Op 8 maart 1908 demonstreerden duizenden vrouwen in New York voor een beter loon en betere arbeidsomstandigheden: brood en rozen. Op dezelfde dag, nog geen tien jaar later, staakten Russische vrouwen in Sint-Petersburg om dezelfde redenen hun werk; terugkijkend was het de start van de Russische revolutie.

Van het kiesrecht tot beter loon, van de handelingsonbekwaamheid tot abortus, vrouwen hebben keihard moeten strijden om niet als minderwaardigen door het leven te gaan. Vandaag zullen over de hele wereld vrouwen bij elkaar komen om de strijd te herdenken, om te vieren wat er is bereikt en om aandacht te vragen voor de lange weg die nog gelopen moet worden; de vrouwenmars.

Elke dag lopen vrouwen over de hele wereld kilometers om hun kinderen van voedsel te kunnen voorzien. Net zoals Hagar volgens de Islamitische traditie kilometers liep tussen de heuvels Safa en Marwa op zoek naar water om de dorst van haar zoon Ismaël te lessen. Moeders voeden en investeren in hun kinderen, meer dan vaders, weten we al heel lang. In de jaren twintig van de vorige eeuw sprak de Ghanese wetenschapper James Emman Aggrey de volgende, rake, woorden uit: ‘Als je een man onderwijst, onderwijs je enkel een individu, maar als je een vrouw onderwijst, onderwijs je een hele natie.’

En toch zijn alleenstaande moeders het hardst getroffen door het toeslagenschandaal. Met name zwarte vrouwen met een laag inkomen. Dat blijkt geen toeval te zijn. Alleenstaande moeders waren voor de Belastingdienst bij voorbaat verdacht, al helemaal als ze zwart zijn of een migratieachtergrond hebben. In plaats van arme, alleenstaande moeders van kleur te ondersteunen, met het oog op de kinderen, werd het brood van deze vrouwen afgepakt. En soms daarna ook nog de kinderen.

In meerdere algoritmes die door de overheid gebruikt zijn blijken alleenstaande moeders als indicator voor fraude te zijn ingevoerd. Zoals in de gemeente Rotterdam. Alleenstaande bijstandsmoeders die slecht Nederlands spraken kregen brood van de gemeente, maar ze mochten geen extraatjes, geen rozen, hebben. En daar werd op gecontroleerd. Bleken ze die toch te hebben, dan moesten ze bewijzen dat ze daar recht op hadden. Konden ze dat niet goed genoeg laten zien, dan mocht de gemeente hen fraudeur noemen en alles afpakken.

Had toenmalig minister Aart Jan de Geus van Sociale Zaken, die in 2003 al verklaard had dat de emancipatie van de autochtone vrouw was voltooid, ooit kunnen bedenken dat zijn eigen overheid systemen zou bouwen om vrouwen eruit te pikken en kwetsbaarder te maken? Nog afgezien van het feit dat vrouwen ook in Nederland het vaakst slachtoffer zijn van geweld in eigen huis, vermoed ik dat hij het kruispunt waarop je én vrouw bent én arm, en het stigma erop, niet mee had genomen in zijn enthousiasme. Misschien komt dat omdat relatief gezien de armste vrouwen vaker vrouwen met een migratieachtergrond zijn, en, nou ja, die bedoelde hij niet.

Overheidsgeweld tegen vrouwen kom je niet alleen tegen in algoritmes. Overheidsbeleid heeft voor sommige groepen vrouwen tot gevolg dat ze extra risico lopen op uitbuiting en geweld. Denk aan vrouwen die als huwelijksmigrant naar Nederland komen om een leven op te bouwen met hun partner. De staat heeft hen juridisch afhankelijk gemaakt van hun man, waardoor huwelijksmigranten in een staat van praktische handelingsonbekwaamheid leven die voor de Nederlandse, autochtone vrouw al in de jaren vijftig is afgeschaft. Dat feit is zo genormaliseerd, dat er nauwelijks een haan naar kraait. Het (on)recht geeft de partner –vaak een man- in deze grenzeloze relatie de macht om de kwaliteit en het verloop van de relatie te bepalen. Alleen nadat goed gedocumenteerd geweld heeft plaatsgevonden, is er een juridische uitweg naar zelfstandigheid. Anders dan dat, blijf je als kersverse bruid afhankelijk van de grillen van de man. Komt hij met brood? Krijgt zij rozen?