Als je opkomt voor inclusiviteit in Nederland, kun je de klok erop gelijkzetten: de ‘ja, maar’-brigade staat al klaar.
Op 23 augustus 2023 sprak ik in een interview met Trouw over de hardnekkige ongelijkheid in onze samenleving, specifiek over de kansen die kinderen krijgen op basis van de wijk waarin ze opgroeien. Wetenschappelijk onderzoek toont glashelder aan dat je postcode je levensverwachting en toekomstperspectief bepaalt. Maar natuurlijk wisten de heren in blauwe pakken mij te vertellen dat er ‘ook sociale woningbouw’ in de rijkere wijken is – alsof dat de systematische ongelijkheid plotseling oplost.
Toen ik in de media durfde te benoemen dat de gezondheidszorg nog altijd primair is ingericht op de witte man, ontplofte X bijna. Interessant genoeg kwam de felste kritiek niet van medische professionals die dagelijks met deze realiteit werken, maar van zelfbenoemde experts die nog nooit een wetenschappelijk artikel over genderverschillen in de zorg hebben gelezen. De harde cijfers liegen niet: van medicijnonderzoek tot diagnoseprotocollen – het mannelijk perspectief domineert nog altijd.
En dan de discussie over Iran. Toen ik opmerkte dat we de strijd voor vrouwenrechten daar niet moeten laten leiden tot een toename van islamofobie hier, stormden de ‘ja maar’-roepers direct naar voren. Hoe haalde ik het in mijn hoofd om moslimhaat ‘erbij te slepen’? De realiteit is dat moslima’s met een hoofddoek in Nederland dagelijks te maken hebben met uitsluiting en discriminatie. Dat is geen mening, maar een wetenschappelijk gedocumenteerd feit.
En dan mijn eigen partij, waarover journalist Chris Aalberts onlangs fijntjes opmerkte dat ‘democratie en ervaring worden ingeleverd ten faveure van diversiteit’. Natuurlijk sprong ik direct overeind bij het lezen van die woorden. Zodra er gepleit wordt voor meer diversiteit in álle lagen, ontstaat er een fascinerend schouwspel van politieke acrobatiek.
‘Juf, je kunt dus ook Kamerlid worden met een hoofddoek?’
Plotseling kunnen voornamelijk blonde vrouwen in topposities wonderbaarlijk goed jongleren met argumenten. ‘Het gaat niet alleen om huidskleur!’ roepen ze. En ja, natuurlijk gaat het ook om opleidingsniveau en mensen met een beperking. Maar waarom horen we die argumenten vooral wanneer het over etnische diversiteit gaat?
Nu zoekt de partij weer een voorzitter diversiteit. Een cruciale functie, want ondanks alle goede bedoelingen, ingewikkelde reglementswijzigingen en eindeloze debatten over stemverhoudingen blijft échte diversiteit een uitdaging. Representatie is geen vinkje op een checklist. Het is niet iets wat je krijgt met alleen maar nieuwe regels of stemverhoudingen. Het gaat om het creëren van een omgeving waar talent kan floreren, ongeacht achtergrond. Dat heb ik mogen ervaren in mijn periode als volksvertegenwoordiger, en die ervaring draag ik nog elke dag met me mee.
De waarheid is simpel: inclusiviteit is niet enkel een kwestie van goede bedoelingen. Het is een kwestie van daadwerkelijk ruimte maken voor anderen, voor nieuwe stemmen en nieuwe perspectieven. Het vergt voortdurende inzet om mensen van verschillende achtergronden – of het nu gaat om huidskleur, gender, beperking of opleidingsniveau – een kans te geven om te excelleren. Want pas als we samen de verantwoordelijkheid voor onze democratie dragen, kunnen we spreken van een werkelijk inclusieve samenleving.
We praten al minimaal dertig jaar over een inclusieve samenleving. Discussie, kennis en wetenschap zijn er, maar wat blijft, is de structurele ongelijkheid. Het is daarom tijd om niet alleen verandering te bepleiten, maar om die ook af te dwingen: fundamentele gerechtigheid en gelijkwaardigheid voor iedereen. Er moeten beleidsmaatregelen komen die inclusief zijn, die gelijkheid daadwerkelijk ondersteunen en die bovenal doen wat ze beloven. Daarom wens ik iedereen een bootcamp van Zoë Papaikonomou toe. Haar werk over inclusie, diversiteit en de mechanismen van uitsluiting zou verplichte kost moeten zijn. Vooral voor de ‘ja, maar’-roepers die denken dat ze het allemaal al begrijpen. Misschien helpt het om een keer écht te luisteren in plaats van direct in de verdediging te schieten.
Verandering begint bij het benoemen van ongemakkelijke waarheden, ook als dat betekent dat je inbox volloopt met zeer bezorgde toetsenbordexperts die je komen uitleggen waarom het allemaal wel meevalt.
Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die zich aangesproken voelen – en terecht. Ik strijd tegen onrecht door mijn stem en pen te gebruiken en te benoemen wat velen met mij eens zijn, maar niet hardop zeggen. Want wie weet, misschien sluit je hierdoor een deur voor jezelf.
In september 2022 zat ik op Prinsjesdag in de Ridderzaal, pal achter prinses Amalia. Een paar dagen later vertelde een juf me dat haar leerling mij had gezien op het Jeugdjournaal. Met twinkelende ogen had ze gevraagd: ‘Juf, je kunt dus ook Kamerlid worden met een hoofddoek?’ Dát is waarom representatie ertoe doet. Dát is waarom we deze strijd moeten blijven voeren. Elk meisje, elk kind verdient het om te weten: ja, jij kunt dit ook. Je kunt Kamerlid worden, dokter, journalist of plaatsnemen in een boardroom.
Alleen zo maken we van Nederland een land van kansen voor iedereen, ongeacht je achtergrond, gender of postcode.
Uit een peiling van onderzoeksbureau Ipsos I&O komt de PVV met 34 zetels opnieuw als grootste partij uit de bus. Toch is er een dalende trend zichtbaar, zowel voor de partij zelf als voor immigratie – het kernpunt van de PVV – als belangrijk thema onder kiezers.
Een jaar geleden stond de PVV in de peilingen nog op 49 zetels, maar dat niveau is al een tijdje uit zicht. Volgens de onderzoekers komt dit door ontevredenheid over het kabinet en de afname van immigratie en asiel als belangrijk electoraal thema.
Toch steekt de PVV nog met kop en schouders uit boven haar dichtstbijzijnde achtervolgers. Dat zijn GroenLinks-PvdA met 24 zetels (25 nu) en de VVD met 20 zetels (24 nu). De BBB wordt bijna gehalveerd en zakt van 7 zetels in november 2023 naar slechts 4 nu. Toch is dat niets vergeleken met de bijna volledige decimering van NSC; die partij daalt van 20 naar slechts 3 zetels.
Als er nu verkiezingen zouden zijn, zouden de coalitiepartijen blijven steken op 61 zetels (88 nu) in de Kamer, vijftien te weinig voor een meerderheid.
De weggelopen kiezers gaan onder andere naar oppositiepartijen zoals het CDA (nu 5 zetels), de PvdD (3) en Volt (2). Zij staan in de plus met respectievelijk 16, 8 en 5 zetels in de peilingen.
Als het aan minister Faber ligt, worden de mogelijkheden voor vluchtelingen om zich te verenigen met hun familie drastisch ingeperkt. Gezinshereniging moet geloven aan het ‘strengste asielbeleid’ ooit. In hoeverre schuurt dit met fundamentele rechten van de mens?
Gezinshereniging beperken is een van de speerpunten van het asielbeleid van het huidige kabinet. Onder het tweestatusstelsel, dat minister Faber voorstaat, zullen er weer twee categorieën vluchtelingen zijn; mensen die in eigen land niet veilig zijn om wie ze zijn en mensen die vluchten omdat de situatie in hun land niet veilig is.
Voor deze laatste groep wil de minister gezinshereniging een stuk strenger maken. Er moet een wachtperiode komen van twee jaar, voordat een aanvraag kan worden gedaan. Gezinshereniging moet zich beperken tot het kerngezin, meerderjarige kinderen vallen buiten de boot. Bovendien moet de aanvrager beschikken over een eigen woning en voldoende inkomen in Nederland. Deze veranderingen zouden niet alleen van toepassing worden op nieuwe, maar ook lopende aanvragen.
Het stel woont in bij een Nederlands gezin in Den Haag
De Raad van State adviseerde vorige week om de wetten in deze vorm niet bij de Tweede Kamer in te dienen. Dit is ook het advies van de Adviesraad Migratie, een onafhankelijk adviescollege dat het kabinet en parlement adviseert over migratierecht en beleid. Hoewel niet duidelijk is of de minister deze adviezen ter harte neemt, is er al weer een ander voorstel gedaan dat de hereniging van familieleden nog verder kan dwarsbomen. Gemeenten mogen niet langer voorrang geven aan asielzoekers bij het toewijzen van sociale huurwoningen. Hierdoor zullen statushouders nog langer doorbrengen in asielzoekerscentra en nog langer moeten wachten voordat ze in aanmerking komen voor gezinshereniging. Volgens critici wordt het dan ook praktisch onmogelijk voor sommige vluchtelingen om hun familie naar Nederland te halen als deze plannen doorgang vinden.
Extra schrijnend
De aankondiging van plannen als deze zorgt voor veel onrust bij vluchtelingen in Nederland. Onder hen zijn Abdurrahman en zijn vrouw Öznur. In augustus 2022 vertrokken ze uit hun geboorteland Turkije, waar ze als leden van de Gülen-beweging niet veilig waren. Ze lieten hun drie kinderen achter bij de ouders van Öznur. Zo konden zij hun leven voortzetten, totdat hun ouders in Nederland gesetteld waren. Zes maanden, maximaal een jaar hadden ze in gedachten.
Alles liep anders. Het duurde twee jaar voordat ze een verblijfsvergunning kregen. Een eigen woning hebben ze nog niet, het stel woont in bij een Nederlands gezin in Den Haag terwijl ze op de wachtlijst staan voor een woning in Lansingerland. Maar ze staan op de wachtlijst als gezin van twee. Vorig jaar juni dienden ze een aanvraag in voor gezinshereniging, maar er zit geen schot in de zaak. De maximale beslistermijn van zes maanden is reeds verstreken, maar het kan nog maanden duren voordat ze aan de beurt komen, vanwege de lange wachttijden van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) op dit moment.
‘We hebben onze kinderen nu al tweeënhalf jaar niet gezien. Dat is heel zwaar, ze worden volwassen zonder ons’, vertelt Abdurrahman. Hij is voor zijn taalles naar Rotterdam gekomen en wil graag vertellen wat het met hem doet, vooral nu de regels nog strenger lijken te worden en deze ook lopende zaken zouden kunnen treffen. ‘De lange wachttijden en het gebrek aan duidelijkheid over de verwerking van aanvragen maken de moeilijke omstandigheden waarin vluchtelingengezinnen verkeren alleen maar erger.’
Öznurin en Abdurrahman poseren op een brug in de Amsterdamse binnenstad
Zijn kinderen zijn 14, 17 en 21. Zijn schoonouders zijn in de zeventig en kunnen de zorg eigenlijk nauwelijks dragen. ‘De oudste twee kinderen studeren aan de universiteit, maar ze hebben een gebrek aan motivatie voor het leven door de onzekerheid over de toekomst. Ze vragen ons steeds of ze hun opleiding af zullen maken in Turkije of binnenkort moeten vertrekken en daar heb ik geen antwoord op.
‘Ze ervaren de puberteit in afwezigheid van hun ouders en hebben allerlei psychologische problemen die we niet precies kennen’, vertelt hij verder. ‘Laatst hoorde ik mijn dochter aan de telefoon met haar moeder huilen. Ze voelde zich eenzaam. Vanaf hier kunnen we haar niet troosten. Dat is echt pijnlijk.’
‘Bij gezinshereniging kun je een beetje aan de knoppen draaien en daarom blijven politici dit doen’
Abdurrahman heeft weinig vertrouwen in de procedure en dat is niet voor niets. Zijn eigen aanvraag liet 21 maanden op zich wachten, waarbij de regels steeds weer veranderden. ‘Dan hadden we eindelijk een interview met de IND en werd deze op het laatste moment afgezegd, omdat het opeens mondeling moest. Hierdoor liepen we een jaar vertraging op.’
Ook toen hij en zijn vrouw eindelijk een verblijfsvergunning kregen, ging het niet als gepland. Deze zomer veranderden de voorwaarden voor meerderjarige kinderen, en dus voor hun 21-jarige dochter. Hierdoor liep de procedure weer vertraging op. Toen de beslistermijn van zes maanden voor de hereniging van zijn gezin vorige maand verstreek, besloten hij en zijn advocaat dan ook naar de rechter te gaan. Maar of dit zin heeft is nog maar de vraag. De wachttijden zijn momenteel vele maanden langer dan de wettelijke beslistermijn. Als de aanvraag is ingediend in juni 2024 begint de IND pas in september 2026 met de behandeling van de aanvraag, zo blijkt uit de website van de IND.
Sleutelen
De lange wachttijd is geen uitzondering, stelt Mark Klaassen. ‘De wachttijd voor de behandeling van nareisaanvragen is inmiddels opgelopen tot meer dan twee jaar. Dat is meer dan 800 procent van de toegestane behandelduur’, schrijft hij in een post op LinkedIn, waarin hij kritiek heeft op deze gang van zaken.
Mark Klaassen
Klaassen is universitair docent aan de Universiteit Leiden en is een expert op het gebied van gezinshereniging. Het strenger maken van de voorwaarden ziet hij als een trend, die steeds weer komt kijken wanneer politici een streng asielbeleid willen voeren. Want gezinshereniging is een van de migratievormen waar je een beetje aan kunt sleutelen, legt hij uit.
‘Migratieregelgeving is voor het grootste gedeelte geregeld door de EU en daar kun je heel weinig aan veranderen als lidstaat. Bij gezinshereniging kun je een beetje aan de knoppen draaien en daarom blijven politici dit doen, om maar uit te stralen en streng asielbeleid te hebben. Toch zit de rechter hier vaak bovenop en is een tik op de vingers vaak het gevolg. De rechterlijke macht laat regelmatig zijn tanden zien waar het gaat om het recht op gezinsleven. Dit hebben we in Nederland al vaker gezien’, zegt hij.
Bij voorstellen om gezinshereniging te beperken lopen politici al snel aan tegen Europese regelgeving. Gezinshereniging is geregeld in de EU-Gezinsherenigingsrichtlijn, maar er wordt ook regelmatig verwezen naar het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Zo is Nederland al meerdere malen gecorrigeerd door het Europese Hof van Justitie, vertelt Klaassen.
‘Een lidstaat mag niet eisen dat een vluchteling geschikte huisvesting heeft’
‘In de afgelopen 25 jaar zijn er veel voorstellen gedaan die later moesten worden herzien’, legt hij uit. ‘Denk bijvoorbeeld aan oud-minister Rita Verdonk, die het inkomensvereiste strenger wilde maken. Het Europese Hof van Justitie vond dit te streng. Het huisvestingsvereiste is twee jaar geleden ook al eens geopperd. Toen bleek dat de EU-Gezinsherenigingsrichtlijn dit niet toeliet: een lidstaat mag niet eisen dat een vluchteling geschikte huisvesting heeft als voorwaarde voor gezinshereniging. Nu ligt dit voorstel weer op tafel, maar dan alleen voor statushouders met subsidiaire bescherming (de categorie vluchteling waar de veranderingen voor gelden, red.), waar er wel een huisvestingsvereiste mag worden gesteld.’
Er is wel ruimte om strenger te zijn op gezinshereniging, meent Klaassen. ‘Maar als je daarbij doorschiet zal de minister aanlopen tegen de grenzen van het recht. De huidige voorstellen zijn zo streng dat het op verschillende punten de rechterlijke toetsing niet zal doorstaan. Wat dat betreft is het beter en realistischer om iets minder streng te zijn als je iets wilt veranderen.’ Klaassen denkt dat politici dit soort maatregelen dan ook vooral opwerpen om het asielbeleid streng te laten lijken, in de hoop dat het afschrikkend werkt.
Vooral kinderen ervaren de traumatische gevolgen van het langdurig gescheiden zijn van hun ouders
‘Maar de keuze om te migreren is meestal niet gebaseerd op beleid, eerder op de situatie in het land van herkomst. Als iemand besluit om te migreren naar Europa, dan zal het niet zo veel uitmaken of dit naar Nederland is of naar Duitsland. Omdat migratiewetgeving vooral verankerd is in EU-wetgeving, kunnen landen niet zoveel van elkaar verschillen in strengheid. Mensen kiezen vooral voor een land vanwege een netwerk dat ze hebben om hier te komen.’
Het gaat om mensen
Gezien de recente adviezen is nu maar weinig duidelijk wat er gaat gebeuren. Het is eerder voorgekomen dat de minister zwicht voor de kritiek en de plannen aanpast. Desalniettemin heeft het gesteggel over de voorwaarden voor gezinshereniging wel degelijk impact op de mensen die met deze regels te maken krijgen, benadrukt Klaassen. ‘Het gaat hier om mensen en vaak om kinderen. De impact van een scheiding binnen een gezin en onduidelijkheid over het weerzien is enorm. Je kunt niet over gezinshereniging praten zonder het over dit menselijke aspect te hebben.’
Dit kan Abdurrahman beamen. Hij is dan ook een petitie gestart om aandacht te vragen voor de gevolgen van dit soort beleidswijzigingen voor vluchtelingen. ‘Lange verwerkingstijden voor aanvragen voor gezinshereniging veroorzaken onnodig leed bij vluchtelingengezinnen die toch al kwetsbaar zijn en steun nodig hebben. Deze vertragingen verhogen niet alleen de mentale en emotionele stress die individuen ervaren die wachten op hereniging met hun geliefden, maar ze belemmeren ook het proces van hun integratie en vestiging in Nederland. Vooral kinderen ervaren de traumatische gevolgen van het langdurig gescheiden zijn van hun ouders’, staat in de tekst.
‘Gezinshereniging is een hoeksteen van de internationale mensenrechtenwetgeving en de bescherming van vluchtelingen, zoals erkend in verschillende internationale instrumenten, waaronder de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten en het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Elke regeling of beslissing die gezinshereniging onnodig vertraagt of belemmert, schendt deze fundamentele rechten en principes’, luidt de conclusie.
‘Ik geef niet om Palestina’, zegt de Amerikaanse comedian Jerry Seinfeld nadat hij dacht te hebben geposeerd voor een selfie met een fan. Die uitspraak leidt tot een verhit debat op sociale media, meldt nieuwssite Middle East Eye.
Seinfeld reageerde op de ‘fan’, die ‘vrij Palestina’ riep tijdens het opnemen van een filmpje. Seinfeld zei daarna dat hij niet om Palestina geeft. ‘Dat is triest’, aldus de pro-Palestijnse activist die de video toch heeft gedeeld.
Seinfeld heeft een sterke band met Israël en zegt dat hij sinds zijn zestiende, toen hij op een kibboets werkte, van het ‘Joodse thuisland’ houdt. Na de aanvallen van Hamas op 7 oktober 2023 ontmoette hij familieleden van gijzelaars.
Op sociale media is de controverse groot. Zo laaien oude discussies op over een vakantie naar een ‘militair fantasiekamp’ in Israël. Daar zou hij met zijn familie hebben geposeerd met machinegeweren en meegedaan aan schietsimulaties met Palestijnen als doelwit, meldt Middle East Eye.
Een bijeenkomst met Francesca Albanese, de speciaal rapporteur van de VN voor de bezette Palestijnse gebieden, vond in Berlijn onder hoogspanning plaats. ‘Ik zal dit nooit vergeten en hoop dat het niet erger wordt’, zegt Albanese, terwijl de Duitse politie toekijkt.
Het evenement, dat eigenlijk aan de Vrije Universiteit van Berlijn had moeten plaatsvinden maar onder politieke druk werd geannuleerd, omdat Albanese ‘antisemitisch’ zou zijn, moest uitwijken naar de redactie van de krant Junge Welt.
De Griekse oud-minister van Financiën Yanis Varoufakis protesteerde fel tegen de ontstane situatie. ‘De politie laat geen kans onbenut om te bewijzen dat het totalitarisme terug is in Duitsland, zelfs voordat de AfD in de regering zit’, schreef hij op X, vergezeld van een foto van de Duitse politie die het gebouw binnendringt.
Voordat Albanese acte de présence geeft op het evenement met de titel Het discours herwinnen: Palestina, gerechtigheid en waarheid, spreekt ze nog kort met het mediakanaal van de organisatie Junge Welt.
‘Hoewel ik behoorlijk geschokt ben door de controverse die dit evenement heeft opgeroepen – een controverse die absoluut nergens op slaat – moet ik ook zeggen dat ik echt bang ben voor Duitsland. Ik heb hier veel vrienden wonen die bescherming nodig hebben en niet verder onderdrukt mogen worden’, zegt ze in het bijzijn van de Duitse politie. ‘Ik hoop echt dat de discussie vreedzaam zal verlopen.’
Albanese zegt dat ze nog nooit eerder op een plek is geweest met zoveel bedreigingen en politie-intimidatie. De politie zou zelfs hebben gecontroleerd of ze gearresteerd kon worden. ‘Dit is echt verschrikkelijk, en als Europeaan zal ik dit nooit vergeten.’
Tijdens het evenement, dat ondanks alles doorgang vond, haalt Albanese opnieuw uit naar Duitsland. ‘Waar was Duitsland toen Palestijnen werden geterroriseerd? En Duitsland wéét dat dit gebeurt. Ze zijn immers diplomatiek aanwezig in de bezette Palestijnse gebieden.’
Volgens Albanese is het algemeen bekend dat Israël daar al decennialang straffeloos misdaden pleegt. ‘Palestijnen worden vervolgd, misbruikt, onderdrukt, gedood en vernederd. En terwijl dit allemaal gebeurt, mogen we het hier niet eens bespreken?’ zegt ze verontwaardigd. Daarna richt ze zich tot de Duitsers in de zaal. ‘Eerlijk gezegd is dit niet mijn probleem. Dit probleem is van Duitsland, van jullie. Bijzonder ernstig’, aldus de VN-rapporteur.
Rebellen uit Soedan hebben meer dan 200 burgers gedood. De door het leger gesteunde Soedanese regering spreekt zelfs van 433 doden, onder wie veel kinderen.
De aanval vond plaats in dorpen aan de Witte Nijl, zo’n 100 kilometer ten zuiden van de Soedanese hoofdstad Khartoem. Vluchtende burgers werden onder vuur genomen terwijl ze probeerden de rivier over te steken, meldt nieuwsdienst AFP. Volgens de Verenigde Naties zijn tientallen vrouwen verkracht en zijn honderden families op de vlucht geslagen.
Het conflict tussen het leger en de Rapid Support Forces (RSF) begon in april 2023 en heeft al tienduizenden levens geëist. De Verenigde Staten beschuldigen de rebellenbeweging RSF van genocide in de regio Darfur. Beide strijdende partijen worden beschuldigd van oorlogsmisdaden, waaronder standrechtelijke executies en seksueel geweld.
Volgens ooggetuigen liggen nog altijd lichamen op straat en in huizen, waar niemand bij kan. De VN waarschuwen dat acht miljoen Soedanezen op de rand van hongersnood verkeren. Bijna de helft van de bevolking lijdt aan ernstige voedseltekorten.
De VN roepen op tot uitbreiding van het wapenembargo en wil dat het Internationaal Strafhof de situatie onderzoekt. De situatie in Soedan blijft uiterst zorgwekkend, met steeds gewelddadigere aanvallen en een groeiende humanitaire crisis.
Gymnasia in Nederland kampen met dalende leerlingenaantallen door concurrentie van technasia en tweetalige scholen. Als je het gymnasium aantrekkelijk wil houden zou je naast de klassieke talen Latijn en Grieks ook Arabisch en Chinees moeten aanbieden, stelt een briefschrijver in NRC.
In een opiniestuk in de NRC van vandaag stelt Giselinde Kuipers dat Arabisch en Chinees beter aansluiten bij de moderne wereld dan Latijn en Grieks. Volgens haar zijn Arabisch en Chinees niet alleen cultureel en historisch van groot belang, maar bieden ze ook praktische voordelen: ze vergroten de arbeidsmarktkansen van leerlingen en bereiden hen beter voor op een internationaal georiënteerde toekomst. Bovendien kunnen deze talen bijdragen aan een inclusiever onderwijsaanbod, waarin ook leerlingen met een niet-westerse achtergrond zich meer gerepresenteerd voelen.
De discussie over moderne talen op het gymnasium is niet nieuw. In 2022 pleitte filosofe en publiciste Stine Jensen in een NRC-column al voor de toevoeging van Arabisch aan het curriculum van het gymnasium. Zij wees erop dat Arabisch, net als Grieks en Latijn, een rijke literaire en filosofische traditie kent en dat kennis van deze taal bijdraagt aan een beter begrip van de wereldgeschiedenis en hedendaagse geopolitiek.
In het invloedrijke boek Munich: The Price of Peace analyseert Telford Taylor kritisch het Verdrag van München uit 1938, waarbij Groot-Brittannië en Frankrijk Sudetenland aan Hitler afstonden in een mislukte poging om oorlog te voorkomen. Taylor, voormalig aanklager bij de Neurenberg-processen, stelt dat dit niet alleen een diplomatieke blunder was, maar ook een morele en strategische mislukking die Hitlers agressie aanmoedigde. Hij weerlegt de traditionele opvatting dat de Britse premier Neville Chamberlain pragmatisch handelde en schildert hem in plaats daarvan af als gevaarlijk naïef over Hitlers ware bedoelingen.
Door minutieus de diplomatieke manoeuvres voorafgaand aan München te reconstrueren, toont Taylor aan hoe Hitler de angst van de westerse mogendheden voor oorlog uitbuitte. Hij stelt dat als Groot-Brittannië en Frankrijk stand hadden gehouden, de militaire en politieke situatie in Duitsland Hitler wellicht had verhinderd om een grootschalige oorlog te ontketenen. Ook benadrukt hij het falen van collectieve veiligheid, met name de uitsluiting van Tsjechoslowakije bij de onderhandelingen.
Zijn conclusie is glashelder: München was niet alleen een gemiste kans om Hitler te stoppen, maar ook een waarschuwing over de valkuilen van appeasement. Taylor ziet het als een morele en strategische ramp die de Tweede Wereldoorlog onvermijdelijk maakte —een analyse die dient als waarschuwing tegen het opofferen van principes en waarden voor de illusie van vrede.
Klinkt dit bekend? Het is misschien meer dan dat. Voor heel Europa luidt de noodklok. In dit opzicht is München 2025 de ironie van de geschiedenis — een echo van München 1938. De analogie is treffend. De toekomst van de mensheid staat opnieuw op het spel.
De wereld is voor hem simpelweg een toneel voor transacties, gebaseerd op zijn economische opvattingen
Er is een nieuwe centrale figuur: de olifant in het Witte Huis. In slechts een maand tijd heeft Donald Trump laten zien hoe vastberaden hij is om de fundamenten van een constitutionele democratie omver te werpen. Hij is vastbesloten om de al fragiele wereldorde te slopen en de VS en zijn invloedssfeer naar zijn eigen beeld te vormen.
Zijn doelstellingen zijn geen hogere wiskunde. Met een gebrekkige historische kennis — als hij die al heeft — en een totale minachting voor diplomatie, met een minuscule woordenschat waarop zijn uitspraken zijn gebaseerd, beziet hij de wereld door de lens van een meedogenloze, rauwe kapitalist. Net als de ‘broligarchen’ die zich nu om hem heen hebben verzameld, beschouwt hij regels, wetten en verdragen als obstakels. De wereld is voor hem simpelweg een toneel voor transacties, gebaseerd op zijn economische opvattingen. Alles draait om geld en allianties met ‘vrienden’. Het is niet verrassend dat zijn taal klinkt als die uit een maffiascript.
Daarom was de boodschap die zijn vicepresident J.D. Vance in München overbracht een wake-upcall. Het werkte als een elektrische schok voor veel gemakzuchtige Europese elites— en dat was hard nodig.
‘Ik ben in München en mensen vragen me voortdurend om Vance’s toespraak te ontcijferen’, zei historicus Timothy Snyder. ‘In Vance’s Engels betekent ‘vrijheid van meningsuiting’ eigenlijk ‘laat Musk je verkiezingen bepalen’ en betekent ‘democratie’ eigenlijk ‘laat Rusland je verkiezingen bepalen.’ Maar nu vooruit. 2025 draait om wat Europeanen doen, niet om wat Amerikanen zeggen.’
‘Europeanen wisten al lang dat deze koerswijzigingen ten aanzien van Oekraïne en defensie eraan zaten te komen. Trump beschouwt Europese regeringen — behalve hard-rechtse leiders zoals de Hongaarse Viktor Orbán — al jarenlang als profiteurs. Hij koestert een irrationele afkeer van de EU en heeft tot nu toe geweigerd met Brussel te spreken’, schreef Simon Jenkins in The Observer. ‘Ze hadden vanaf het begin een hardere houding tegenover Trump moeten aannemen, zowel publiekelijk als achter de schermen, om te voorkomen dat hij eenzijdig zijn eigen koers zou varen.”’
Beter laat dan nooit. Nu doen ze dat wel. Dit is niet het moment voor appeasement, wat een autocraat slechts als een groen licht beschouwt om verder te gaan. Je hoeft niet eens terug te gaan naar 1938: we hebben dit patroon recent gezien bij Erdogan en — tot op zekere hoogte — Orbán.
Aan de andere kant beseften slechts enkelen aan de top van de EU dat de overwinning van Trump en de ‘ravage’ die zijn handlanger Musk aanricht, de extreemrechtse en anti-democratische krachten in Europa zou aanmoedigen.
De publieke opinie in Europa loopt inmiddels voor op haar politici. Een recente enquête van de European Council on Foreign Relations (ECFR) onthult een aanzienlijke verschuiving in hoe Europeanen de Verenigde Staten onder Trumps hernieuwde leiderschap zien. Uitgevoerd in november en december 2024 in 14 Europese landen, inclusief EU-lidstaten, het VK, Zwitserland en Oekraïne, toont het onderzoek aan dat 50 procent van de respondenten de VS nu beschouwt als een ‘noodzakelijke partner’ terwijl slechts 21 procent het land nog als een ‘bondgenoot’ ziet. Dit markeert een duidelijke daling in het vertrouwen in Washingtons buitenlandse beleid.
Het feit dat Frankrijk de enige kernmacht binnen de EU is, brengt een extra verantwoordelijkheid met zich mee
Op staatsniveau was het, zoals gewoonlijk, Frankrijk dat zich als een van de eersten bewust werd van de ernst van deze nachtmerrie. De Franse institutionele herinnering is sterker dan die van andere landen. Het feit dat Frankrijk de enige kernmacht binnen de EU is, brengt een extra verantwoordelijkheid met zich mee in het licht van de dreiging die Rusland vormt. Rusland zal ongetwijfeld gebruikmaken van Trumps transactionele houding ten opzichte van Oekraïne — achter de rug van Europa en Oekraïne om —om zijn buurlanden stukje bij beetje te verscheuren wanneer het daartoe de kans ziet. Een recent Deens inlichtingenrapport schetst deze vooruitzichten glashelder.
Om de fouten van München 1938 niet te herhalen, is het van essentieel belang dat het Franse initiatief tot urgente actie leidt. ‘Europeanen willen de uitvoering van hun eigen agenda voor soevereiniteit, veiligheid en concurrentiekracht versnellen’, zei Macron na een buitengewone bijeenkomst met belangrijke Europese leiders.
‘Het werk zal doorgaan… zowel in de steun aan Oekraïne als in de ontwikkeling en investeringen in onze defensie. Deze agenda, gedefinieerd in 2022 op de Top van Versailles, moet gewoon worden uitgevoerd. Beslissingen, acties, samenhang. Snel.’
In slechts 30 dagen heeft Trump de wereld pijnlijk bewust gemaakt van de snelheid waarmee hij zijn contrarevolutionaire agenda doorvoert. Nu is het aan Europa om hierop te reageren. Of anders…
De vraag of Nederland zal bijdragen met militairen aan een internationale troepenmacht in Oekraïne blijkt een splijtzwam in de coalitie. Geert Wilders nam een voorschot op het debat in de Tweede Kamer hierover en schreef op X geen heil te zien in het plan.
Terwijl minister-president Dick Schoof zich afgelopen zaterdag in München welwillend opstelde toen de troepenmacht besproken werd met Europese collega’s, bleek hij niet te kunnen rekenen op de steun van de grootste partij in zijn eigen kabinet.
Geert Wilders schreef maandag op X: ‘De PVV is tegen het sturen van Nederlandse militairen naar Oekraïne. Nederland zit al in veel missies en we moeten ons eigen grondgebied beschermen. Bovendien zijn er nog tienduizenden Oekraïense mannen in Nederland, laat hen maar teruggaan om hun eigen land te helpen, ook als militair.’
Wilders verraste zijn collega’s met de post, want het onderwerp stond op de agenda van het Tweede Kamerdebat vandaag. Bovendien willen VVD en NSC de deelname van Nederlandse militairen aan de troepenmacht wel bespreekbaar maken. BBB heeft ook twijfels bij het plan, zo meldt De Volkskrant.
Volgens politiek verslaggever Jorn Jonker van NOSstuurt een kabinet in normale omstandigheden geen troepen als een van de regeringspartijen daar niet achter staat, omdat een dergelijke missie breed gesteund moet zijn door de politiek. De uitspraak van Wilders heeft dan ook voor onrust gezorgd, schrijft hij.
De druk op de burgemeester van New York om op te stappen neemt toe. Vier afgevaardigden in de regering van Eric Adams zijn afgelopen maandag opgestapt, vanwege een dubieuze belangenuitwisseling met president Donald Trump.
De democratische burgemeester Eric Adams lag al sinds vorig jaar onder vuur vanwege een corruptieschandaal, maar zijn problemen leken opgelost met het aantreden van president Trump, die het bevel gaf de zaak te seponeren. In ruil hiervoor zou Adams aan zijn zijde staan in de strijd tegen illegale immigratie, een belangrijke winst voor Trump gezien de aantrekkingskracht van New York op migranten.
Maar de deal bleef niet onopgemerkt. Meerdere aanklagers weigerden de instructie van Trump op te volgen en namen ontslag. Nu ook ambtenaren uit de administratie van Adams zelf er de brui aan hebben gegeven, is de crisis compleet.
De vier afgevaardigden die maandag ontslag namen zijn Maria Torres-Springer, eerste locoburgemeester; Anne Williams-Isom, locoburgemeester voor gezondheids- en sociale diensten; Meera Joshi, locoburgemeester voor operaties; en Chauncey Parker, locoburgemeester voor openbare veiligheid. Alle vier waren enorm belangrijk voor de administratie, meldt CNN.
Het is nog niet duidelijk of Adams gehoor zal geven aan het verzoek af te treden. De gouverneur van New York, Kathy Hochul, heeft de bevoegdheid de burgemeester uit zijn ambt te ontzetten. Dit sluit ze niet uit, aldus CNN.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
