De Blauwe Moskee in Amsterdam-West wil de aanwezigheid van de islam in Nederland normaliseren door op vrijdagmiddag de azan – de gebedsomroep – versterkt door de buurt te laten schallen. We vroegen de leden van het dK-panel naar hun mening.

Stephano Stoffel (57), ZZP’er, bestuurder en columnist

‘We hebben in het verleden de verzuiling gehad in Nederland, waarbij allerlei groepen – protestanten, katholieken, liberalen en socialisten – heel duidelijk hun eigen zichtbare cultuur hadden. De laatste vijftig jaar zijn die gescheiden bevolkingsgroepen minder zichtbaar geworden en inmiddels zitten we nu in een vergevorderd stadium van ontzuiling en ontkerkelijking. Vandaar dat het voor veel mensen een beetje een schok is dat we nu opeens een nieuwe culturele en religieuze zuil hebben die zich in de samenleving wil manifesteren: de islam – meegekomen met de migranten uit Turkije en Marokko. Het seculariseringsproces in die groepen, waar sommige mensen op hopen, laat denk ik nog lang op zich wachten.

‘Wat doen we nou moeilijk?’

Maar goed, de Azan over de luidsprekers: juridisch staan ze helemaal in hun recht. En ik heb er zelf ook geen probleem mee. Ik ben opgegroeid in Suriname, een door en door multicultureel land. En ik ging met iedereen om: javanen, marrons, hindoestanen, ik had Joodse vrienden. Je ging gewoon naar feestjes van elkaar, je wist niet niet beter. Het was normaal. Althans, dat is mijn eigen ervaring. Er zijn ook andere verhalen. Het ligt misschien ook een beetje aan je eigen persoonlijkheid. Ik werd overal met open armen ontvangen en ik heb genoten van al die verschillende culturen.

Hier in dit kleine landje moeten we nog een beetje wennen aan de multiculturele samenleving. In de tijd van Michiel de Ruyter waren ‘wij’ alleen ‘daar’. Nu zijn ‘zij’ ook ‘hier’ – en ze gaan niet meer terug. Toen ik een tijdje geleden met vakantie in Macedonië was hoorde ik de Azan ook door de hele stad galmen en niemand maakte zich druk. En ik ook niet. Ik denk wel eens: wat doen we nou moeilijk? De eerste maandag van de maand heb je ook een landelijke alarmsirene. Ligt iemand daar wakker van?’

Ibrahim Özgül (35), finance- en project professional

‘Aan de ene kant is de Nederlandse grondwet voor iedereen gelijk. Als kerken hun klokken mogen luiden waarom zou een moskee dan geen versterkte gebedsoproep mogen doen? Eigenlijk is het van de zotte dat we het er überhaupt over moeten hebben. Aan de andere kant heb je binnen de islam ook de stelregel dat jouw leven en hoe je dat invult anderen beter niet tot last kan zijn.

‘Ik zeg: leven en laten leven’

Toch vind ik de beweegreden achter het plan wel charmant: het normaliseren van de islam in Nederland. Want we zeggen wel dat we de islam accepteren binnen onze vrijheid van godsdienst, maar in de praktijk wordt de islam in de uiterlijke verschijning door sommige mensen het liefst helemaal onzichtbaar gemaakt. Is dat acceptatie van de ander?

Ik vind wel dat er netjes overleg moet zijn met de buren. Maar waar hebben we het over? Vijf minuten in een week, op een vrijdagmiddag. Als het nou vijf keer per dag zou zijn, of ook in de nacht, dan zou ik de ergernis snappen. Als je mensen hoort over hoe ze de Azan vinden als ze op vakantie zijn in Turkije, dan vinden ze het mooi. Ik zeg: leven en laten leven.’

Pritam Soekhradj, (18), scholier havo 5

‘Ik vind dat het gewoon moet kunnen, de Azan op de versterker. Ten eerste hebben moslims gewoon dezelfde rechten als christenen of wie dan ook. We hebben in Nederland vrijheid van godsdienst. De gemeente mag wel iets zeggen over de lengte en het volume van gebedsoproepen. Maar het is heus niet zo dat heel Amsterdam straks die Azan hoort. Eigenlijk is het gewoon vergelijkbaar met het luiden van kerkklokken. Zolang het op een normaal volume gaat en niet twee uur lang, is het prima.

‘Het gezeur is zwaar overdreven’

Mensen zeuren vaak om het zeuren, vooral over dingen die nieuw zijn. Ik vind het allemaal zwaar overdreven. Ook als het bij mij om de hoek zou zijn: ik slaap er geen nacht minder om. Veel mensen gunnen het moslims niet om hun geloof uit te dragen in Nederland. Ze willen graag kunnen blijven leven in de gedachte dat er geen islam in Nederland is – terwijl dit allang een realiteit is. Ik kan me wel voorstellen dat meer moskeeën de gebedsoproep nadrukkelijker willen laten uitgaan. Maar dat vind ik niet per se een zorgelijke ontwikkeling. Laat ze. Ik ben zelf ook in Marokko geweest en had er geen last van.’

Salma Karim (25), CEO en graphic designer

‘Het is een recht in Nederland om gelovigen te attenderen op het begin van een geloofsdienst, dus die vrijheid geldt ook voor moslims. Maar zelf zou ik het echt in overleg met de buurt doen. Voor mijzelf is het niet nodig. Ik vind dat het geloof een beetje voor jezelf is. Iets dat je niet aan anderen moet opdringen. En ik vind het eigenlijk een beetje te overdreven. We konden twintig jaar zonder. Iedereen heeft gewoon een lijst in huis. Dus het is niet nodig. Je kunt ook een app voor de moskee maken, die de Azan laat horen, zodat de andere mensen er geen last van hebben.

‘Sommige mensen vinden het gewoon eng’

Ze zeggen dat het de bedoeling is om de islam te normaliseren in Nederland, maar ik denk dat het gevolg juist het tegendeel is. Sommige mensen vinden het gewoon eng. En die mensen gaan denk ik niet de moeite nemen om zich naar aanleiding van zo’n omroep te verdiepen in de islam. Ze weten niet dat het in veel Arabische landen – in ieder geval in Marokko en Egypte – helemaal niet raar is om kerkklokken en moskee oproepen door elkaar te horen. Maar mensen die bang zijn voor de islam willen dat ook niet weten, de Azan laten horen gaat daar niks aan veranderen.’

Lourdes Boasman (69), gepensioneerd en taalvrijwilliger

‘Waar ik woon zijn geen moskeeën of kerken in de naaste omgeving. Een ervaringsdeskundige ben ik dus beslist niet. Maar ik vind dat mensen die een geloofsovertuiging aanhangen vrij moeten zijn om dat te kunnen doen. Dat de manier waarop dat gebeurt tot irritatie kan leiden of zelfs als overlast of ongewenst worden ervaren door derden is duidelijk.

‘Overleg is nodig’

In een land waar meer dan 50 procent van de inwoners geen geloofsovertuiging – meer – heeft, is het verstandig ervoor te waken dat ondoordachte uitingen, zoals klokkengeluid of de oproep tot gebed via geluidsinstallaties van de eigen overtuiging, niet leiden tot aversie van bewoners van een wijk of dorp.

Overleg is nodig om acceptatie binnen een woongemeenschap te behouden. Eenzijdig overgaan tot dit soort, niet door de gehele gemeenschap gesteunde maatregelen leidt alleen maar tot verdeeldheid. Er is al teveel ergernis tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Dat een imam nu stelt dat ‘Amsterdam er maar aan moet wennen, want het is toch een tolerante stad?’, dat lijkt mij geen goed uitgangspunt voor het op gang brengen van een dialoog.’