Bij een bijeenkomst in Rotterdam over de aanpak van huiselijk geweld waren overwegend vrouwen aanwezig. Dicht op elkaar, de wereld met coronamaatregelen bestond nog niet. De enkele mannen in de zaal vielen op. Van de dagvoorzitter kregen zij de vraag: ‘Hoe kunnen we ook jullie bereiken als het gaat om huiselijk geweld? Om femicide te bestrijden?’

Geen vreemde vraag. De meeste daders zijn man. Des te belangrijker is het betrekken van hen bij de oplossing.

De mannen schrokken. Het woord ‘femicide’ is ongemakkelijk en confronterend. ‘Ik sla niet, ik ken ook niemand die slaat, waarom zou je míj moeten bereiken?’, zei een van hen.

Het gaat om het grootste geweldsprobleem. Wereldwijd. Groter dan alle andere vormen van geweld. ‘In Nederland sterft elke tien dagen een vrouw als gevolg van huiselijk geweld’, schreef OneWorld. Waarom gebruiken we het woord ‘femicide’ niet vaker voor de situatie in Nederland?

Huiselijk geweld is complex, verborgen en veelvormig. Het is net als het coronavirus een onzichtbaar monster. Als we echt onderkennen dat huiselijk geweld in alle lagen van de samenleving voorkomt, geen kleur en geen religie kent, wat betekent dat dan? Dat het ook jou raakt. Ook als je zelf niet slaat. Ook als je niemand kent die slaat. Het grootste geweldsprobleem gaat iedereen aan.

Zulke hoge geweldsgetallen lopen namelijk parallel aan onze denkwijzen over mannelijkheid, vrouwelijkheid, relaties, geweld, veilig thuis, keuzevrijheid en zelfbeschikking. Kennisinstituut Atria wijst geregeld op de relatie tussen gender en geweld. Onderzoek heeft aangetoond dat mannen die meer geloven in traditionele opvattingen over rollen en seksualiteit eerder geweld plegen. Vrouwen die geloven in traditionele beelden van vrouwelijkheid worden eerder slachtoffer. We leven in een wereld waarin opvattingen over gender enorm doorwerken.

Ik denk aan het verhaal van een vrouw die na haar bevalling weer snel was gaan werken. Haar man zou acht weken thuisblijven. Hij kreeg daar aparte reacties op. Alsof zijn mannelijkheid hiermee afbrokkelde. Wat zou jij doen als je een collega was van deze man? Steun je de man openlijk, steun je hem heimelijk, of zeg je niets omdat je niet wil dat mensen gaan zeuren over jouw opvattingen over mannelijkheid?

Wat heeft dat nu met geweld te maken? Het kan een glijdende schaal vormen. Wat als deze man, die al in de stress zit, zich in zijn mannelijkheid aangetast voelt en zich verbaal of fysiek afreageert op zijn vrouw?

Of neem het voorbeeld van de leidinggevende vrouw, die getrouwd is met een danser. Zij is kostwinner, hij de doorzetter. Toch hoort ze zichzelf vaak verdedigend zeggen: ‘Hij is echt een stoere man, hoor.’

Giftige mannelijkheid leidt in het uiterste geval tot femicide. Onze overtuigingen, hoe we erover praten, hebben gevolgen. Het raakt ons allemaal, simpelweg omdat we allemaal onderdeel uitmaken van de maatschappij. De samenleving is de optelsom van hoe wij denken, onze ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid en hoe we daarnaar handelen. Dat maakt ons allen ook medeverantwoordelijk.

Giftige mannelijkheid leidt in het uiterste geval tot femicide

Gezinstherapie, opvang, psychische hulp en het strafrecht zijn essentieel voor de aanpak. Maar een duurzame aanpak van huiselijk geweld kan niet geïsoleerd per casus plaatsvinden.

Wat is nodig? Het begint met woorden, ons taalgebruik. Taal kan invoelbaar maken en confronteren. Benoem zaken helder en beeldend als het gaat om huiselijk geweld. Het gaat om geweld tegen voornamelijk vrouwen, femicide, en het is epidemisch.

Geef slachtoffers een gezicht. Maak deze vrouwen zichtbaar. Net zoals Trouw deed in het artikel ‘Slachtoffers van de liefde’. Blijf dit doen. Met taal en verhalen als gereedschap moet je dit bespreekbaar blijven maken in het onderwijs en de media, op de werkvloer en in gesprekken met kinderen, vrouwen en mannen.

Zo werken we samen aan gedeelde opvattingen die ons verder brengen, die direct of indirect huiselijk geweld in onze samenleving tegengaan. Dit gaat over wat we tegen onze kinderen zeggen, over wat er vanuit de media aan ons wordt overgebracht, en dit gaat zeker ook jongens en mannen aan. Of je nu zelf slaat, of niet. Een echte man spreekt zich uit.