In de nacht van 15 op 16 juni vond de jaarlijkse ‘Nacht van de Vluchteling’ plaats, een gesponsorde wandeltocht om aandacht te vragen voor de duizenden vluchtelingen die huis en haard hebben verlaten, op de vlucht voor geweld en armoede. Een recordaantal mensen nam deel aan de tiende editie van dit evenement. Dat is bemoedigend, want het laat in elk geval zien dat veel mensen met het lot van vluchtelingen begaan zijn.

Die betrokkenheid staat helaas in schril contrast met die andere werkelijkheid, namelijk dat de discussie over vluchtelingen steeds verder gepolariseerd raakt. Toen werd aangekondigd dat een van de wandelroutes in Kamp Westerbork zou beginnen, kreeg Stichting Vluchteling zoveel bedreigingen uit de anti-vluchtelingen-koker dat die tocht werd geannuleerd. Nog nooit eerder vertoond, volgens de organisatoren. Niet alleen vluchtelingen zelf hebben in toenemende mate te maken met agressie en worden geconfronteerd met het kleinzielige gebrek aan gastvrijheid in dit land, ook mensen die het voor vluchtelingen opnemen worden bedreigd en beschimpt.

Zoals ik al eens eerder heb betoogd in deze krant, gaat het niet slechts om een handvol idioten dat behalve haatzaaien tot niets in staat is, nee, dit is een onderdeel van een veel omvangrijker probleem. Ondanks de mooie woorden over de Europese samenwerking raakt Nederland steeds verder in zichzelf gekeerd en van zijn eigen nationale gelijk overtuigd. En daar is een merkwaardige paradox aan het werk. Nederland trommelt zichzelf graag op de borst als het ‘eiland van tolerantie’. Nieuwkomers krijgen deze hardnekkige mythe in hun verplichte inburgeringsexamen nog steeds voorgeschoteld. O wee als je dat in twijfel trekt. Dan hoor je hier niet.

Die ‘tolerantie’ zou zijn oorsprong hebben in de genereuze wijze waarop Nederland in de zeventiende en achttiende eeuw vluchtelingen uit andere Europese landen opnam, denk aan de Portugese Joden en de Franse hugenoten. Wat er niet bij wordt verteld is dat die vluchtelingen alleen welkom waren als er aan hen verdiend kon worden. Bovendien ging het helemaal niet zo soepel met die nieuwkomers. Lees de serieuze wetenschappelijke literatuur er maar op na.

Maar de mythe van de Nederlandse tolerantie is zo hardnekkig, dat bewijzen van het tegendeel nog steeds worden genegeerd. Zo wordt slechts schoorvoetend toegegeven dat Joden die de nazi-kampen hadden overleefd en terugkwamen naar Nederland volstrekt niet welkom waren. Ook de Joodse vluchtelingen die in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog hier aanklopten waren niet welkom. Maar we negeren deze geschiedenis liever en blijven vasthouden aan het sprookje dat Nederland zo begaan was met het lot van de slachtoffers van de naziterreur.

Nederland heeft twee (!) weeskinderen van IS-ouders hier naartoe gehaald

Nog een paar recente voorbeelden. Onlangs publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) een rapport dat aantoont dat sollicitanten op grond van hun achternaam (een ‘migrantenachtergrondnaam’ noemde de woordvoerder van het SCP dat) gediscrimineerd worden. Experimenten tonen keihard aan dat mensen met een zogenoemde ‘Nederlandse’ naam vaker worden aangenomen. Een soortgelijk onderzoek is in de jaren tachtig ook al gedaan. Niets is veranderd sindsdien. Nog steeds telt herkomst en niet kwaliteit.

Een nog sprekender voorbeeld was het bericht dat veel Poolse, Roemeense en Bulgaarse arbeidsmigranten het hier in Nederland voor gezien houden. Niet alleen zijn de lonen in hun eigen land gestegen, zij hebben schoon genoeg van de manier waarop ze hier behandeld worden. Tuinbouwsector in paniek, want wie moeten nu de asperges plukken? Welke politicus durft te zeggen dat arbeidsmigratie van alle tijden is en altijd noodzakelijk was? Welke politicus durft te beweren dat Nederland gewoon een immigratieland moet zijn?

Nog meer voorbeelden. Het ‘minder-Marokkanen-proces’ tegen Wilders gaat alleen nog maar over de vraag of meneer Wilders niet onheus is bejegend en of dit geen politiek proces is. Maar zouden we het niet eens moeten hebben over die abjecte racistische uitspraak zelf die Wilders deed? Nog zo een. Nederland heeft twee (!) weeskinderen van IS-ouders hier naartoe gehaald. Twee kinderen. Het kan niet op. Maar toch is er weer discussie en gezeur over veiligheidsrisico’s, over radicalisering en andere muizenissen. Niemand die durft te zeggen dat het hier om grotere gebaren moet gaan en dat het ruimhartig terughalen van kinderen, die in hun eentje wegkwijnen in vluchtelingenkampen in Irak, een vorm van beschaving is.

Toegegeven, hier is nog geen politicus vermoord omdat die een ruimhartig vluchtelingenbeleid voorstond, zoals in Duitsland. Maar dat is niet omdat we het hier allemaal zo veel beter voor elkaar hebben. Zelfs in dit geval moesten de media in Nederland weer zo nodig de aandacht richten op een uitspraak van de vermoorde politicus, die een paar jaar geleden had gezegd dat al die Duitsers die zo’n moeite hebben met vluchtelingen zelf kunnen vertrekken als ze dat willen. Toegegeven, in Duitsland lopen nu verontrustend veel neonazi’s rond, maar onze oosterburen durven ook een Holocaust-monument in het hart van Berlijn te plaatsen, een ‘schuld-monument’ bij uitstek. Kom daar maar eens in Nederland om.