Van de acht gijzelaars die gisteren in Gaza werden vrijgelaten, kwamen er vijf uit Thailand. Het gaat om Thaise arbeidsmigranten die op het platteland van Israël werkten. Op één na zijn nu alle Thaise gijzelaars teruggekeerd.
Hoewel het nieuws over vrijgelaten gevangenen en gegijzelden vooral gericht is op Palestijnen en Israëliërs, waren er onder de gegijzelden ook veel arbeidsmigranten uit andere landen. Sommigen van hen overleefden hun gevangenschap niet. Onder Thaise arbeidsmigranten vielen de meeste slachtoffers, zo meldt Middle East Eye.
In totaal kwamen 46 Thai om, tijdens de aanval op 7 oktober of in gevangenschap. Er werden 31 Thai gegijzeld, van wie er reeds 23 in november 2023 werden vrijgelaten, aldus de nieuwssite.
Afgelopen donderdag kwamen opnieuw vijf Thaise gijzelaars vrij: Ponsak Thenna, Suwannakham Sathian, Watchara Sriaoun, Bannawat Seathao en Surasak Rumnao. Ze werden vijftien maanden vastgehouden door de Palestijnse Islamitische Jihad. Alleen Nattapong Pinta zit nog vast in Gaza.
De vrijlating van de Thai was onverwachts, meldt Middle East Eye. Hun namen stonden niet op de lijst; ze zouden pas in een later stadium worden vrijgelaten. Volgens de Thaise regering is het goede nieuws te danken aan de bemiddeling van landen als Qatar, Egypte, Iran, Turkije en de VS.
Middle East Eye schreef eerder over het lot van arbeidsmigranten in Israël tijdens de oorlog. Ze zouden vaak gevaarlijk dicht bij het front werken. Na 7 oktober haalde de Thaise regering 8.500 arbeidsmigranten terug naar huis. Ter compensatie wierf Israël arbeidsmigranten uit landen als Sri Lanka, Malawi en India.
Ik zou niet zo snel een kaartje kopen voor een komiek die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet. Er zou een komiek naar Amsterdam komen om op te treden, op het laatste moment werd zijn optreden afgezegd. Zijn veiligheid kon niet gewaarborgd worden. Zijn humor zou niet kosjer zijn; er was gedoe.
Ik bekeek een paar YouTube-filmpjes waarin de komiek optrad. Ik vond het weinig overtuigend hoewel ik het type ben dat best wel makkelijk lacht, de eerste lach bij mij is voor het lef waarmee iemand op het podium staat. Misschien dat het in de zaal wel overkomt.
Toch keek ik stug door: waar schuurde de humor van deze man dusdanig dat het als onwenselijk werd beschouwd? Na een paar filmpjes begon het me te dagen: deze komiek is er nog niet uit of hij humor of politiek wil bedrijven. De nogal harde politieke overtuiging die hij heeft, zit zijn humor in de weg. Humor relativeert maar hij was eigenlijk niet van plan te relativeren en dan houdt de humor op te bestaan. Zijn politieke overtuiging was duidelijk: Wij zijn Goed, Zij zijn Fout. De machotrots die hij uitstraalde, liet weinig ruimte voor mij om hem nog wat te gunnen.
Alle schuld lag bij die andere groep
Wat hij duidelijk wilde maken was dat zijn groep wat betrof mensenrechtenschendingen en geweld totaal geen blaam trof, alle schuld lag bij die andere groep. Ze moesten niet zo zeuren. Daarna volgden er een paar gemakzuchtige grappen waarin de taal, cultuur en religie van die andere groep belachelijk werd gemaakt. Er was gelukkig ruimte voor zelfspot maar die was onschuldig vergeleken met de scheldpartij jegens de andere groep. De grappen deden omdat ze zo belegen waren ook niet echt pijn. Ze legden vooral zijn gebrek aan originaliteit bloot. Ik denk dat hij de eerste ronde van het Cameretten Festival niet zou doorkomen. Maar laat deze komiek vooral optreden in Amsterdam. Als middelmatigheid een criterium was dan zou de stad cultureel leeglopen.
Afgelopen week zag ik hoe je wel mensen aan het lachen kan maken, scherp kan zijn en kan verbinden. De Palestijnse theatermaker Alaa Shehada bracht in Paradiso zijn onemanshow The Horse of Jenin. De eerste grap van de voorstelling was dat het geen onemanshow was, want hij werd begeleid door prijswinnend harpist Remy van Kesteren. De show van Alaa ging over opgroeien in Jenin, waar veel Palestijnen wonen die in 1948 uit Haifa zijn gevlucht.
Op een dag kwam er een Duitse kunstenaar die van het afval dat de bezetters achterlieten een standbeeld van een paard maakte. Het standbeeld werd een ontmoetingsplek voor de verliefde Alaa. Het werd ook de plek waar Alaa en zijn beste vriend Ahmed samenkwamen. Dan weer clown, dan weer verteller, dan weer stand-up trekt Alaa ons die wereld van Jenin in. Door de komst van kunstenaars wilde Alaa acteur worden. Zijn anekdote over een dame uit New York die de jongeren in een workshop ervan wil overtuigen dat de bezetting in ‘het hoofd zit’ is hilarisch.
Grote kracht van de voorstelling is dat Alaa ons, publiek, onderdeel maakt van het verhaal. We bouwen samen met hem aan de voorstelling; als het licht uitvalt in het theater in Gaza omdat de bezetter de elektriciteit afsluit, vraagt hij ons met de mobiele telefoon licht op hem te laten schijnen. En de voorstelling kan verder.
Het verhaal is bitterzoet en eindigt tragisch. Toch ging ik opgewekt naar buiten, met het paard van Jenin onder mijn arm. Dit theater blies leven in mijn geloof in de mensheid. Geen plek voor haat. Laat de slechte grappen maar komen!
In 2024 valt discriminatie door banken en financiële instellingen op, meldt het College voor de Rechten van de Mens (CvdRM). Het openen van rekeningen wordt geweigerd en betalingen geblokkeerd.
Vorig jaar ontving het College 62 meldingen van deze aard, een relatief laag aantal op een totaal van 1.857 meldingen. Toch kwam deze vorm van discriminatie in voorgaande jaren niet zo specifiek naar voren. Het instituut besteedt er daarom uitgebreid aandacht aan en publiceerde eerder deze week een nieuw toetsingskader om instanties te helpen de juiste keuze te maken.
‘Het College oordeelde in meerdere zaken dat er sprake was van discriminatie op grond van ras of nationaliteit’, staat in het persbericht. Zo ging het bijvoorbeeld om een overboeking naar een persoon met een Arabische naam, waarbij de bank om meer informatie over deze persoon vroeg. Of een overboeking naar een persoon in Palestina, die door een Duitse tussenbank werd geweigerd en door de Nederlandse bank niet nader werd onderzocht.
Financiële instellingen nemen dit soort maatregelen op basis van risicoprofilering, legt het College uit. ‘Maar dit brengt grote risico’s op discriminatie met zich mee. Criteria zoals huidskleur, migratieachtergrond of een bepaalde herkomst zijn niet toegestaan. Maar ook criteria zoals taalvaardigheid, postcodegebied, religie of inkomenshoogte kunnen verboden zijn, omdat ze vaak verband houden met migratieachtergrond of etniciteit’, aldus de instelling.
Volgens het College moeten instanties die risicoprofilering gebruiken meer doen om discriminatie op grond van ras en nationaliteit te voorkomen. Daarom bracht het op 28 januari een nieuw toetsingskader risicoprofilering uit, bedoeld voor overheidsinstanties maar ook voor private bedrijven zoals banken.
Instanties en bedrijven moeten volgens dit kader twee toetsen uitvoeren voordat ze een risicoprofilering toepassen: een criteriatoets, waarbij wordt gekeken naar onderscheid op grond van ras of nationaliteit, en een rechtvaardigingstoets. Bij deze laatste moet de vraag worden gesteld of het doel van het onderscheid legitiem is en de profilering daartoe geschikt, noodzakelijk en proportioneel is.
Sinds deze maand is er eindelijk een adempauze in de oorlog tussen Israël en Hamas. Op camerabeelden zien we tienduizenden mensen vanuit het zuiden naar Noord-Gaza trekken, op weg naar huis. Het tragische is dat wij, de kijkers, weten – en de vraag is of de mensen in Gaza dat zelf beseffen – dat het thuis waar ze naartoe willen, vaak niet meer bestaat. Toch maken de drommen mensen in die eindeloze stoet over het strand geen uitgebluste of verdrietige indruk. In hun ogen glanst hoop. De wapenstilstand zal 42 dagen duren, met als doel de vrijlating van de 33 Israëlische gijzelaars in ruil voor de vrijlating van honderden Palestijnen.
Columnist Tineke Bennema schreef in onze krant over haar Palestijnse schoonfamilie, die vooral trots is op hun veerkracht – op het feit dat ze nog in leven zijn.
Ook in ons land is er vanzelfsprekend opluchting. De voortdurende bombardementen en gevechten hebben inmiddels aan ten minste 48.000 mensen het leven gekost. Volgens een Britse studie kan het aantal doden dat Palestijnse autoriteiten geven overigens 40 procent hoger zijn.
De inwoners van Gaza krijgen nu eindelijk een moment van rust. Toch mogen we niet vergeten dat het Israëlische parlement al heeft aangekondigd de strijd na het staakt-het-vuren voort te zetten, met als doel: de totale vernietiging van de Gazastrook. De Israëlische minister van Financiën, Smotrich, die bekendstaat als beschermheer van extremistische kolonisten, pleit ook voor de annexatie van de Westelijke Jordaanoever. En de pas aangetreden Trump zegt dat Egypte, Jordanië en andere Arabische landen alle Gazanen maar moeten opvangen, omdat het gebied dan ‘opgeruimd’ wordt. Wat hij daarmee bedoelt, is onduidelijk. Waarschijnlijk wil hij dat de gehele Gazastrook Israëlisch wordt en alle Gazanen voorgoed vertrekken naar Egypte en Jordanië.
Wat mij enorm stoorde, waren de gewapende Hamas-militanten die juichend op tv verschenen. Juichende Gazanen begrijp ik nog wel, maar waarom juichen Hamas-militanten? Hebben zij na hun terreuraanval van 7 oktober de oorlog gewonnen? Zijn er dan niet tenminste 48.000 Palestijnen omgekomen? Is 90 procent van de infrastructuur, ziekenhuizen, scholen en gebouwen in de Gazastrook niet verwoest? Gingen kinderen niet dood van honger en kou? En de belangrijkste vraag: is Israël dankzij Hamas niet sterker dan ooit in de regio?
De wapenstilstand waarover wordt gesproken, is in werkelijkheid een strategische pauze voor Israël
In mijn hoofd knaagt constant de vraag: vecht Hamas echt voor de Palestijnen, of hebben zij een andere doelstelling? Juichen met zo’n resultaat kan ik namelijk niet begrijpen. Of juichen zij om te laten zien dat ze veilig in hun tunnels konden schuilen en nog steeds in leven zijn? Is dat niet een regelrechte provocatie voor Israël om nog meer bommen te laten vallen?
De slachtpartij op 7 oktober heeft Israël een carte blanche gegeven. Na de aanval wist Israël meteen westerse steun te mobiliseren, inclusief een ongekende militaire en financiële hulpstroom uit de VS en Europa. Dit heeft de Israëlische regering niet alleen militair en financieel versterkt, maar ook politiek. De publieke opinie in Israël is drastisch naar rechts verschoven, waardoor Netanyahu en zijn coalitie de kans kregen hun vernietigende aanpak voort te zetten zonder veel interne tegenstand.
De wapenstilstand waarover wordt gesproken, is in werkelijkheid een strategische pauze voor Israël. Het opzetten van bufferzones in Gaza en het verder uitbouwen van de militaire aanwezigheid aan de Egyptische grens laten zien dat Israël niet van plan is Gaza op de lange termijn te verlaten.
Daar blijft het niet bij: Israël ziet Gaza als een potentiële opstapplaats voor Iraanse invloed via Hamas, net zoals Hezbollah dat is in Libanon. Iran en Hezbollah zijn sterk verzwakt door Israëlische operaties. Israël heeft de top van Hezbollah’s leiding grotendeels geëlimineerd en zijn controle uitgebreid naar strategische gebieden in Syrië, zoals de Golanhoogten en de Hermonberg, wat een belangrijke winst is. Irans steun aan Hamas is beperkt gebleven. De enige Iraanse raketten die ‘doel’ troffen, kwamen terecht op Palestijnen op de Westoever, dat na 7 oktober in een versneld tempo door Israël wordt gekoloniseerd.
De toekomst ziet er helaas somber uit: zonder een echte diplomatieke oplossing zal de oorlog waarschijnlijk binnen korte tijd weer oplaaien.
En toch juichen Hamas-militanten. Begrijpen jullie dat? Ik niet.
De politie in Istanbul heeft de hoofdredacteur van nieuwszender Halk TV, Suat Toktas, opgepakt. Hij wordt beschuldigd van het ‘beïnvloeden van een rechtszaak’ tegen seculiere politici, die eerder dit jaar zijn opgepakt vanwege ‘corruptie’-aantijgingen van het Turkse OM. Zo meldt de Turkse nieuwssite Bianet.
Op Halk TV zou een telefoongesprek met een ‘getuigenexpert’ op illegale wijze zijn uitgezonden, aldus de Turkse aanklagers.
De getuigenexpert is betrokken bij rechtszaken tegen seculiere bestuurders in Istanbul, die volgens de islamistische regering en diens openbare aanklagers corrupt zouden zijn. De burgemeester van Istanbul, Ekram Imamoglu, heeft de arrestatie van journalisten van Halk TV stevig bekritiseerd en stelt zich uitdagend op.
‘Niemand hoeft zich zorgen te maken. Onze natie is groot. Ik zal voor de kinderen van dit volk op elk front de strijd voortzetten’, zegt hij tegen de verzamelde pers voor het kantoor van de seculiere partij CHP. Maar hij verwacht ook solidariteit. ‘Bevrijding op eigen houtje is onmogelijk, we worden allemaal vrij of geen van allen!’
Eerder werden ook de redacteuren Baris Pehlivan en Seda Selek van Halk TV opgepakt, maar zij zijn inmiddels vrijgelaten. Naar verwachting zal dat ook gebeuren met de hoofdredacteur Suat Toktas.
Imamoglu meldt dat deze journalisten zijn opgepakt, omdat ze de ‘kwaadaardige’ plannen van de autoriteiten hebben gedwarsboomd door het telefoongesprek met de getuigenexpert uit te zenden. ‘Ze zijn daardoor in paniek geraakt en begonnen opeens journalisten te arresteren.´
België wil Afghaanse asielzoekers waarvan de aanvraag is afgewezen, terugsturen met behulp van Turkse tussenpersonen. Aangezien het land de banden met de Taliban heeft opgeschort, zou dit de enige optie zijn.
Dit kondigde afzwaaiend staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) aan. Ze vertelde een ‘oplossing te hebben bedacht voor uitgewezen Afghaanse asielzoekers in België’. Deze kunnen niet zomaar worden teruggestuurd als de diplomatieke banden met de Afghaanse regering ontbreken. Bovendien kunnen de benodigde reisdocumenten niet worden verkregen.
De Afghanen zullen via Istanbul naar Afghanistan worden gebracht. ‘De Belgische diensten organiseren de repatriëring naar Istanbul, waarna onze partners ter plaatse het overnemen tot in Afghanistan’, legt de Moor uit. Ze voegt toe dat het voorlopig alleen gaat om Afghanen die veroordeeld zijn.
Ze legt echter niet uit wie de Turkse partners zijn. Dit leverde kritiek op van onder andere de Standaard, die verwijst naar de slechte omstandigheden in door de EU gefinancierde uitzetcentra in Turkije. Hoewel uit de plannen niet blijkt dat deze centra betrokken zijn bij de operatie, is er weinig vertrouwen in de Turkse samenwerking.
Volgens de Standaard zijn er regels in België voor de gedwongen uitzetting van afgewezen asielzoekers. Dit moet geschieden onder het gezag, de operationele leiding en de coördinatie van een politieambtenaar. Dit om een veilige reis te kunnen garanderen. Maar de staatssecretaris zegt dat de uitzetting volgens deze regels zal verlopen.
In Duitsland werden afgelopen zomer ook uitgezette Afghanen naar hun land teruggebracht via partners. Hierbij werd gebruikgemaakt van de sleutelpositie van de regering in Qatar, die wel banden onderhoudt met de Taliban. Ook hier ging het om Afghanen met een strafblad.
Docenten en studenten van de Universiteit Tilburg demonstreren vanmiddag tegen het besluit om voorlopig de banden met Israëlische partnerinstellingen niet te verbreken. Dit besluit druist in tegen het recente advies van een speciaal ingestelde commissie.
Dinsdag 28 januari maakte de universiteit in de Brabantse stad bekend dat de samenwerking met onderzoeksinstellingen in Israël vooralsnog niet wordt opgeschort. Hoewel dit wordt overwogen, stelt het bestuur een definitief besluit uit omdat het eerst in gesprek wil gaan met de Israëlische partnerinstellingen.
Dit besluit leidt tot felle reacties van een steeds groter wordende groep kritische docenten en studenten, die sinds het begin van de oorlog in Gaza al kritiek uiten op de samenwerking met Israëlische instellingen. Volgens de commissie, die door de universiteit zelf werd aangesteld, zijn Israëlische universiteiten nauw verweven met de overheid, het leger, de inlichtingendiensten en de militaire industrie van Israël.
‘Dat er nu een staakt-het-vuren in Gaza is, doet daar niets aan af. Er is een diepe verwevenheid met de Israëlische wapenindustrie, waarvan inmiddels is vastgesteld dat deze stelselmatig mensenrechten schendt. Op deze manier zijn wij medeplichtig, en dat willen we niet’, zegt Michiel Bot, docent rechten aan de Universiteit Tilburg en actief in de pro-Palestijnse protestbeweging.
Hij zal vanmiddag een toespraak houden, waarna de demonstranten over de campus zullen lopen met de oproep om de banden alsnog te verbreken. ‘We moeten onze stem blijven laten horen, op verschillende manieren. Dit besluit is op geen enkele manier te verdedigen. De universiteit wilde al vóór het onderzoek met de partnerinstellingen praten. Daar heeft ze acht maanden de tijd voor gehad. Deze beslissing is ongehoord en onethisch.’
Bot sluit een staking van docenten niet uit. ‘Meerdere van ons zijn lid van een vakbond en we voeren daarover gesprekken. Daarbij volgen we de ontwikkelingen aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) nauwgezet, waar eerder werd gestaakt.’
De Zweeds-Iraakse koranverbrander Salwan Momika is tijdens een live TikTok-uitzending thuis doodgeschoten. De Zweedse politie heeft een verdachte opgepakt, meldt de Volkskrant.
De 38-jarige christelijke vluchteling uit Irak woonde sinds 2018 in Zweden. In zijn geboorteland was Momika betrokken bij een Assyrische militie die deelnam aan de strijd tegen IS. Daarna vluchtte hij naar Zweden.
Eenmaal in Europa ontpopte hij zich als een provocatieve koranverbrander. Naar eigen zeggen deed hij dit om de islam te bestrijden en op te komen voor ‘de vrijheid van meningsuiting’, meldt de Volkskrant.
Onder politiebescherming maakte hij er een groot spektakel van: hij scheurde pagina’s uit de koran, stond demonstratief op het heilige boek van de moslims en stak het vervolgens in brand.
Bij een andere actie stopte hij stukjes spek in het boek en liet dat aan moskeebezoekers zien.
Veel moslims namen aanstoot aan zijn islamofobe acties. Dit leidde zelfs tot geweld in Irak, waar de Zweedse ambassade werd bestormd en in brand gestoken. Turkije gebruikte de koranverbrandingen als argument om de Zweedse toetreding tot de NAVO te vertragen.
Het kabinet denkt erover om de Nederlandse nationaliteit in te trekken bij antisemitisme. Dit is naar aanleiding van de voetbalrellen in Amsterdam afgelopen jaar in november. Ook gaf het kabinet aan langer tijd nodig te hebben voor een strategie die het antisemitisme kan bestrijden.
Het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN) heeft echter geen tijd te verliezen en presenteerde op 29 januari een manifest tegen dit plan. Omdat het niet alleen om een juridische kwestie gaat, maar ook om de waarden van de samenleving die ons sterk maken.
Het is belangrijk dat we ons uitspreken tegen maatregelen die onze democratische rechtsstaat ondermijnen, vooral in een wereld die steeds meer verdeeld raakt. Het is goed dat er aandacht is voor antisemitisme, maar ik vraag me af of het intrekken van de nationaliteit wel de juiste oplossing is.
Het intrekken van de nationaliteit als reactie is problematisch, omdat het de basis van onze democratie aantast. Het is zorgwekkend dat mensen, zelfs als ze antisemitisch zijn, hun nationaliteit kunnen verliezen. Dit roept vragen op over hoe we omgaan met verschillende meningen in onze samenleving. Discussie en dialoog zijn hierin juist heel belangrijk.
Antisemitisme is een probleem dat ons allemaal aangaat. Het aanpakken ervan vereist gezamenlijke inspanningen, want niemand wil de prijs van vrijheid betalen met de rechten van anderen. In hoeverre is het kabinet bereid om de oorzaken van deze haat gezamenlijk aan te pakken?
Wat gebeurt er met de sociale samenhang in Nederland als bepaalde groepen worden gestigmatiseerd door dit beleid? Is er wel genoeg bewijs dat het intrekken van nationaliteit helpt tegen antisemitisme? Zou het niet beter zijn om in te zetten op educatie en bewustwording, in plaats van maatregelen die meer kwaad dan goed doen?
Willen we een land waar mensen in angst leven en hun mening verbergen?
Tijdens de presentatie stelde hoogleraar Transnationale Gezinnen en Migratie, Betty de Hart, een denkvraag aan het publiek. Ze vroeg ons na te denken over twee buurjongens, die beiden geboren en getogen zijn in Nederland en een terroristische misdrijf plegen, waarbij de ene jongen wel het risico loopt zijn nationaliteit te verliezen omdat zijn overgrootopa in Marokko is geboren, en de andere niet. Tja, dan vraag ik me af tot welke generatie de familielijn wordt meegerekend als land van herkomst. Eens een keer moeten we deze volwaardige Nederlanders niet meer als tweederangsburgers zien.
Dan is er nog de dubbele maat waarmee we deze kwesties bekijken. Terwijl er veel aandacht is voor antisemitisme, is diezelfde urgentie er niet bij de groeiende islamhaat. Hoe kunnen we de strijd tegen haat serieus nemen als we de stemmen van moslims en andere minderheidsgroepen niet ook horen?
Premier Dick Schoof zegt dat er geen taboes zijn als het gaat om een harde aanpak. Maar wat betekent dit voor ons als burgers? Zijn we bereid ons burgerschap te laten afhangen van ons gedrag en onze mening? Dit roept vragen op over herstel en re-integratie voor degenen die spijt hebben van hun uitlatingen of gedrag.
SMN wijst terecht op de negatieve effecten van dit beleid. Misschien is het tijd om ons af te vragen: willen we een land waar mensen in angst leven en hun mening verbergen, of een samenleving waarin we onszelf durven te zijn, met al onze imperfecties?
Laten we niet vergeten dat de strijd tegen haat niet gewonnen wordt met straffen, maar met begrip. Als we doorgaan met het negeren van de stemmen die we niet willen horen, verliezen we de kern van onze democratische waarden.
Dus, wat kiezen we? Een Nederland dat opkomt voor iedereen, of een Nederland dat zich afsluit in angst en verdeeldheid? De keuze is aan ons – en die keuze zal ons definitief definiëren.
Steeds vaker oordeelt immigratiedienst IND dat aanhangers van de vervolgde Gülenbeweging wel terug kunnen naar Turkije. Johan Vande Lanotte, hoogleraar Grondwettelijk Recht en voormalige vicepremier van België, kan daar met zijn gedachten niet bij.
Vervolgde Gülen-sympathisanten zochten elkaar deze maand op bij Sociëteit De Witte in Den Haag. ‘Moet ik eerst gekidnapt worden om te bewijzen dat Turkije niet veilig is voor mij?’ De vraag komt van een zesentwintigjarige vrouw in de zaal. Direct na de couppoging in 2016 werd ze gearresteerd, achttien jaar oud, omdat haar vader docent was op een Gülen gelieerde school. Ze werd daarna vrijgelaten, maar politieagenten hielden hun woning nog jarenlang in de gaten, vertelt ze. ‘Waar moeten we heen dan? Naar de maan of Mars?’, vraagt ze zich in alle wanhoop af.
Het zijn de hartenkreten van iemand die na zeventien maanden en talloze kampen in Nederland een afwijzing heeft ontvangen van de IND. Dus moet ze terug naar het land waar Gülen-sympathisanten sinds die couppoging in 2016 de gebeten hond zijn. Duizenden mensen zijn in de gevangenis beland, ontslagen of gevlucht, omdat ze categorisch voor ‘terrorist’ worden uitgemaakt. De situatie is er bijna negen jaar later niet beter op geworden. En toch kunnen ze niet meer zomaar op Nederlandse bescherming rekenen.
Het is het verhaal van steeds meer vluchtelingen uit Turkije die na het gewijzigde ambtsbericht uit augustus 2023 veel moeilijker een asielstatus krijgen. Dit terwijl Gülen-sympathisanten die in de jaren daarvoor het land uit zijn gevlucht – en wiens situatie niet wezenlijk anders was dan de huidige groep asielzoekers – die bescherming wel kregen als statushouder.
Dat wringt. ‘Ik zie leeftijdsgenoten met een huis en een baan, terwijl er voor mij totaal geen perspectief is. Ik kan het echt niet meer aan’, zegt Yeliz, een achtentwintigjarige vluchteling die nog langer heeft gewacht om uiteindelijk ook geweigerd te worden door de IND. Ze is met haar moeder gevlucht, omdat ze werden bedreigd. Ze zijn naar eigen zeggen door een buurtbewoner aangevallen met een mes. ‘Jullie zijn terroristen en een slechte invloed voor mijn kinderen’, zou hij gezegd hebben tegen Yeliz. Uit angst heeft ze geen aangifte gedaan.
Ontvoeringen
Sociëteit De Witte is een chique gelegenheid en de bijeenkomst is georganiseerd door Stichting Integratie en Participatie van Nieuwkomers (IPN). Deze is opgericht door vluchtelingen van de Hizmet-beweging, zoals Gülen-sympathisanten zichzelf noemen.
‘Wij organiseren een belangwekkend panel over het asielbeleid van de Nederlandse regering ten aanzien van sympathisanten van de Hizmet-beweging’, staat in de uitnodigingsmail. Daarin komt ook het gewraakte ambtsbericht ter sprake, dat ‘stelt dat de situatie in Turkije genormaliseerd is en dat vervolging van Hizmet-sympathisanten niet langer plaatsvindt. Deze conclusies hebben geleid tot afwijzingen van asielaanvragen van Hizmet-sympathisanten in Nederland. Tijdens de bijeenkomst zullen experts en betrokkenen bespreken of deze claims overeenkomen met de realiteit en welke consequenties dit heeft voor de mensenrechten.’
Daarvoor heeft stichting IPN de Belgische professor Johan Vande Lanotte uitgenodigd en ook Kamerlid Jan Paternotte (D66). Hij stelde onlangs de ontvoeringen van Gülen-sympathisanten door de Turkse staat in het buitenland aan de kaak in een bericht op X. Tot ergernis van de organisatoren zegde Paternotte echter op het laatste moment af.
Deceptie
De Kanttekening legde Vande Lanotte het verhaal van twee vrouwen voor. Beiden zijn ze Turkije ontvlucht en van beiden is het asielverzoek in Nederland afgewezen. Dat roept bij hen bittere gevoelens op.
De Koerdisch-Turkse Filiz Erken is een van deze vrouwen. Ze komt uit Adiyaman in Zuidoost-Turkije en is moeder van drie kinderen. Ze wacht al dertig maanden in een azc. ‘Het waren gewoon sportsalons, waar we in verbleven met 250 tot 400 mensen’, zegt ze met wallen onder haar ogen. ‘Daar slapen families aan de ene kant en ongehuwde personen aan de andere kant met slechts een gordijn tussenin’, vertelt ze.
Filiz Erken
Erken had dit niet verwacht in Nederland. ‘We zijn in Turkije echt tot slachtoffer gemaakt en dachten dat er in Nederland een einde zou komen aan ons lijden. Maar ik moet eerlijk zijn, het is één grote deceptie geworden. Vooral als ik kijk naar mijn kinderen, waarvan de oudste vijftien is.’
Ze bedwingt haar tranen. ‘We moeten steeds opnieuw beginnen in de kampen waar we naar worden gestuurd. Mijn kinderen kunnen zich daardoor niet aanpassen. En als moeder is het vreselijk om hen zo te zien worstelen. Het is inhumaan om je medemens op deze manier te behandelen.’
Erken heeft paniekaanvallen gehad, ook door wat ze in Turkije heeft meegemaakt, en gebruikt medicijnen om te kalmeren. ‘Het was een hele opgave om vandaag hier te komen, maar ik ben er voor mijn kinderen. Ik strijd voor hen, zodat ze enig perspectief hebben op een betere toekomst.´
In Turkije zou ze door de autoriteiten zijn ‘gemarkeerd’ omdat ze op Gülen gelieerde scholen heeft gezeten, waardoor ze als paria werd behandeld. ‘Het was voorafgaand aan de coup geen strafbaar feit om daar onderwijs te genieten. Daarna hebben ze al die scholen gesloten en iedereen die er zat als staatsgevaarlijk aangemerkt. Ook mensen die geld hebben gedoneerd aan bepaalde banken en stichtingen. Het slaat helemaal nergens op. Die scholen waren namelijk vaak ook met staatsteun opgezet.’ Het Erdogan-regime en de Gülenbeweging hebben tot 2013 lange tijd samengewerkt. Dat liep echter stuk en sindsdien wordt de beweging vervolgd.
‘Ik ben in Turkije ontslagen onder decreet KHK 701, waarmee ik en anderen werden bestempeld als terroristen en landverraders’, zegt Erken. ‘Tijdens mijn gesprek met de IND-medewerker kreeg ik niet de kans om volledig te vertellen wat ik heb meegemaakt en welke gevaren mij te wachten staan. De focus lag alleen op de vraag of er op dit moment een juridische procedure tegen mij loopt. Maar in Turkije kan er op elk moment een nieuwe rechtszaak tegen je worden geopend, simpelweg omdat iemand je naam noemt. Dit dwingt mensen zoals ik om in constante angst te leven.’
Erken wil haar vrijheid terug. ‘In Turkije heb ik jarenlang mijn Koerd-zijn moeten verzwijgen. Maar ik wil niet meer als tweederangsburger leven.’ Het gaf haar een gevoel van geluk om openlijk Koerdisch te kunnen spreken in Nederland. ‘Ik kan hier veel gemakkelijker zeggen dat ik Koerdisch ben.’
En toch moet Erken volgens de IND terug. ‘Dat ze ons zo lang hebben laten wachten en dan alsnog weigeren, is vernietigend aangekomen. Mijn kinderen keken me verschrikt aan en vroegen: heb je niet verteld wat ons is overkomen daar?’
Willekeur
Volgens het nieuwe ambtsbericht kijkt de immigratiedienst nu alleen naar schriftelijke documenten om te toetsen of iemand echt gevaar loopt. Dus als iemand niet aantoonbaar in de gevangenis heeft gezeten, zijn de kansen op een verblijfsvergunning klein. Zelfs als iemand kan aantonen dat de Turkse staat hem of haar vervolgt, pleit de IND ervoor om het juridische traject in Turkije te volgen – daar kan immers ook vrijspraak uit komen, beweert de dienst.
Voor mensen die hun land zijn ontvlucht is dat een te dikke pil om te slikken, ook omdat ze hierdoor bij een eventuele terugkeer naar Turkije als extra verdacht zullen worden beschouwd. Yeliz, wiens verhaal hierboven al even werd genoemd, vindt dat er bij de IND sprake is van willekeur. ‘Mensen die later zijn gekomen, hebben al hun status gekregen en zitten nu volop in het leven. Tweeënhalf jaar van mijn leven is gewoon weg, mijn vruchtbaarste jaren bovendien. Ik had de taal kunnen leren en kunnen werken. Maar deze onzekerheid maakt me lusteloos. Ik ben totaal gedemoraliseerd.’
Ze is boos over het nieuwe ambtsbericht: ‘Er vinden nog steeds operaties tegen Gülenisten plaats in Turkije. Waar hebben ze het over? Ik zou nu misschien in de cel zitten als ik in Turkije was.’
Vande Lanotte beaamt dat het strenger is geworden in Nederland. En niet alleen hier: ‘Ook in Noorwegen gaat men ervan uit dat dat het in Turkije nu veel minder erg is dan vlak na 2016. Dat is compleet fout. Er zijn continu operaties tegen Gülen-mensen. Bovendien, ook wanneer mensen niet in de gevangenis worden geplaatst, krijgen ze een soort nummer in het sociaal zekerheidsstelsel, waardoor ze geen rechten meer hebben op gezondheidszorg, onderwijs en sociale rechten.’
De hoogleraar stelt dat het beleid gericht is op het creëren van een ‘sociale dood’ voor de Gülen-sympathisanten: ‘Geen enkele werkgever zal deze mensen in dienst nemen. Dus het idee dat zij weinig te vrezen hebben is compleet verkeerd. Nederland en Noorwegen ontdoen zich hiermee van hun verantwoordelijkheid voor deze vervolgde groep. Als ze deze mensen niet geloven, dan raad ik hun aan te kijken wat de Turkse president en zijn kabinet over hen zeggen. Dat is vernietigingstaal. Het is onbegrijpelijk hoe men zich nu probeert ervan af te maken.’
Vande Lanotte meent dat Nederland zich in de Gülenkwestie steeds meer pro-Erdogan opstelt. ‘Nederland heeft zich praktisch laten overtuigen door Turkse vertegenwoordigers die overal deze groep wil aanpakken. Dit terwijl Turkije continu veroordeeld wordt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Hoe erg is het dan iemand terug te sturen naar een land dat op geen enkele manier de beslissingen van dat Hof uitvoert? Dat vind ik onbegrijpelijk.’
Vande Lanotte is bij de Haagse bijeenkomst om de Nederlandse politiek wakker te schudden. ‘Dit beleid druist in tegen de mensenrechtenverdragen. De enige hoop zijn nu de rechters van Nederland. Ik ga er toch van uit dat de Nederlandse rechters nog altijd bekwame en onafhankelijke mensen zijn. En dat wij er moeten en kunnen op vertrouwen dat de Nederlandse rechtbanken finaal toch een correct oordeel gaan vellen.’
Tijdens de vragenronde roept hij de vervolgde Gülen-sympathisanten ook op om een goede advocaat te nemen, die de ontwikkelingen in Turkije kent. ‘We moeten in het Nederlandse rechtssysteem blijven geloven. Het zal een moeilijke procedure worden, maar de Nederlandse rechters hebben toch een zeer behoorlijke staat van dienst en zijn niet gekend als mensen die de mensenrechten niet respecteren.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
Vande Lanotte beaamt dat het strenger is geworden in Nederland. En niet alleen hier: ‘Ook in Noorwegen gaat men ervan uit dat dat het in Turkije nu veel minder erg is dan vlak na 2016. Dat is compleet fout. Er zijn continu operaties tegen Gülen-mensen. Bovendien, ook wanneer mensen niet in de gevangenis worden geplaatst, krijgen ze een soort nummer in het sociaal zekerheidsstelsel, waardoor ze geen rechten meer hebben op gezondheidszorg, onderwijs en sociale rechten.’
