‘Palestine will be free, from the river tot the sea.’ Zo luidde de eerste tweet van de Israëlisch-Nederlandse Yuval Gal. Hij is tegen zionisme – het streven naar een Joodse staat dat in 1948 leidde tot de stichting van de staat Israël. Gal is van de oprichters van Erev Rav, een nieuwe organisatie van antizionistische Joden.

Yuval Gal komt zelf uit Israël, maar emigreerde jaren geleden naar Nederland. Hier is zijn thuis, weet hij. We spreken hem in de Zeeheldenbuurt in Den Haag. Aan de overkant is achter een raam de leus ‘Palestinian Lives Matter’ te lezen. De buurt bevalt Gal. ‘Het doet me denken aan Tel Aviv’, vertelt hij.

Dat betekent niet dat hij terugverlangt naar Israël. Daarom verenigt hij met Erev Rav Joden uit Nederland, die hun verzet tegen zionisme met elkaar delen. Tijdens het joodse feest Pesach, dat dit jaar begint op 5 april, gaan zij zich presenteren aan de buitenwereld. De Kanttekening krijgt alvast een voorproefje.

Erev Rav kreeg vorm tijdens Sukkot, het Joodse ‘Loofhuttenfeest’. Het is dan gebruik om een soeka, hut, te bouwen en daarin een week lang te wonen. Was dit het eerste feest dat jullie als groep samen vierden?

‘We zijn met een groep van vier naar Ter Apel geweest, om daar een soeka te bouwen en vluchtelingen bij te staan. We hebben tegen de politie gezegd dat we onze vrijheid van religie gebruiken. Zij lieten toe dat we dat deden, tot vijf uur ’s middags. De vluchtelingen kwamen en waren heel verward over wat we aan het doen waren. Ze hielpen ons met bouwen. Voor mij was dit een belangrijk moment. Maar onze start, straks met Pesach, is ook belangrijk. We starten met drie kringen, gewijd aan gemeenschap, geloof en politiek.’

Waar komt jullie naam vandaan?

‘De naam Erev Rav komt uit de Bijbel en omschrijft de mensen die het volk Israël vergezelden toen het vluchtte uit Egypte’, vertelt Gal, verwijzend naar het verhaal van de exodus in de Tora, het christelijke Oude Testament, waarbij het volk onder leiding van Mozes vlucht uit Egyptische slavernij.

‘We eigenen ons die naam uit de Joodse geschiedenis opnieuw toe. Die spreekt ons aan als antizionistische Joden. We zijn trots op ons leven in de diaspora. In die positie omarmen we verschillen, de ander, als waarde tegengesteld aan de exclusieve en racistische ideologie van het zionisme. Tegenwoordig gebruiken extreemrechtse zionisten de term erev rav vooral neerbuigend, om linkse en antiracistische Joden neer te zetten als van ‘gemengd bloed’, of afstammelingen van niet-Joden. Zo zetten zij deze mensen met racistische en religieuze termen neer als ‘verraders’.’

Wat willen jullie gaan doen?

‘We willen een fysieke ruimte creëren, met een eigen sjoel of synagoge. We willen daarnaast een gemeenschap opbouwen en feestdagen samen vieren, onze identiteit uitdrukken. En we willen tot slot het publieke debat beïnvloeden.

Israël heeft de Joodse identiteit gegijzeld. Wat maakt ons Joden? Dat is voor mij de ervaring een minderheid te zijn, geen vaderland te hebben en de hele wereld als thuisland te hebben.’

‘Ik herinner me niet dat er in Israël ooit zoveel paniek en verdeeldheid is geweest’

Je bent zelf van Israël naar Nederland verhuisd. Was dat een bewuste keuze om die Joodse identiteit meer te beleven?

‘Voor mij is er een connectie. In Israël heb ik geleerd het jodendom te haten, omdat Israël het misbruikt voor haar apartheidsregime. Pas toen ik hier kwam, kreeg ik vrede met het Joodse deel van mijn identiteit. Het Israëlische deel is nog steeds ingewikkeld.

Een van de jonge leden van onze groep komt uit de VS en heeft nooit Israël bezocht. Hij heeft geleerd dat je een betere Jood bent als je Israëli bent en Hebreeuws spreekt. Wij willen daarmee breken.’

Dus je wilt meer ruimte hebben om Joods te zijn?

‘Zo voel ik het, ja. En voor het politieke deel: we niet meer alleen praten over de bezetting van de Westbank, maar het hele systeem bekritiseren.’

Dat doet Een Ander Joods Geluid toch ook al?

‘We staan op hun schouders, in zekere zin. Maar nu moet er een sterkere boodschap klinken. De twee-statenoplossing is net zo relevant als alle afleveringen van Friends: beide horen thuis in de jaren negentig. Het Israëlische regime klapt op dit moment in elkaar.’

Wordt dat regime niet juist steeds sterker en agressiever?

‘Ik praat vaak met mensen in Israël, ik volg de sociale media en de kranten. Ik herinner me niet dat er daar ooit zoveel paniek en verdeeldheid is geweest. Zelfs niet rond de moord op premier Rabin in de jaren negentig. Bedrijven halen hun geld weg uit het land. De huidige demonstraties zijn misschien wel de minst belangrijke uiting van die angst. Bij de politie, in het leger, overal zijn er breuken. In Europa zie je dat niet, maar Israëli’s zijn in paniek. Iedereen heeft het over weggaan uit het land.’

Hoeveel mensen zijn er bij Erev Rav betrokken?

‘We hebben inmiddels vier feestdagen samen gevierd. Daarbij deden zo’n vijftien tot twintig mensen mee. We hebben ook activiteiten voor kinderen. Het is belangrijk voor ons om niet een puur politieke organisatie te zijn. We zijn een gemeenschap. Mijn kinderen gaan naar een christelijke school, ook al weten ze dat we niet in Jezus geloven. Maar ik wil dat ze begrijpen wat ons geloof is en waarom we uit Israël zijn vertrokken.’

Vrezen jullie een agressieve reactie vanuit de samenleving?

‘Nee. Als iemand uit Tel Aviv op bezoek in Nederland komt, vraagt diegene: moet ik bang zijn voor de regen? Ik zeg dan: het gaat sowieso regenen. Zo is ook dit. Ik hoor al vanaf mijn dertiende of vijftiende, toen ik actief was in de zionistische linkse beweging in Israël, dat ik antisemiet zou zijn. Je krijgt snel een stempel. Het zionistische zogenaamde links heeft momenteel maar vier zetels in het Israëlische parlement. Antizionistisch links begrijpt op dit moment het beste wat er in Israël aan de hand is. Zij dragen de Palestijnse vlag tijdens de huidige demonstraties. Het zijn dus Joden die dat doen. Diverse mensen van Erev Rav hebben net als ik ervaring met hatelijke reacties. We dragen dat met liefde. Dat is onze last.’

Wat is antizionisme?

‘Wij steunen de totale vrijheid van de Palestijnen van de rivier tot de zee. Veel Israël-apologeten zeggen dat ze het verschrikkelijk vinden wat er gebeurt in Gaza en de Westbank. Maar ze vergeten dat er ook apartheid is in Israël, in Tel Aviv, Tiberias en West-Jeruzalem. In het land Israël mogen sommige Palestijnen stemmen, maar anderen mogen het niet. Sommigen kunnen van stad naar stad reizen, andere kunnen niet eens bewegen in hun eigen stad. Sommigen moeten het leger in, anderen niet. Israël noemt de Palestijnen binnen haar grenzen ‘Arabieren van Israël’. Ze zijn ‘van hun’. Israël ontkent hun identiteit.’

Zionisme is het recht dat Joden claimen op een eigen land. Betwisten jullie dat recht?

‘Ja. Ik wil dat geen enkele etnische groep een eigen staat heeft. De mensen die in een land wonen, moeten samen verantwoordelijk zijn voor wat daar gebeurt. Mensen zouden het direct belachelijk vinden als ik ging pleiten voor Nederland als land voor alleen witte mensen.’

Dat ondermijnt het bestaansrecht van de staat Israël. Hoe ga je om met het feit dat dat land er al wel sinds 1948 is?

‘Er is een verschil tussen een land en een staat. Ik houd van het land, maar niet van de staat. Vanaf dag een is de staat gebouwd op onderdrukking en kolonisering. Mensen spreken van de ‘Joodse democratische staat’, maar dat kan niet. Je kunt niet een democratie zijn voor slechts een deel van de inwoners.’

Moeten alle Palestijnen die verdreven zijn, weer terugkeren?

‘Als ze dat willen. Palestijnen moeten absoluut het recht hebben op terugkeer en iedereen in zo’n staat moet dezelfde rechten hebben.’

Pro-Israëlische mensen in Nederland werpen vaak tegen, dat Joden dan een minderheid worden in Israël. En dat ze dan ook weer vervolgd worden.

‘Ja, dat is ook waar veel Israëli’s bang voor zijn. En toch is het een feit dat ik het in Nederland als minderheid en immigrant beter heb, dan vroeger in Israël. Want je kunt geen veiligheid hebben op basis van apartheid. Mensen leven constant in angst en onzekerheid. Ik heb er familie en ik wens hen een beter leven toe. Ik wil niet dat zij lijden. Het hele idee van een speciaal land voor Joden is antisemitisch.’

Waarom?

‘Omdat Nederland mijn land is. Elk land waar Joden wonen, dat is het land voor de Joden: we horen overal thuis. Niet alleen Israël. Door te zeggen dat Israël het land is voor de Joden, zeg je dat ik niet in Nederland thuishoor.’

Het is antisemitisme als iemand zegt: ‘Israël is de enige plek voor de Joden’

Je doet luchtig. Maar het zal toch pijnlijk zijn, voor jou als Jood, om antisemiet genoemd te worden?

‘Absoluut. Het is pijnlijk en dat is een van de redenen waarom wij met Erev Rav een eigen plek willen om feestdagen te vieren. Sommige verhalen van mensen in de groep zijn heftig. Sommigen van hen zijn verbannen uit hun familie. Anderen hebben geweld ondervonden door de Israëlische staat, of zijn gearresteerd. We hebben onze eigen safe space nodig.’

Jullie kiezen voor een confronterende benadering. Wat houdt dat in?

‘Voor mij is dat: zeggen dat we tegen de staat Israël zijn. We zijn niet bang dat te zeggen. Israël zit in een grote crisis. Soms zie je politici spreken over het vredesproces. Dat is als zeggen dat je vindt dat ‘troetelbeertjes’ niet genoeg salaris krijgen. Het staat volledig los van de werkelijkheid. Je geeft jezelf een goed imago, want iedereen houdt van troetelbeertjes. Maar we moeten het hebben over de Nakba [de etnische zuivering op Palestijnen van 1948], over verwoeste dorpen, over vluchtelingen die gedeporteerd zijn. De Nederlandse overheid moet tegen Israël zeggen: ‘Als mensen terug willen keren, moet dat kunnen. Het is een mensenrecht.’’

Hebben jullie contact met verwante organisaties zoals Een Ander Joods Geluid of The Rights Forum?

‘We hebben met Jaap Hamburger gepraat over wat we willen gaan doen. We zijn vooral een gemeenschap. Politici laten hun mening over Israël vaak afhangen van wat de ChristenUnie of het CIDI doen. Vanaf nu kan ik zeggen: er is een gemeenschap die ik representeer, met een eigen synagoge, we vieren samen feestdagen.

Ik vrees dat wij op links de discussie over antisemitisme hebben opgegeven. We hebben het onderwerp aan rechts gegeven. Maar antisemitisme zit in de Nederlandse cultuur, net als alle andere vormen van racisme. Het is een probleem. In Den haag voel je het in de voetbalwereld, bijvoorbeeld. En mensen schelden conducteurs en politieagenten soms uit voor ‘k*nkerjood’.  Dat is antisemitisme. Daar moeten we over praten.

Daarnaast spreken mensen van een joods-christelijke samenleving – een aanstootgevende term voor ons – zonder te weten wat het jodendom is. Ze noemen Pesach het ‘Joodse Pasen’. Nee, dat is het niet! Dus we willen ook hierover praten. Wel is het zo dat islamofobie en anti-zwart racisme op dit moment grotere problemen zijn. Maar ik wil antisemitisme ook weer niet negeren. Dus we gaan moeilijke dingen zeggen tegen de samenleving. Niet alleen over Palestina.’

Wat worden jullie activiteiten?

‘Zelf ga ik werken aan de gemeenschap. Ik kook voor hen. We hebben er niet de capaciteit voor, maar het zou mooi zijn als er een nieuw meldpunt komt voor antisemitisme. Op dit moment kun je alleen bij het CIDI of de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding terecht. Maar ik zal iemand die de Israëlische vlag verbrandt geen antisemiet noemen, zoals zij doen. Wel is het antisemitisme als iemand zegt: ‘Israël is de enige plek voor de Joden.’ Want dan zeg je dat Nederland geen thuis is voor mij.’

Wat willen jullie over een jaar gedaan hebben?

‘Ik hoop dat dan antizionistische Joden in Nederland het gevoel hebben dat ze een gemeenschap hebben, en vrienden. En ik hoop dat de volgende keer dat er een antisemitisch incident is, journalisten niet alleen het CIDI om een reactie vragen, maar ook ons. Of dat ze het CIDI helemaal vergeten. We begrijpen dat onze boodschap moeilijk te verteren is voor veel witte journalisten, voor wie Joden en Israël samenvallen. Dat moet veranderen, maar ik verwacht niet dat dat in een jaar gebeurt. Maar Israël zal ten val komen, en het CIDI ook. We zijn niet bang meer. Alles wat slecht is, komt aan zijn einde.’

=-=

Dit artikel is eerder gepubliceerd op 30 maart 2023.