Verwarring. Een beter woord kan ik op dit moment voor deze tijd niet vinden. De dramatische Taliban-overname in Afghanistan werd hardnekkig uit ons collectief geheugen gewist door de opkomst van nieuwe coronavarianten, in een pandemie die ons maar niet naar een normaal leven liet terugkeren. En nu hebben we nauwelijks een zucht van opluchting geslaakt bij het terugschroeven van nagenoeg alle coronamaatregelen, of ons wordt verteld dat de Russische president Vladimir Poetin zijn atoomwapens tevoorschijn haalt vanwege de oorlog met Oekraïne. Hoe groot kan de verwarring in onze wereld zijn.

In onze wanhoop moeten we desnoods maar onze schouders ophalen, vanwege de onmacht die dit soort chaos en beroering op deze aardkloot teweeg brengt. De optelsom van wat er de afgelopen tijd op globaal niveau is gebeurd, maakt de meesten van ons handelingsverlegen. Voor gelovigen is er nog het gebed, al vindt niet iedereen daar rust in.

Voor mijn vader, die ook alweer zoveel jaren geleden op toch wel hoge leeftijd is overleden, zou deze tijd ook verwarrend zijn geweest. Na zijn bevrijding in Auschwitz door het Rode Leger werd hij de eerste weken in leven gehouden door een Russische soldaat, die zijn magere rantsoen met hem deelde. Oekraïners echter waren voor mijn vader en voor vele andere in de concentratiekampen ‘misdadigers en beulen die vaak nog bruter en erger tekeer gingen dan de moffen zelf’. Veel Oekraïners waren Hilfswillige, ‘helpers’ die de nazi’s assisteerden bij hun genocidale arbeid in de concentratie- en vernietigingskampen. De verwarring van daders en slachtoffers.

Oekraïne mag toetreden tot de Europese Unie. De grenzen van Polen en Hongarije staan wagenwijd open om de stroom vluchtelingen uit het oorlogsgebied op te vangen. Vluchtelingen in Polen en Hongarije? Waren dit niet juist die landen die stelselmatig hun grenzen voor vluchtelingen uit de oorlogsgebieden in Syrië, Irak en Afghanistan dicht hielden? Ja, die mensen kwamen uit islamitische landen. Maar in het moderne beschaafde Europa, waar deze twee landen ook deel van uitmaken, zijn vluchtelingen toch vluchtelingen? Kennelijk dus niet. Verwarring alom.

Dichtbij huis, binnen onze eigen Nederlandse grenzen, wordt nu ook de wanorde rond het vluchtelingenbeleid zichtbaar. Natuurlijk, met open armen ontvangen wij de ontheemden en de verdrevenen vanuit dat oorlogsgebied. Maar hoe was dat, nog helemaal niet zo lang geleden, met diegenen die in zwakke bootjes de dreiging van een verdrinkingsdood op de Middellandse Zee trotseren om te overleven? Ons parlement had het over ‘opvang in de regio’. En ja, die Syriërs? Je weet niet wat je aan ‘terroristen’ binnenhaalt. Vluchtelingen zijn toch vluchtelingen?

Wat is het toch dat ons nu ineens zo ruimhartig maakt?

Nederlandse gemeenten halen alles uit de kast om de Oekraïense burgers een veilig heenkomen te bieden. Beter kan het niet. Maar slechts enkele maanden geleden zette de Rijksoverheid druk op gemeenten om vluchtelingen op te nemen. Want anders bleven de opvangmogelijkheden op slot. Wat is het dan toch dat ons nu ineens zo ruimhartig maakt? Is dat ook de verwarring, die zich door het binnentrekken van de Russische soldaten daarginds van ons heeft meester gemaakt?

Misschien. Of misschien ook niet. Mogelijk is het gewoon onze oorlogsangst, omdat het nu wel allemaal erg dichtbij komt. Kiev is maar 2,5 uur vliegen van Schiphol. President Poetin zegt de ‘rode knop’ binnen handbereik te hebben. Oorlog op het Europese vaste land, binnen de grenzen van onze EU, dwingt ons tot een ander soort handelen. De ene vluchteling is de andere niet, blijkt nu.

Als dit allemaal weer achter de rug is, laten we dan in ieder geval de les hebben geleerd dat de vluchteling gewoon als vluchteling moet worden behandeld. Waar die ook vandaan komt.