Zoals te verwachten, heeft mijn vorige column (‘Ras en religie zijn twee verschillende zaken’) veel reacties losgemaakt. Een deel daarvan behelst het verwijt dat ik mij specifiek op moslims richt. Islamofobie!

Zulk soort kritiek krijg ik vaker. Schrijf ik over fundamentalistische protestanten, dan komen de Martin Sommers in het geweer: gemakzuchtig, want zonder gevaar voor eigen leven. Schrijf over Mohammed B.! Veroordeel ik de Israëlische landroofpolitiek, dan krijg ik geheid Likoed-Nederland op mijn dak. Vuile antisemiet!

Ik ben, kortom, tijdens de twintig jaar dat ik nu columns schrijf, voor alles uitgemaakt. Voor islamofoob en voor moslimknuffelaar. Voor eurofiel en voor euroscepticus. Voor conservatief en voor linksextremist. Voor fascist en voor communist. Alleen nog niet voor neoliberaal, dat wil maar niet lukken.

Dus ook dit keer lieten sommige reacties op Facebook zich bij voorbaat uittekenen. Ze hebben met veel van de reacties op mijn andere columns namelijk dezelfde grondtoon gemeen:

‘Ja, maar zíj dan…! Zij toch ook?!’

Jazeker, zij ook. En zij komen dan ook wel weer eens een volgende keer aan de beurt. Ik kan nu eenmaal niet in een column van twee A4’tjes elke keer de hele wereld tegelijk behandelen. Als u dat wel kunt, lees ik de uwe graag.

Wat er voor zorgt dat deze #TheyToo-beweging, waarvan ik soms de schietschijf word, zoveel aanhang bezit, is het eenzijdige leesgedrag van veel reaguurders. Alsof die hun pc zo hebben afgesteld dat automatisch een lampje oplicht wanneer ergens op het internet in een stuk het woord ‘islam’ – of Israël, of Zwarte Piet, of vult u maar in – opduikt: dan duiken zij er meteen bovenop. Mijn andere columns zien ze meestal niet.

En als ze die wel zien, leidt dat zelden tot herkenning van de parallellen. Velen knikken instemmend als ik in een andere kring dan de hunne bepaalde misstanden aankaart, om vervolgens in een kramp te schieten als ik de volgende keer soortgelijke misstanden in hun eigen kring constateer. Waarop degenen die in het eerste geval nog zeer boos waren, vervolgens hunnerzijds weer zeer enthousiast reageren.

Om dan bij de kern van mijn vorige column terug te keren: wij hebben hier in Europa nu eenmaal vooral met geradicaliseerde moslims te maken. Niet met moordzucht van geradicaliseerde hindoes (wel in India) of van dito boeddhisten (wel in Myanmar) of van dito joden (wel in Palestina) of van dito christenen (wel bij abortusklinieken in Amerika). En ‘onze’ rechts-extremisten legitimeren hun geweld vooral met een beroep op boreale cultuur, waarbij hooguit heel in de verte nog – zonder theologische onderbouwingspoging – een link naar het christendom wordt gelegd. Alleen in de VS gaan God en guns eenduidig samen.

Wij hebben hier in Europa nu eenmaal vooral met geradicaliseerde moslims te maken

Veel reacties vanuit het Nabije en Verdere Oosten boezemen dan niet bepaald veel vertrouwen in. Vaste prik waren weer de door religieuze leiders opgehitste mensenmassa’s in Irak, Pakistan en Bangladesh, die zich beter druk zouden kunnen maken over hun eigen diefachtige regimes. Ook Erdogan wond zich enorm op over de Mohammed-cartoons, maar maakte geen woord vuil aan de afgeslachte Franse leraar.

Hetzelfde gold voor de gezaghebbende ‘gematigde’ Al-Azhar-universiteit in Egypte. Het afbeelden van de profeet is verboden, dat was het voornaamste wat zij te berde bracht. Over het al dan niet smakeloze karakter van die spotprenten kan en mag men twisten. Maar is dan ook moorddadige eigenrichting toegestaan? Een ondubbelzinnige veroordeling daarvan volgde nadrukkelijk niet. En dat laatste wens ik toch echt van Al-Azhar te horen, voor ik met haar over het eerste in debat ga.

Wat is dat voor een geloofsopvatting, die de eer van iemand die 1400 jaar geleden heeft geleefd hoger stelt dan een mensenleven?

Die van bovenaf geregisseerde opwinding in enkele islamitische landen steekt ook schril af bij het stilzwijgen in diezelfde landen over het lot van hun Oeigoerse geloofsgenoten in China. Die worden nog met wel heel wat anders geconfronteerd dan een pijnlijke prent.

Overigens heeft Erdogan natuurlijk het volste recht om daarover in zijn geval een gerechtelijke klacht in Den Haag in te dienen. Alleen zij hij gewaarschuwd: Wilders-processen duren bij ons minstens vijf jaar. Maar als Erdogan hard zijn autocratische best doet, is hij tegen die tijd vast nog steeds als staatshoofd beledigbaar.