Bij aanvallen van Iran op bases van de rebellenbeweging Jaish al-Adl gister in Pakistan zijn twee kinderen omgekomen, aldus de Pakistaanse regering.
Iran viel doelen van Jaish al-Adl in Pakistan aan. De salafistische rebellenbeweging die tegen het sjiitische regime in Teheran vecht, heeft militair terrein in de provincie Balochistan, aan de grens met Iran.
De Pakistaanse regering is woedend. ‘Deze schending van de Pakistaanse soevereiniteit is volkomen onaanvaardbaar en kan ernstige gevolgen hebben’, aldus een verklaring van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook zouden er twee kinderen zijn gedood door de Iraanse luchtaanvallen op Pakistaans grondgebied.
Eerder deze week viel Iran doelen aan in Irak en Syrië. De aanvallen zijn volgens Teheran ‘gerichte’ operaties om degenen te straffen die de veiligheid van Iran bedreigen. De Iraanse aanvallen komen te midden van de verhoogde spanningen in het Midden-Oosten sinds de bloedige oorlog in Gaza, waar nu al 24.000 Palestijnen zijn gedood door het Israëlische leger, waaronder meer dan 10.000 kinderen.
De Chinese regering, die probeert haar invloed in het Midden-Oosten te vergroten, heeft Pakistan en Iran vanochtend opgeroepen ‘terughoudendheid’ te betrachten, aldus BBC.
Hoe kunnen Nederlanders met een migratieachtergrond zich voorbereiden op een leven met de PVV in de regering? Is humor een middel om de dag door te komen? Een bloedserieus, openhartig gesprek met cabaretier Farbod Moghaddam.
Farbod Moghaddam (36) is een Iraanse Nederlander. Als vijfjarig kind vluchtte hij samen met zijn ouders naar Nederland. In 2008 begon hij met stand-up comedy. Hij ging op tournee met shows als Vers van de pers en Ik ga stuk! In 2018 won hij samen met Kasper van der Laan het Leids Cabaret Festival. Farbod vertelt als cabaretier grappen voor de kost. Maar geen grappen tijdens dit interview over de monsterzege van de PVV. Even niet.
Wat kunnen allochtonen doen ter voorbereiding op een land dat geregeerd wordt door de PVV?
‘Nou, ik denk dat je niet al te veel voorbereiding hoeft te treffen aangezien we altijd al te maken hadden met tweederangsburgerschap. Het racisme was niet in your face, maar we zijn sinds Fortuyn altijd wel het mikpunt van kritiek geweest aan de witte keukentafel. Links Nederland voelde zich schuldig over de moord op Fortuyn en ging meehuilen met de wolven. En dat zeg ik niet om het slachtoffer uit te hangen. Dat is overigens een disclaimer die elke migrant altijd moet geven. Wat bedoel je precies met tweederangsburgerschap? ‘Het is niet zo dat Nederland onder Mark Rutte lekker links, open, begripvol en tolerant was ten opzichte van allochtonen. Het enige verschil is dat mensen daar nu wat eerlijker over zijn, kijk maar naar de winst van de PVV. Wat mij betreft is dat juist fijn. Eerlijkheid kan bitter zijn, maar is niet per se slecht voor je.’ Serieus, wat is er goed aan dat men zich niet meer schaamt voor racisme? Je weet nu tenminste waar je aan toe bent. Eerst werd racisme nog een beetje weggelachen en weggewuifd. Ah joh, dat is niet zo. Je moet jezelf gewoon invechten. Maar nu hoeven we dat soort ontkennende onzin niet meer te horen. Het is gewoon duidelijk. En dat kan ik op zich wel waarderen. We zijn in Nederland wat dat betreft wel gewend aan de verrechtsing en verruwing van de maatschappij. De PVV heeft dat echt niet uitgevonden. Xenofobie en discriminatie zijn niet nieuw in Nederland. Wij, migranten, ervaren al twintig jaar hoe we daarmee om kunnen gaan.’
Het wordt gewoon niet beter dan dit
Wat nu? ‘Je kunt het zien als een soort examen. Door welke PVV-hoepels moeten we nu weer springen om te slagen als Nederlandse burgers? Hoe gaan we dat afleggen als de PVV aan de macht komt?’
Farbod slaakt een zucht.
‘Weet je wat het ook is? Het wordt gewoon niet beter dan dit wat we hier, ondanks alles, hebben. Er is geen betere plek dan Nederland. Er was misschien wel een betere tijd, maar niet een betere plek. Ik denk dat heel Europa nu zo is. Kijk naar Frankrijk, Engeland en zelfs de Scandinavische landen. Elk land is rechtser geworden, als reactie op zoveel problemen die weinig van doen hebben met buitenlanders, maar het is bijna een natuurwet dat er bij problemen wordt gezocht naar zondebokken. En dat zijn meestal migranten.’ Hoe kunnen we ons er tegen wapenen?
‘Wat je er tegen moet doen is realistisch blijven.’
Ik ga mijn naam niet wijzigen, je gaat mijn naam maar leren uitspreken
Assimileren dus, onze namen veranderen, borrelen, de polonaise dansen? ‘Alsjeblieft zeg. Nee man, ik vind dat buitenlanders nu echt voet bij stuk moeten houden en hun Nederlanderschap moeten claimen. Ik ben een Nederlander. Kijk maar naar mijn paspoort. Hier. Ga het van me afpakken dan, want ik ga het je niet geven. Ik ben een Nederlander, met een Iraanse, culturele achtergrond. Klaar. En ik ga ook mijn naam niet wijzigen. Je gaat mijn naam maar leren uitspreken.’ ‘Ik ben veel Nederlandser dan de gemiddelde Nederlander. Daar durf ik mijn hand voor in het vuur te steken. Ik draag bij aan Nederland op cultureel en economisch vlak. Op alle gebieden. Dus ik laat me niet wegpesten of whatever.’
En toch zal je er voor sommige Nederlanders niet helemaal bij horen. ‘Dat de PVV heeft gewonnen komt ook gewoon door onkunde van links en rechts. Je kan zeggen wat je wilt over de PVV, maar ze waren wel de enige constante factor de afgelopen twintig jaar. Alles verandert, maar de PVV niet. Dat bewijst maar weer hoe belangrijk mensen stabiliteit vinden.’
Gaat Wilders rust in de tent brengen?
‘Nou, dat is wat mensen nu zoeken, toch? Ze willen gewoon regelmaat in een steeds sneller veranderende wereld. Ik heb er veel meer begrip voor dan vroeger. Ik heb er ook veel meer vrede mee dan vroeger. Eerder zou ik van zo’n grote PVV-winst misschien een beetje geschrokken zijn, maar de voorbode was er al. Die ‘minder, minder, minder’ opmerking is al van bijna tien jaar geleden,
Kerel, je hebt nu de macht, Doe er wat mee
Zand erover? ‘Accepteer de winst. Laten we gewoon met open vizier kijken wat ze ervan bakken. Als het goed afloopt voor iedereen, is iedereen blij. Als het slecht afloopt, dan weten we dat ook weer. Dan kunnen ze zich niet meer verschuilen achter die luchtkastelen van ‘ja, maar als we de macht zouden hebben…’ Nee kerel, je hebt nu de macht. Doe er wat mee.’ En als het echt foute boel wordt?
‘Ik maak me echt geen zorgen. Hoe rechtser kan Nederland nog worden? Gaan ze voordeuren besmeuren? Er is inderdaad een Marokkaans gezin weggepest uit Urk. Maar dit soort incidenten zijn van alle tijden. Als buitenlander moet je daar helaas mee leren omgaan. Maak je geld. Want met geld koop je een bepaalde vrijheid en status in de maatschappij. Daardoor heb je ook meer keus, bijvoorbeeld waar je kunt wonen. Zo kun je die achterlijke plekken als Urk vermijden.’ Ver weg van de racisten. ‘Maak je eigen wereldje, binnen de grenzen van Nederland. Dat is mijn advies. En zie gewoon overal de humor van in. Wees niet bang. Als je een PVV-stemmer ontmoet, ga normaal met hem om. En laat die persoon inzien dat hij spijt moet hebben van zijn stem. Dat is het enige wat je kunt doen. Bind gewoon een normaal gesprek aan. Probeer te begrijpen wat hij bedoelt. Alleen al door begrip te tonen, zul je zien dat heel veel PVV-stemmers schrikken. Want dat is hun grootste klacht. Dat ze niet begrepen worden.’
Hamasleider Ismail Haniyeh heeft op een conferentie in Istanbul de Palestijnen opgeroepen tot eenheid. Op dit moment zijn de Palestijnen verdeeld. In de Gazastrook regeert Hamas, terwijl op de Westbank de corrupte, onpopulaire beweging Fatah de scepter zwaait.
De oorlog in Gaza heeft volgens Haniyeh een kans geschapen voor de verschillende Palestijnse fracties om samen te komen. De Hamasleider sprak de zaal toe via een videoverbinding.
‘De strijders hebben op 7 oktober de muur neergehaald’, zegt hij, waarmee hij doelde op de succesvolle aanval van Hamas op Israël die dag. ‘Daarom wil ik u oproepen om de muren om u heen af te breken die u ervan weerhouden Palestina te bereiken.’
Abbas Zaki, lid van het Centraal Comité (bestuur) van Fatah, herhaalde deze oproep. ‘Na 7 oktober is er geen mogelijkheid meer om ergens meningsverschillen over te hebben’, zei hij, doelend op het extreme Israëlische geweld tegen onschuldige Palestijnse burgers in de Gazastrook. In een afzonderlijk interview met Middle East Eye zei Zaki dat de meerderheid van de Fatah-leden zijn standpunt deelt.
Hamas en Fatah staan al 17 jaar lijnrecht tegenover elkaar. In 2006 won Hamas de Palestijnse verkiezingen, maar Fatah weigerde de uitslag te erkennen. Vervolgens nam Hamas de macht over in de Gazastrook, terwijl Fatah over de Westbank bleef heersen.
Ondertussen weigert de Israëlische premier Benjamin Netanyahu een staakt-het-vuren. Het Israëlische leger heeft sinds 7 oktober meer dan 24.000 Palestijnse burgers gedood. Zuid-Afrika heeft Israël aangeklaagd voor genocide bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ).
Koning Willem-Alexander heeft gister tijdens de nieuwjaarsreceptie in het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam bemoedigend gesproken met omroepbaas en rapper Akwasi, die het doelwit werd van racisme na zijn deelname aan het tv-programma De Slimste Mens. Zo bericht MSN.
De rapper zelf zegt op Instagram een beetje verrast te zijn door het moment. ‘Ik stond bij onze eerste ontmoeting inderdaad een beetje perplex. Uw advies en het hart onder de riem dat u mij toestak brachten mij in eerste instantie heel eventjes tot een overvolle bek vol tanden. Dat voelde bizar en bijzonder tegelijkertijd’, aldus Akwasi.
‘Dank voor deze uitnodiging, de warme ontvangst en het geheugensteuntje dat ik vooral zo door moet gaan. Ik wist niet dat ik ook dat nodig had’, vervolgt Akwasi. ‘Proost op het nieuwe jaar, op het hebben van moed, op het ombuigen van allerlei soorten ellende, niet omdat het kan maar omdat het moet. Proost op ons gesprek en op het feit dat niet ieder moment een foto hoeft te zijn. Natuurlijk nog een proost op de liefde en proost op wat haat, proost op de verandering, vroeg… of laat.’
Autoritaire staten zoals China en Rusland vormen een bedreiging voor de democratie, schrijft criminoloog Yarin Eski. Uitgerekend partijen die zich van de ‘eigen volk eerst’-retoriek bedienen laten zich in met deze regimes.
De PVV van de radicaal-rechtse politicus Geert Wilders behaalde – met haar verkiezingsprogramma ‘Nederlanders weer op 1,’ een monsterzege op 22 november. In België wordt al een tijdje geanticipeerd op een soortgelijke overwinning van (radicaal) rechts bij de verkiezingen die daar in juni worden gehouden. Sterker nog, de ruk naar rechts is een Europese trend. Hongarije, Italië, Zweden; ook zij maakten zeges van radicaal rechts mee, veelal met zorgwekkende en discriminerende gevolgen voor burgerrechten en mensenrechten. Januari vorig jaar beval de Italiaanse regering te stoppen met het registreren van kinderen van homoseksuele koppels. Recenter heeft een openbaar aanklager in Noord-Italië geëist dat drieëndertig geboorteaktes van kinderen van lesbische koppels worden ingetrokken, wat hun toegang tot zorg en onderwijs belemmert. In Zweden mag door een nieuwe wet iedereen preventief bespioneerd worden, zonder dat een concrete verdenking nodig is. Ook de PVV deed ongrondwettelijke voorstellen, waarover nu in de formatie wordt gediscussieerd met de BoerenBurgerBeweging (BBB), de VVD en Nieuw Sociaal Contract (NSC). Wilders zelf zei dat de Nederlandse grondwet gewijzigd kán worden. Het feit dát gediscussieerd wordt over de grondrechten baart zorgen. Kortom de dreiging voor de democratische rechtsstaat lijkt van binnenuit te komen.
Het Front National in Frankrijk ontving een lening van 9 miljoen euro van een Russische bank
Maar wat als die dreiging ook uit het buitenland komt en onderdeel is van hybride oorlogsvoering?
In 2016 hebben Amerikaanse inlichtingendiensten een groot onderzoek uitgevoerd naar hoe het Kremlin politieke partijen in Europa infiltreert. James Clapper, de directeur van de Amerikaanse nationale inlichtingendienst voerde een uitgebreid onderzoek naar de geheime Russische financiering van Europese partijen, om zo Europese verdeeldheid te bewerkstelligen en op die manier de NAVO te ondermijnen. Er zou in een dossier over Russische beïnvloeding te lezen zijn dat de Russische overheid invloed uitoefent in Frankrijk, Nederland, Hongarije, evenals Oostenrijk en de Tsjechische Republiek, juist vanwege die landen hun locatie als toegangspunt tot de Schengenzone voor vrij verkeer.
Zo zouden toentertijd al voornamelijk extreemrechtse groepen kwetsbaar zijn voor dergelijke beïnvloeding, waaronder Jobbik in Hongarije, de Gouden Dageraad in Griekenland, de Noordelijke Liga in Italië en het Front National (FN) in Frankrijk, dat in 2014 een lening van 9 miljoen euro ontving van een Russische bank.
Toen de UK Independence Party (UKIP), een Britse rechtse, Eurosceptische politieke partij werd geleid door Nigel Farage, was het Farage zelf die samen met andere partijgenoten Poetin heeft geprezen en de EU beschuldigde van het uitlokken van de annexatie van de Krim door de Russische overheid. Maar zoals dat continu gaat met hybride dreiging: er is geen bewijs van directe contacten tussen de partij en Russische functionarissen. We weten wel dat UKIP een belangrijke rol heeft gespeeld in de Brexit; het soort verstoring in Europa waar Poetin baat bij heeft.
Russische invloed werd eveneens gedetecteerd tijdens het Oekraïnereferendum in Nederland van april 2016 over de vraag of de EU nauwere betrekkingen met Oekraïne moest blokkeren of niet. Baudet, één van de initiatiefnemers van het referendum, heeft dat altijd stellig ontkend.
Recenter, in december 2023, werd bekend dat Vlaams Belang-politicus Frank Creyelman ruim drie jaar als informant werkte voor de Chinese geheime dienst. Hij beïnvloedde de Europese politiek door discussies te sturen over onderwerpen als de Oeigoerse moslimminderheid, COVID en Hongkong, en door verdeeldheid te zaaien tussen Europa en de Verenigde Staten. Daarvoor ontving hij flinke betalingen. Na deze ontdekking zette het Vlaams Belang hem direct uit de partij. ‘Zijn handelingen gaan in tegen het doel en wezen, zelfs de naam van onze partij’, zei partijvoorzitter Tom van Grieken hierover. ‘De enige loyaliteit voor nationalisten kan enkel de eigen natie zijn.’
In december was er eveneens veel te doen over de EU-top over steun aan Oekraïne. De Hongaarse premier Viktor Orbán blokkeert beslissingen over vijftig miljard euro aan steun en EU-toetredingsgesprekken voor Oekraïne. Hoewel zonder Orbáns goedkeuring de overige zesentwintig landen het geld mogelijk ook bijeenkrijgen, is een verenigd besluit belangrijk voor Oekraïne. De Hongaarse tegenwerking is niet geheel vreemd. De Russische president Vladimir Poetin en Viktor Orbán ontmoetten elkaar in oktober nog in Beijing. Saillant detail: ook de Taliban was aanwezig bij deze ontmoeting. De Hongaarse regering lijkt vatbaar voor Poetins invloed, zie ook de regelmatige bezoeken van de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, Péter Szijjártó, aan Moskou.
Bovendien werd vorig jaar duidelijk dat Marine Le Pen, ex-voorzitter van de Franse radicaal-rechtse partij Rassemblement National (RN), banden heeft met de Russische overheid. Hoewel ze een Russische lening aan haar partij altijd heeft ontkend, en dat er daarom geen sprake is van politieke beïnvloeding, is uit gehackte e-mails het tegendeel gebleken. Overigens, Wilders probeerde in 2014 te voorkomen dat de PVV zich kritisch zou uitlaten over Rusland, gezien de warme band tussen zijn partij en de Franse RN.
De Russische president Vladimir Poetin en Viktor Orbán ontmoetten elkaar in oktober nog in Beijing
Soortgelijke vermoedens bestaan er ook rondom Thierry Baudet van Forum voor Democratie. Er zou Russische overheidsinteresse zijn in zijn partij, zelfs mogelijke inmenging. Baudet uitte meerdere malen publiekelijk zijn sympathie voor de Russische president Vladimir Poetin: ‘Putin is right’, twitterde hij nog in maart 2022, net na de inval in Oekraïne. En een paar weken later twitterde hij: ‘Poetin is een held.’
Verder probeert het Kremlin sinds 2013 systematisch banden te smeden met de PVV, met aanzienlijke successen. Zo tonen gelekte documenten aan dat de Russische overheid probeerde de PVV te beïnvloeden, en dat Geert Wilders zich inspande om zijn connecties met Rusland te verbergen. Bovendien namen verschillende PVV-politici deel aan Russische propaganda-evenementen. Zo reisde Europarlementariër André Elissen op kosten van de Russische overheid als ‘verkiezingswaarnemer’ naar Moskou. Wilders zelf bezocht de Russische hoofdstad in 2018, onder het mom van de ‘dialoog’. Dit was dus na de annexatie van de Krim en de MH17-tragedie.
Het is pijnlijk en hypocriet dat uitgerekend partijen die zich van de ‘eigen volk eerst’-retoriek bedienen zich inlaten met autocratische despoten die hen gebruiken als buikspreekpoppen en poortwachters. Russische en Chinese inmenging bedreigen niet alleen de Europese economie, maar het is levensgevaarlijk, als we kijken naar Poetins oorlog in Oekraïne en de ‘heropvoedingskampen’ voor Oeigoeren in China.
De omstreden wetsvoorstellen van Wilders – die ‘voorlopig’ in de ijskast staan – baren zorgen. Terecht. Maar nog zorgelijker is het dat de PVV en andere radicaal-rechtse partijen de deuren wagenwijd kunnen openzetten voor autocraten, die niet terugdeinzen voor strafkampen en onderdrukking en zelfs vernietiging van grote groepen minderheden.
Volgens onderzoeksbureau New Momentum beloont het YouTube-algoritme vaker conflictueuze politieke video’s dan niet-conflictueuze. Zo worden populistische partijen als PVV en Forum voor Democratie in de kaart gespeeld.
Het onderzoeksbureau verzamelde in de week na de Tweede Kamerverkiezingen de tien meest bekeken video’s van politieke partijen die ze op YouTube hadden geplaatst. Voor elke video vroegen de onderzoekers de video’s op die door YouTube werden aanbevolen. Zo ontdekten ze hoe waarschijnlijk het is dat je bij een bepaalde video uitkomt als je naar een politiek filmpje zoekt op YouTube.
Het algoritme verwees het vaakst door naar video’s met Wilders en PVV-politici in de titel, of video’s met titels die conflict suggereerden. ‘Titels met woorden als sloopt, pakt, slacht, ruzie, clash, onzin, boos en arrogant deden het goed’, zegt onderzoeker Ludo Pfaff tegen NRC.
Radicaal-rechtse partijen profiteerden het meeste van de voorkeur van het YouTube-algoritme voor conflict, terwijl video’s van linkse en middenpartijen het veel slechter deden. Je hebt 40 procent kans om door te worden verwezen naar radicaal-rechtse partijen, tegenover 16 procent bij links en slechts 9 procent bij het midden.
Toch is populariteit op YouTube geen garantie voor electoraal succes, aldus de onderzoekers. FvD doet het heel goed op YouTube, maar haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november slechts drie Kamerzetels, een verlies van vijf zetels ten opzichte van 2021.
Volgens UvA-wetenschapper Petter Törner, die onderzoek doet naar de relatie tussen social media en polarisatie, wordt vooral de rechterkant van het politieke spectrum radicaler door de werking van sociale media. Dit komt volgens hem door de ‘cynische’ manier waarop social media – YouTube, maar ook Facebook en X – werken. ‘De platforms moeten geld verdienen door gebruikers aan zich te binden. Content die onze identiteit bedreigt werkt daarvoor het best.’ Social media spelen volgens de wetenschapper in op het denken in vijandbeelden, wat de affectieve polarisatie versterkt. Mensen met een andere mening hebben niet alleen ongelijk, maar zijn ook moreel fout, dom, gevaarlijk, een bedreiging voor de democratie enzovoort.
Eerdere onderzoeken bevestigden dit beeld. Social media als Facebook en Instagram hebben met nepnieuwsberichten veel conservatieve Amerikanen geradicaliseerd. Ze bleken gevoeliger voor nepnieuws dan liberalen. Ook de Nederlandse komiek Arjen Lubach is kritisch over hoe social media door middel van algoritmes argeloze kijkers in een ‘fabeltjesfuik’ lokken. Zijn satirische aflevering over de zogenoemde complotwappies is meer dan drie miljoen keer bekeken op YouTube.
In een interview voor de Rotterdamse website Vers Betonnoemt socioloog Madaline Atkins het Rotterdamse woonbeleid ‘racistisch’. Volgens het onderzoek dat ze aan de Erasmus Universiteit deed, houdt het Rotterdamse woonbeleid ‘witheid’ in stand.
‘De witte Rotterdammer wordt als standaard gezien en iedereen die daarvan afwijkt als een potentieel problematische ander. Het is wij-zij-denken’, zegt Atkins.
Ze woont zelf in Rotterdam en geeft de sloop van de Tweebosbuurt als voorbeeld. Daar kregen bewoners geen garantie om terug te keren. Ook noemt ze ‘expliciet discriminerende advertenties’, zoals ‘no internationals’.
Atkins wijst op de ‘opzienbarende verschillen’ in de demografie aan de weerszijden van de Maas. De segregatie tussen Noord en Zuid Rotterdam. ‘Dat het over raciale segregatie gaat wordt niet benoemd, aldus Atkins.
Ze heeft voor haar onderzoek beleidsdocumenten geanalyseerd, waaronder de Woonvisie en de Rotterdamwet.
‘Achter het mengen van bevolkingsgroepen schuilt het idee dat rijke mensen een voorbeeld zouden zijn voor armere mensen. Dat is op zijn minst merkwaardig. Hoezo is rijk zijn een voorbeeld? En waarom zijn arme mensen niet waardig zoals ze zijn? Die theorie van het mengen van bevolkingsgroepen is dan ook niet gegrond op empirisch bewijs. Mensen met een laag inkomen profiteren niet altijd van rijke nieuwkomers in hun buurt.’
De koppeling met racisme ligt hem, volgens Atkins, erin dat termen als ‘mengen van bevolkingsgroepen’ en het ‘toekomstbestendig maken’ van wijken alleen van toepassing zijn op niet-witte buurten in Rotterdam Zuid.
‘Het gaat niet om het doorbreken van de (witte) monoculturen in Kralingen of Hillegersberg. Kralingen hoeft niet gemengd te worden. In de Woonvisie van 2016 staat dat het in Noord al goed gaat en dat de gemeente daar geen beleidsinterventies hoeft te doen, omdat de markt het daar oplost.’
Dat is meten met twee maten, aldus Atkins die ook wijst op de problemen die ze ondervond bij het bespreekbaar maken van racisme. ‘Ik ken geen ander land dat zo om ras heen praat als Nederland. In plaats van het over ras te hebben, gaat het over mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, of etniciteit. Hierdoor is het moeilijk om aan te kaarten dat ras een rol speelt in het huidige beleid.’
De mevrouw — ik durf niet op te schrijven ‘mijn nieuwe therapeute’ — vraagt me naar mijn herinneringen. Een portie geschiedenis die nog steeds en het meest leeft, waarmee en dus waaraan we kunnen werken. Van die momenten van weleer die soms bij me opkomen. Die dingen die in een vingerknip zijn gebeurd of juist jarenlang duurden.
Ik moet nadenken. Even. Dat mag.
Ik zie een snoepketting voor me. Zo eentje die je vaak als traktatie tijdens een verjaardag kreeg. Waarvan je de snoepjes, in verschillende kleuren, van het touwtje af moet bijten. Maar, van mijn touwtje missen al flink wat snoepjes.
Het lijkt, zeg ik tegen de mevrouw, alsof ik hele periodes van m’n leven kwijt ben geraakt. (Tegelijk denk ik: ach, dat leven bestaat maar uit 24 jaartjes.) Dat ik vast dingen heb meegemaakt, maar ik me er weinig van kan herinneren. Dat ik zwarte gaten heb in mijn tijdlijn. En dat ik nu niet weet wat enger is: die gaten of het besef ervan.
Mijn eerste herinnering in Nederland is dat ik niet mee mocht doen, zeg ik.
Ze tikt mee op haar laptop.
Het lijkt, zeg ik tegen de mevrouw, alsof ik hele periodes van m’n leven kwijt ben geraakt
Op die ochtend hadden klasgenoten en ik vast in een kringetje een lied gezongen, over poesje mauw voor wie er wat heerlijk smullen zou zijn. Vanzelfsprekend kon ik het nog niet meezingen. Daarna mochten we eten en drinken. Maar, het pakje melk dat ik kreeg wilde ik niet opdrinken. Ik kon het niet. Het was te koud.
Na het eten gingen de anderen in een rij voor de deur staan, om buiten te gaan spelen. De juf deed het licht uit en draaide de deur op slot. Ik moest in het lokaal blijven. Mijn nieuwe klasgenoten hoorde ik even later gillen en schreeuwen.
Toevallig, zeg ik tegen de mevrouw. Ik bedoel: grappig, want ik heb daarna eigenlijk nooit meer koude melk gedronken. Ook dat schrijft ze mee.
Op den duur is het in een mensenleven een must om je eigen grenzen aan te geven en je eraan te houden. Ik vermoed dat je dat eerst moet doen bij mensen die het verst van je af staan en uiteindelijk bij de vrienden en de familieleden die je het meest dierbaar zijn. Op welk moment in je leven moet je schakelen? De volgende keer zal ik het haar vragen.
Nu wil de mevrouw nog meer herinneringen horen. En nog meer? Nog meer? En thuis? Je vader? Zijn geweld? Geen veelzeggende herinnering, antwoord ik. Misschien wel omdat ik al die tijd gewoonweg hard heb gewerkt voor die zwarte gaten.
Afgelopen zaterdag werd in Amsterdam een protestactie gehouden om aandacht te vragen voor de vele gestorven kinderen in Gaza. Tienduizend paar schoenen op de Dam verwezen naar de tienduizend kinderen die sinds 7 oktober zijn omgekomen. ‘We zijn getuige van een genocide’, zegt een demonstrant.
Een groep sprekers leest vanaf tien uur de namen van Palestijnse kinderen voor die zijn omgekomen als gevolg van het Israëlische geweld. Een van de sprekers is komiek Najib Amhali. Als hij is uitgesproken heeft hij tijd om kort met de Kanttekening te praten.
‘Veel mensen sluiten hun ogen voor dit conflict, dat al voor 7 oktober begon’, zegt hij. De Israëlische oorlog tegen de Palestijnen duurt al meer dan 75 jaar. Amhali heeft kritiek op de dubbele standaard van Nederland en voelt solidariteit met de mensen in Gaza. ‘In Palestina gaat het om kinderen en moeders die lijken op mijn kinderen en onze moeders.’
Amhali gelooft dat geweld niet werkt, maar het wordt op dit moment alleen maar erger in de regio. De westerse bombardementen op de Houthi’s in Jemen zijn volgens hem het bewijs dat het niet om mensenlevens gaat. ‘Het gaat niet om joden of moslims. Het gaat om belangen. Het gaat om geld. Dat zien mensen niet in en dat is jammer.’
Najeeb Amhali op de Dam. Foto: Tayfun Balcik
Blijven hopen
Het idee om tienduizend schoenen te plaatsen komt van de stichting Plant een
Olijfboom. Aanwezigen op de demonstratie kunnen de Israëlische aanvallen niet
stoppen, maar blijven hopen. Esther van der Most, directeur van de stichting, staat iets verderop. Haar nichtje Leen van vijf, haar schoonmoeder en schoonzus zijn in Gaza gedood.
‘Omgekomen dekt de lading niet’, zegt ze. ‘Ze zijn vermoord door Israëlische
bombardementen op hun appartement, op civiele infrastructuur dus, waardoor ze van zes hoog uit hun huis zijn geblazen. Dat hebben ze niet overleefd.’
Het bombardement vond plaats op 29 december, enkele dagen nadat zo’n honderd
vrijwilligers van Plant een Olijfboom in Rotterdam met achtduizend paar kinderschoenen stonden om op te roepen tot een staakt-het-vuren. Nu zijn er tenminste tweeduizend gestorven kinderen bijgekomen, waaronder het nichtje van Esther.
‘Dat het geweld maar blijft doorgaan is juist de reden waarom we hier staan. We herdenken niet alleen de doden, we willen dat dit stopt.’
Ze hadden deze schoenen kunnen dragen
‘Het idee achter de kinderschoenen is bedacht door Paul en Sabina’, vertelt Van der Most. ‘Zij zijn ouders van twee jonge kinderen. Hun doel was om een menselijk beeld neer te zetten. Al die kinderen die er niet meer zijn hadden deze schoenen kunnen dragen. Het gaat om meer dan statistieken.’
Dat het geweld al 75 jaar duurt ziet zij als het falen van de politiek. ‘Als er geen politieke wil is, dan verandert er uiteindelijk niks. Maar burgers hebben mogelijkheden om druk uit te oefenen op de politiek. Dat zullen we met zijn allen moeten doen’, zegt ze.
Ik kom tot dezelfde conclusie als Zuid-Afrika
Volgens haar is een groeiend deel van de Nederlandse bevolking het oneens met wat er gebeurt in Gaza. Maar is het ook genocide, wat Israël aan het doen is? ‘Ik kom tot dezelfde conclusie als Zuid-Afrika, dat Israël voor het Internationaal Gerechtshof heeft gedaagd. Je kan niet zomaar een volk bombarderen en hen de toegang ontzeggen tot voedsel, water, brandstof en alles wat een mens nodig heeft om te leven.’
‘Er zijn gewoon geen woorden’
Terwijl de namen van de tienduizend Palestijnse kinderslachtoffers onverminderd door de speakers klinken, om de beurt voorgelezen, staat een geëmotioneerde vrouw aan de kant te luisteren. ‘Er zijn gewoon geen woorden om dit te beschrijven’, zegt Anna Beth. Ze pinkt een traantje weg.
‘Ik voel me onwijs machteloos en gefrustreerd dat ik niks kan betekenen. Ik kan alleen hier staan, voelen en mijn woorden uitspreken. Maar verder? Niks. De Palestijnen worden niet gehoord. We staan erbij en kijken hoe het voor onze neuzen gebeurt. We worden gedwongen om getuige te zijn van een genocide. Israël is niet alleen bezig met gerichte aanslagen op Hamas. Ze hongeren ook burgers uit en bombarderen scholen en ziekenhuizen.’
Beth wijst naar het plein met kinderschoenen. ‘Het feit dat al zoveel kinderen zijn vermoord, zegt genoeg. Als Israël claimt dat er wordt gezocht naar terroristen, dan mag dit nooit het resultaat zijn. Meer dan 85 procent van de mensen die in Gaza woont is nu gevlucht uit eigen huis. Dat is geen recht van zelfverdediging of oorlog tussen een leger en een ander leger. Nee, dit is gewoon uitroeiing.’
Wanneer de Nederlandse steun aan Israël ter sprake komt wordt Beth feller. ‘Dát is ook de reden waarom ik hier sta. Als Nederlander keur ik onze steun aan Israël af. Ik wou dat er meer Nederlanders naast me stonden. In andere landen komen er veel meer mensen op zulke demonstraties af.’
Leen was een blij en nieuwsgierig meisje
Een aantal meter verderop staat Gonnie uit Utrecht met een flyer met informatie over Leen, het meisje van vijf dat met haar moeder en grootmoeder werd vermoord door het Israëlische leger. Op de flyer staat een foto van Leen, waarop ze glimlachend een plantje vasthoudt met een keffiyeh-sjaaltje. ‘Leen was een blij en nieuwsgierig meisje. Zij speelde graag met haar zusje Elan (7), hield van roze en poppen en wilde later dokter worden, of journalist’, staat er bij.
Gonnie vindt het belangrijk dat meer mensen beseffen wat er in Gaza gebeurt. Ze zegt dat tienduizend gedode kinderen een lage schatting is. ‘Veel kinderen liggen nog onder het puin. We weten niet eens precies om hoeveel kinderen het gaat. Dit moet gewoon stoppen.’
Of het wat uitmaakt dat ze hier staat? ‘We moeten hoop houden. Als dit het enige protest zou zijn, dan zet dat weinig zoden aan de dijk. Maar alle protesten bij elkaar kunnen wel wat betekenen. Dit is in ieder geval een heel waardig, mooi protest voor al die kinderen die omgekomen zijn.’
Over de rol die Nederland speelt in dit conflict is Gonnie onverbiddelijk. ‘Het is kwalijk hoe Nederland zich opstelt met wapenleveranties en zelfs weigert in te stemmen met een staakt-het-vuren. Weet je dat de familieleden van Esther zijn gedood door een Israëlische F-35, waar Nederland materiaal voor levert? Er is een rechtszaak tegen die wapenleveranties. Niet iedereen in Nederland staat achter die wapenleveranties. En dat is maar goed ook.’
De Palestijnse pijn minder waard?
De journaliste Naeeda Aurangzeb past een zwart petje met een Palestijnse vlag, bij een standje apart van het herdenkingsprotest. Op sociale media maakt ze zich al langere tijd druk over de stilte en dubbele standaarden van Nederland.
‘Het voelt heel eenzaam, de afgelopen maanden. Ik vraag mij soms af wat dit zegt over mijn plek in Nederland. Want hoe veilig zijn wij moslims hier, als het hele Westen verklaart dat het ene leven meer waard is dan het andere? En de levens die nu in duizenden worden genomen, ja, die mensen lijken erg veel op mij.’
Naeeda Aurangzeb en Soula Notos op de Dam
‘Ook al ga je iedere dag de straat op, al die verklaringen over democratie en
de rechten van het kind gelden blijkbaar niet voor Palestijnse kinderen’, vervolgt ze.
Ze vertelt hoe haar multiculturele vriendschappen op het spel staan door het conflict. ‘Op verjaardagen is voor niemand Gaza het gesprek van de dag is, terwijl ik rouw. Wat moet je dan? Iets zeggen en de sfeer verpesten? Of niets zeggen en accepteren dat jij alleen die pijn voelt?´
Ze kon sinds 7 oktober niet meer stil zijn. ‘Ik kom al jaren in Israël en heb daar veel
vrienden en kennissen wonen. Maar als ik zie hoe ze nu zonder pardon achter Israël staan, dan ben ik daar helemaal klaar. Ik schaam me zelfs voor al die jaren dat ik veel begrip heb getoond voor de Israëlische kant van het verhaal.’
De Israëlische voetballer Sagiv Yehezkel heeft zich de woede van vele Turken op de hals gehaald. Niet door een goal te maken voor Antalyaspor, de Turkse club waar hij voor speelt, maar door zijn steun te betuigen aan de Israëlische gegijzelden die al honderd dagen gevangen worden gehouden door Hamas.
Yehezkel is bij Antalyaspor uit de selectie gezet en moest na de wedstrijd op het politiebureau verschijnen. Inmiddels is de Israëliër vrijgelaten, maar hij heeft wel een rechtszaak aan zijn broek hangen. Zo meldt de Turkse nieuwssite Bianet.
Na de goal, de gelijkmaker tegen Trabzonspor in de Turkse Süperlig, wijst Yehezkel naar de band om zijn arm, waar ‘100 days’, ‘07/10’ en een Davidster op staan. Dit zijn verwijzingen naar de terreuraanval van Hamas op 7 oktober vorig jaar, waarbij meer dan twaalfhonderd Israëliërs werden gedood en meer dan tweehonderdvijftig mensen werden gegijzeld.
Een boodschap van medeleven met Israëlische slachtoffers, maar voor de Turkse justitieminister Yilmaz Tunc kennelijk ‘steun voor de Israëlische slachting in Gaza’ en ‘een vijandige provocatie’, aldus de minister op X. ‘We zullen altijd naast de Palestijnse slachtoffers staan die nu al meer dan honderd dagen het slachtoffer zijn van genocide’, aldus Tunc.
Ook de Turkse voetbalbond heeft Yehezkel in een verklaring veroordeeld. ‘We zijn het eens dat hij uit de selectie is gezet. Deze actie speelt met de eergevoelens van de mensheid en het geweten van de Turkse maatschappij. We zijn ervan overtuigd dat de verantwoordelijken de noodzakelijke stappen zullen nemen.’
De Turks-islamistische regeringsgezinde krant Yeni Safak nam ook de Israëlische speler Eden Karzev bij Basaksehir op de korrel, die een vergelijkbare steunbetuiging voor de gegijzelden deelde op sociale media. De oproep van Karzev om de gegijzelden ‘terug te brengen’ zou een steunbetuiging aan de genocide op Palestijnen zijn, aldus Yeni Safak.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
