Het land is in crisis maar de SP is druk met zichzelf. Binnen de SP bevinden zich leden die eigen discussieclubjes zijn begonnen zoals het Communistisch Platform en het Marxistisch Forum. Ze denken na over de koers van de partij en zijn het onderling vaak eens: de SP wordt een te gewone partij en schuift op richting de PvdA, moet meer de straat op en moet vooral veel linkser worden dan nu. De rest van de SP wordt er moe van: deze discussieclubjes komen regelmatig met voorstellen die eindeloze discussie opleveren waarvan op voorhand al duidelijk is dat de rest van de partij er geen zin in heeft.

Daarom besloot de SP deze discussieclubs politieke partijen te noemen om zo de betrokken leden een ‘dubbellidmaatschap’ te kunnen verwijten en ze te royeren. De SP deed dit ook met de leden die nog betrokken zijn bij de afgedankte jongerenorganisatie Rood. Ook deze wil een linksere koers. Zo geschiedde: inmiddels kregen zo’n veertig SP’ers een royementsbrief en soms zijn het niet de minste: onder andere de Utrechtse lijsttrekker Floris Boudens moest het veld ruimen, voorzitter van de Rotterdamse afdeling Tijs Hardam en het Utrechtse Statenlid Michel Eggermont.

Praat eens met de SP’ers die in ongenade zijn gevallen en je vraagt je af wat hier aan de hand is. Twintig jaar geleden was de SP de meest linkse partij van het politieke spectrum en dus een magneet voor iedereen die GroenLinks te elitair en de PvdA te gematigd vond. De partij had er aanzienlijk succes mee. Politicologen spraken massaal van de enige partij die nog contact had met gewone mensen in de oude wijken, een doelgroep waar andere partijen geen enkele band meer mee hebben. De SP royeert nu mensen die terug lijken te willen naar de actievoerende partij van toen.

Praat met SP’ers en ze zullen ontkennen dat BIJ1 hun concurrent is

De SP wil een deel van deze actievoerders niet meer. Een soort zelfmoordstrategie, want de tijd dat de SP de meest linkse partij van het politieke spectrum was, is voorbij. Sinds vier jaar is Sylvana Simons druk bezig met haar eigen partij die zich er niet voor schaamt linkser dan links te zijn. Lees het programma van BIJ1 erop na en je komt allerlei elementen tegen die zo in het SP-programma kunnen staan. Als je een linkse activist bent, kun je vanaf nu kiezen. Strijden voor economische rechtvaardigheid kan voortaan ook bij BIJ1.

Maar de SP heeft nog een tweede probleem. Praat met SP’ers en ze zullen ontkennen dat BIJ1 hun concurrent is. BIJ1 is immers ‘intersectioneel’: een moeilijk woord voor een partij die niet alleen naar sociaaleconomische ongelijkheid kijkt, maar ook naar andere scheidslijnen zoals cultuur, religie, gender en seksualiteit. Bij de SP moet men hier niets van hebben. Niet zo verwonderlijk aangezien een groot deel van het jonge ledenbestand is vertrokken of op het punt staat dat te doen. Dan resteert een oudere leeftijdsgroep voor wie sociaaleconomische verschillen altijd het belangrijkst zijn geweest. Dat Nederland een multiculturele samenleving is en dat nieuwe scheidslijnen eveneens belangrijk zijn geworden, wordt hier ontkend. BIJ1 erkent dat wel.

Tot dusver was BIJ1 vooral een project van Sylvana Simons. De twee keer dat de partij een zetel won – in Amsterdam en in de Tweede Kamer – was ze lijsttrekker. In maart zullen we zien of de partij ook zonder Simons in staat is zetels te winnen. BIJ1 probeert het in acht gemeenten en ik stel voor dat we met extra aandacht naar twee daarvan kijken: Rotterdam en Utrecht. Daar is de crisis in de SP het grootst. De partij verwijt beide afdelingen te zijn overgenomen door marxisten en te veel een eigen koers te varen. In Rotterdam staat de deelname aan de verkiezingen op de tocht en ook in Utrecht wordt openlijk aan die deelname getwijfeld. Twee uitgelezen plekken voor BIJ1 om de SP leeg te eten.