…) Dit is de tijd dat we geven voor veiligheid, voor bewakingscamera’s, voor de uitrusting van teams die bij onraad als eerste erop afgaan, voor kogelvrije vesten.’
Nederlanders die de Palestijnse zaak een warm hart toedragen zijn woedend. ‘Financiering van terrorisme’, zo noemt de Leidse historica Nadia Bouras de donatie op X.
Het Amsterdamse Denk-raadslid Sheher Khan stond in het geheime onderzoek naar moslims en moskeeën vanuit het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Hij was onderverdeeld in de categorie ‘salafisme en aanverwante onderwerpen’, zegt de politicus op X.
Khan had vorig jaar, nadat bekend werd dat het ministerie de moslimgemeenschap bespioneerde, zelf een mail gestuurd om te weten of hij ‘heimelijk is onderzocht’. Hij riep andere moslims op om ook een mailtje te sturen. Vijf maanden na het mailtje kreeg Khan het langverwachte antwoord. ‘Hierbij bevestig ik dat directie Samenleving en Integratie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid persoonsgegevens van u heeft verwerkt’, staat in het mailtje.
Volgens SZW zouden die gegevens zijn gebruikt omdat hij ‘deelnam aan bijeenkomsten van die directie’. In een ander screenshot laat Khan zien dat hij zich had aangemeld voor SZW-bijeenkomsten voor bruggenbouwers en verbinders. Bovendien nam hij deel aan een bijeenkomst over moslimdiscriminatie, een andere activiteit waardoor zijn naam opdook in het onderzoek.
Het SZW meldt echter dat naar Khans gegevens is gezocht binnen het dossier ‘salafisme en aanverwante onderwerpen’. De post van Khan zorgt voor verontwaardiging op sociale media. Nederlanders met een moslimachtergrond vragen zich af waarom de overheid zo’n lijstje met gegevens bijhoudt. De post van Khan maakt ook anderen geïnteresseerd in de werkwijze van het ministerie. ‘Op welke manier heb je dit opgevraagd? Dit is wel schokkend en nu ben ik ook wel benieuwd of ik ben onderzocht…’, vraagt Selim Ozcelik, fractievoorzitter van Denk Venlo zich af.
Terwijl de ramadan bijna begint, lijkt er maar geen einde te komen aan het lijden van de Palestijnen in Gaza. Vier Palestijnen vertellen hun verhaal. ‘In Gaza vasten de inwoners al maanden dankzij de schaarste aan voedsel.’
Voor de in Gaza wonende reddingswerker Mahmoud Abu Saleh (31) is er nog weinig hoop voor de inwoners van zijn regio. Het gebied telt rond de twee miljoen Palestijnen. De inwoners kampen al maanden met een tekort aan voedsel en drinkwater. Desondanks blijft Abu Saleh zich als vrijwilliger van hulporganisatie Sawaed inzetten. Hij deelt voedsel uit aan kinderen en zoekt dagelijks tussen het puin naar gewonden om hen van medische hulp te voorzien. ‘Wat ik nu om mij heen zie gebeuren is een collectieve uitroeiing van voornamelijk vrouwen en kinderen’, vertelt Abu Saleh aan de telefoon vanuit de medische post in Gaza.
Sinds de start van de oorlog op 7 oktober hebben meer dan anderhalf miljoen Palestijnen binnen de Gazastrook moeten vluchten voor geweld door het Israëlische leger. Volgens de autoriteiten van Gaza zijn er nu 30.000 Palestijnen gedood. De meeste burgers verblijven onder erbarmelijke omstandigheden in tenten in het grensstadje Rafah, waar ze in angst afwachten of er een Israëlisch grondoffensief zal komen. Vorige week kwamen in het noorden van Gaza meer dan honderd burgers om tijdens Israëlische beschietingen en de paniek die ontstond terwijl zij in de rij stonden bij een voedselkonvooi.
Ze hopen dat de heilige maand hen meer veerkracht en moed zal geven
Het huis waar Abu Saleh samen met zijn vrouw, kinderen en familieleden woonde, werd in oktober zwaar beschadigd nadat een Israëlische raket het huis van zijn buren raakte. ‘In één klap verloor ik alle vijftien buren door de aanslag’, vertelt hij verdrietig. ‘Mijn gezin en familieleden, we zijn met negen, zijn sinds de aanslag genoodzaakt om samen in één tent te verblijven. Door de oorlog gaan we met een angstig gevoel de ramadan in. Ik denk dat geen enkel volk in deze eeuw zoveel heeft geleden als de mensen hier in Gaza.’
Beeld: Sawaed Youth Center
Pijn met elkaar delen
Voor moslims is de ramadan een maand waarin warmte en samenzijn centraal staan. Het is ook een periode waarin ze bidden voor de medemens en aan liefdadigheid doen, zegt Kamal Almashharawi (25), die uit Gaza komt en nu in Saoedi-Arabië verblijft. In november vluchtte hij samen met zijn familie naar het koninkrijk. Almashharawi werkt voor de wereldwijde vredesorganisatie Seeds of Peace, die solidariteitsbijeenkomsten met Palestina en ontwikkelingssamenwerking organiseert.
Hij ziet met lede ogen aan hoe achtergebleven familieleden in Gaza, met wie hij nog nauw contact heeft, alles doen om te overleven. ‘Deze ramadan heeft een speciale betekenis, een andere dan alle voorgaande’, zegt hij. ‘Moslims zijn betrokken bij mensen die honger lijden door armoede of conflict. Ik geloof dat de ramadan dit jaar mensen overal ter wereld kan verenigen en laat pleiten voor een onmiddellijk staakt-het-vuren.’
Kamal Almashharawi. Beeld: Sunbox
Door de schaarste aan voedsel en water zijn de inwoners van Gaza feitelijk al sinds oktober aan het vasten, zegt Almashharawi. ‘In Gaza vasten de mensen urenlang, variërend van veertien tot twintig uur per dag. Sinds 7 oktober leven ze in de geest van de ramadan. Ze hopen dat de heilige maand hen meer veerkracht en moed zal geven om hun land terug te winnen, een einde te maken aan de oorlog. Het besef dat de wereldwijde moslimgemeenschap straks druk bezig zal zijn met het vieren van de ramadan, terwijl zij worstelen om te overleven, maakt het voor hen extra uitdagend. Daarom vragen ze andere gelovigen om in hun pijn te delen en dit jaar niet te veel nadruk te leggen op de festiviteiten van de ramadan.’
Machteloos
Hopelijk biedt de heilige maand een tijd van reflectie, waarin westerse regeringen meer stilstaan bij het disproportionele Israëlische geweld tegen de burgers in Gaza, vervolgt Almashharawi. ‘De Israëlische agressie tegen het Palestijnse volk is onvergeeflijk en moet onmiddellijk stoppen. De Palestijnen die net als ik moesten vluchten verdienen het om terug te keren naar hun huizen in Gaza.’
Ook op de Westelijke Jordaanoever leven de Palestijnen sinds 7 oktober in angst. Ze zijn bang voor wat hen te wachten staat. Hoewel hier geen grootschalige Israëlische aanvallen plaatsvinden, neemt het geweld tegen Palestijnen volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International wel toe. Ook verhindert Israël medische hulp aan Palestijnen in levensbedreigende situaties. ‘Twee oorlogen zijn momenteel gaande: één in Gaza en één op de Westbank,’ vertelt Louy Alsaeed (25). Alsaeed komt uit de Palestijnse stad Hebron, hij is journalist en filmmaker en werkt bij de Nederlandse stichting Plant een Olijfboom. ‘Als journalist voel ik me vrijwel machteloos’, zegt hij. ‘Mensen hier zijn heel verdrietig vanwege de genocide die op burgers in Gaza wordt gepleegd. Ik heb zelf twee collega-journalisten en veel vrienden verloren. Zij werden gedood door Israëlische bombardementen.’
Louy Alsaeed
Voor Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever geldt dat ze niet meer naar hun werk in Israël mogen reizen, waardoor velen vrezen voor hun inkomen. ‘Wat voor hoop kan de aankomende ramadan ons nog bieden?’, vraagt hij zich retorisch af. ‘Het lijkt alsof de rest van de wereld niets om ons geeft. Mensen leven nu nog meer in armoede dan voorheen. Hierdoor kunnen we ook niet de iftar-avonden vieren zoals we dat normaal doen met zoetigheden en cadeautjes. Veel Palestijnen rouwen om het leed in Gaza. De burgers leven daar momenteel in één grote gevangenis. Hierdoor gaat de ramadan ook volledig aan ons voorbij.’
Apartheidsmuur
Veiligheidsdiensten in Israël staan op scherp sinds de ultrarechtse defensieminister Itamar Ben Gvir met het voorstel kwam om de toegang van Palestijnen van de Westbank tot de heilige Al-Aqsa-moskee tijdens de Ramadan te beperken. Experts vrezen dat hij hiermee de Palestijnen onnodig provoceert. De defensieminister houdt echter vol dat de restricties van belang zijn omdat afgelopen jaren tijdens de Ramadan er regelmatig escalaties waren die soms dodelijk afliepen. Hoewel Netanyahu heeft aangegeven dat er nog geen ‘concrete plannen’ zijn om het plan van de defensieminister uit te voeren, overweegt hij wel om beperkingen op te leggen voor Palestijnen uit de Westelijke Jordaanoever.
‘Een bezoek aan de Al Aqsa-moskee is een bijzonder moment tijdens de heilige maand ramadan omdat deze plek één van de heiligste plaatsen is in islam,’ vertelt fotojournalist Wahaj Bani Moufleh (24). Hij komt uit het dorpje Beita, dat dichtbij de Palestijnse stad Nablus ligt. ‘Ik vrees dat als Israël deze maatregelen doorzet sommigen geen andere keus hebben dan via onveilige en illegale routes toch naar de moskee te gaan.’
Wahaj Bani Moufleh
Zelf weet hij als geen ander hoe gevaarlijk de route naar de Al Aqsa-moskee is voor de inwoners van de Westelijke Jordaanoever. ‘Het is mij enkele jaren terug één keer gelukt om de moskee te bezoeken, ondanks de restricties tijdens de ramadan. Daarvoor moesten we de Apartheidsmuur (de naam die Palestijnen geven aan de muur die de grens vormt tussen de Westelijke Jordaanoever en Israël) die tot tien meter hoog kan komen, beklimmen in het donker. Ik was bang dat Israëlische soldaten mij zouden zien en oppakken.’
‘Ik wil dat internationale organisaties humanitaire hulp blijven leveren aan de mensen in Gaza’
Intussen heeft minister Benny Gantz van het Israëlische oorlogskabinet een ultimatum gesteld. Als Hamas de honderdvierendertig gegijzelde Israëliërs niet vrijlaat voor de start van de ramadan, komt er een grondoffensief in Rafah. Hamas wil daarentegen alleen de gijzelaars vrijlaten als Israël zich uit de Gazastrook terugtrekt. De Amerikaanse president Joe Biden zegt dat hij hoopt op een staakt-het-vuren tijdens de ramadan. Maar de burgers in Gaza houden hun hart vast.
‘Ramadan zal het dit jaar heel anders zijn, omdat de meeste moskeeën in de Gazastrook zijn gebombardeerd en verwoest’, vertelt Abu Saleh. ‘Mijn familieleden zijn ondergedoken in een schuilplaats. Palestijnen in Gaza zijn ontheemd. Er is hier nauwelijks water of elektriciteit en er is gebrek aan voedsel. Veel mensen in Gaza hebben geen toegang tot medische zorg. De meeste van mijn vrienden zijn omgekomen, anderen zijn gewond.’ Abu Saleh drukt de mensen in Nederland en andere westerse landen op het hart dat hun regeringen en mensenrechtenorganisaties er alles aan moeten doen om Israël tot een staakt-het-vuren te dwingen. ‘Ook wil ik dat internationale organisaties humanitaire hulp blijven leveren aan de mensen in Gaza om hongersnood tegen te gaan.’
Mahmoud Abu Saleh deelt voedsel uit aan kinderen in Gaza. Beeld: Sawaed Youth Center
Almashharawi roept moslims op om tijdens deze ramadan solidair te zijn met de mensen in Gaza. ‘Deze heilige maand moet een tijd zijn waarin moslims wereldwijd, door samen te vasten, meeleven met het Palestijnse volk en alle anderen die wereldwijd honger lijden.’ Het verlies van de vele dierbaren en de wanhopige omstandigheden waarin zijn familieleden in Gaza nu verkeren, breken zijn hart. ‘Helaas ben ik ervan overtuigd dat het einde van deze oorlog nog niet in zicht is. Mijn vrees is dat Israël zijn toevlucht zal nemen tot nog strengere maatregelen om de Palestijnse burgers van hun land te verdrijven, ondanks dat zij onschuldig zijn.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld h...
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
