De nieuwe dageraad bloeit open nu wij hem bevrijden

Want het licht blijft altijd schijnen

Als je maar de moed hebt het te zien

Als je maar de moed hebt het te zijn

Met deze woorden (vertaling: Katelijne de Vuyst) bracht de 22-jarige Amanda Gorman de wereld een enorme brok inspiratie. Omdat ze zo prachtig het begin markeerde van een nieuw tijdperk in Amerika. Haar schitterende voordracht, vol gevoel, maakt nog meer indruk als je weet dat zij opgroeide met een spraakgebrek. Met jarenlange therapie en doorzetten wist ze dit om te buigen. Niet alleen een dichter, maar ook een strijder.

Haar woorden luidden op verbindende wijze een nieuw tijdperk van een land in. Daar waren ze voor bedoeld en geschreven. Maar taal is verbonden met onze emoties. Zodra we het horen of lezen vormen we het met onze eigen kleuren en ervaringen. Ik hoorde het gedicht van Gorman vlak nadat ik van mijn vader hoorde dat mijn oudste oom in Suriname was overleden. Gormans woorden werden hoopvol in een tijd waarin het zoeken was naar omgaan met een permanent afscheid.

De wereldwijde coronapandemie toont zich te vaak in onze intieme domeinen. Het heeft ons levensritme veranderd. Het stuurt en dicteert waar we gaan en staan, wie en hoeveel mensen we zien, en definieert de aard van ons werk. Wegschuiven als een ver-van-mijn-bed-show is onmogelijk. Iedereen wordt hierdoor geraakt en erdoor beperkt. Intens duidelijk wordt dit bij momenten van permanent afscheid, als een geliefde komt te overlijden.

Ja, corona is doorgedrongen tot alle intieme plekken van ons bestaan. Maar er zijn zaken die onveranderd voort blijven gaan

Mijn vader woont inmiddels al meer dan veertig jaar in Nederland, maar een deel van hem, namelijk het grootste deel van zijn familie, woont aan de andere kant van de oceaan in Suriname. Het nieuws over het overlijden brak een mythe, namelijk dat mijn oom onverwoestbaar was.

Natuurlijk, zulke mythes horen niet bij mensen. Maar door de vele avonturen van mijn oom, wat hij allemaal had doorstaan en beleefd, is het niet raar dat er om zijn figuur een zweem van mythes en legendes ontstond. Er zijn van die zeldzame mensen die je daarin doen geloven, simpelweg door wie ze zijn en hoe ze leven. Simpelweg leven kunnen sommige mensen tot een kunst verheffen. Een licht voor de mensen die het mogen observeren en aanschouwen.

Het nieuws brak ook iets anders: de afstand tot Suriname is in deze coronatijd niet meer vloeibaar en overbrugbaar, wat het pre-corona wel eens leek. Alsof Suriname opeens in een andere wereld lag. Verdriet en vertwijfeling over mijn vaders gezicht. Alsof hij niet meer begreep waarom hij ooit had besloten te migreren naar de andere kant van de wereld. Vliegen naar Suriname was nu geen optie.

Dus volgden we alle afscheidsrituelen via een livestream. Iets wat we nooit eerder zo hadden beleefd. Samen met ons vele andere Nederlandse Surinamers die mijn oom hadden gekend. Bij iedere stap werden we meegenomen.

We zagen hoe corona alles ingewikkelder maakte, logistiek, vervoer, maximaal aantal aanwezigen. Iedereen met een mondkapje op, waardoor niet altijd duidelijk was wie wie is.

De urenlange ritten met de lijkwagen door Suriname. Van het ziekenhuis in Paramaribo naar Nieuw-Nickerie, en van daar naar Rijsdijk, de crematieplek aan het water. De camera registreerde alles. We reden mee langs het frisse groen langs de wegen, herkenden huizen langs de kant van bekenden.

Door de livestream was het alsof we over iemands schouder meekeken. We volgden alles, helemaal aan de andere kant van de wereld, vanuit verschillende huiskamers. Tussendoor belden we elkaar of stuurden appjes. Een bizarre setting. Toch voelden we een wonderlijk gevoel van nabijheid en verbinding.

Op de laatste beelden is te zien hoe het vuur het lichaam teruggeeft aan de natuur. Ja, corona is doorgedrongen tot alle intieme plekken van ons bestaan. Maar er zijn zaken die onveranderd voort blijven gaan. Mensen worden geboren, mensen sterven. Wat achterblijft zijn de herinneringen. Het licht dat iemand achterlaat. En dat is er altijd, voor degenen die dapper genoeg zijn om dat te zien en dit verder te laten leven.

In de woorden van Amanda Gorman:

Als het dag wordt vragen we ons af

wanneer zien we ooit licht in deze eindeloze nacht?

Elk verlies dat we dragen,

is een zee waar we door moeten waden