Mannen die zich in woord en daad ongepast gedragen richting vrouwen, die zich in een afhankelijke positie bevinden van diezelfde mannen. Alle nieuwsberichten over seksueel grensoverschrijdend gedrag in The Voice of Holland brengen oude emoties bij me naar boven.

Al jaren ben ik open over mijn, eufemistisch gezegd, uitdagende jeugd. Via mijn boek Bezielde beschaving, maar ook via columns en interviews heb ik meermaals verteld over het vluchtelingentrauma in ons gezin, over armoede, huiselijk geweld en mijn depressieve gevoelens na het overlijden van mijn moeder. Maar over de diepe angst die ik als minderjarige meermaals heb gevoeld jegens mannen van ten minste middelbare leeftijd schreef of sprak ik nooit. Tot nu.

Ik was een jaar of dertien en zat in de derde klas van het gymnasium. Het was een spannende dag, want vandaag stond het type-examen op het programma. In de afgelopen maanden had ik geleerd snel en blind te typen. Vandaag wilde ik laten zien wat ik in huis had en me bewijzen als één van de beste leerlingen, zo ambitieus als ik was. In de loop van het examen voelde ik zijn schaduw achter me. Bleef het daar maar bij. Even later voelde ik zijn erectie tegen mijn schouder leunen, gevolgd door een zwoele blik van deze overjarige, en achteraf gezien altijd iets té vriendelijke docent richting mijn jonge ogen.

‘Gaat het goed?’, vroeg hij. Een twijfelende en zachte ‘ja’ volgde, en ik probeerde me weer te focussen op mijn examen. Dat harde gevoel in mijn schouder heb ik nog uren gevoeld. Ik voelde me geïntimideerd, ongemakkelijk en onzeker. Hierover praten met mijn ouders durfde ik niet, niet wetende welke (ketting)reactie dit zou ontketenen. Naarmate de tijd vorderde, dacht ik dat ik het me had ingebeeld. Maar sindsdien kijk ik letterlijk meer over mijn schouder.

Wat begon als een luide droom, eindigde in een stille nachtmerrie. Opgroeiend in een gezin waar vakanties allesbehalve vanzelfsprekend waren, was ik erg opgewonden om met goede bekenden in de zomer mee te mogen op vakantie naar een zonnig land. Ik was als jonge tiener erg onzeker over mijn uiterlijk, vooral omdat ik kampte met overgewicht. ‘Dikke Dave’ kreeg ik niet zelden naar mijn hoofd geworpen. ‘Weet je waar DDR voor staat?’ vroeg een klasgenoot tijdens een geschiedenisles. ‘Dave’s Dikke Reet!’

Tegen die achtergrond kreeg ik tijdens de genoemde vakantie van een mannelijk koppel juist complimenten over mijn achterste. En meer dan dat. Het begon met onschuldige opmerkingen over mijn algehele uiterlijk, maar naarmate de tijd vorderde, veranderde dat naar meer expliciete seksuele opmerkingen van volwassen mannen jegens een minderjarige. Ze wisten wel raad met mijn ‘dikke reet’. Eerst bespot en nu seksueel begeerd. Mijn onzekerheid groeide, net als mijn onveiligheid. Om niet ondankbaar te willen overkomen, besprak ik deze voorvallen niet met goede bekenden die als gastheer fungeerden. En zo heb ik helaas vaker meegemaakt dat oudere mannen hun seksuele interesse in mij op ongepaste en onaangename wijze kenbaar maakten.

‘Wie zwijgt, stemt toe’, luidt een oud Nederlands spreekwoord. Ik kan het mezelf niet kwalijk nemen dat ik op jonge leeftijd niet over deze – en meer – voorbeelden van seksuele intimidatie heb gesproken. Maar nu wil ik niet meer zwijgen over het onacceptabele zwijnengedrag van die mannen. Richting vrouwen, maar ook richting minderjarigen en wat te denken van mensen met een beperking? Daar waar er een disbalans is in onderlinge menselijke verhoudingen, is er altijd een reële kans op machtsmisbruik. Dat is van alle tijden en alle culturen, maar dat maakt het niet minder verwerpelijk. Zeker als machtsmisbruik gepaard gaat met vormen van seksuele intimidatie die slachtoffers jarenlang achtervolgen en op allerlei manieren negatieve sporen achterlaten.

Wat niet normaal is, mag nooit genormaliseerd worden

Toen ik zelf op vrijdagavonden vrijwilligerswerk mocht verrichten met kinderen van tien tot veertien jaar, genoot ik daar met volle teugen van. Hen begeleiden met sport- en spelactiviteiten, maar ook tijdens een vakantiekamp, wakkerde een vuurtje in mij aan dat mij vele jaren later tot Jantje Beton bracht, waar ik directeur-bestuurder werd. Maar tijdens één van de activiteiten merkte ik dat een nieuwe collega-vrijwilliger op ongepaste wijze over kinderen sprak, op een ongepaste manier met hen omging en op een ongepaste manier naar hen keek.

Hij was een ex-schoolconciërge die niets liever deed dan foto’s maken van jonge kinderen en daar gepassioneerd over sprak. Na het nauwlettend volgen en registreren van zijn gedragingen, besloot ik mijn waarnemingen en gevoel te delen met de leiding. Er volgde een verhit gesprek met mijn collega-vrijwilliger, die zich valselijk beschuldigd voelde. Niet veel later stopte hij als vrijwilliger. Ik wilde niet dat kinderen mee zouden maken wat ik als kind had meegemaakt. En bij twijfel gaat de veiligheid van kinderen boven de goede verstandhouding met een collega. En dat uitgangspunt houd ik graag vast. Maar dat niet alleen.

Mannen, spreek je uit! Mannen zijn verantwoordelijk voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en mannen moeten hun verantwoordelijkheid nemen om elkaar aan te spreken en om zonen beter op te voeden. Wat niet normaal is, mag nooit genormaliseerd worden. Niet tijdens een tv-programma, niet op school, op vakantie of waar dan ook. Nooit en nergens.