De Eindhovense scholier Cihan Gucluer (16) werd een internethit nadat hij tevergeefs een gesprek probeerde aan te knopen met Edwin Wagensveld van de anti-islamclub Pegida.

Edwin Wagensveld en zijn mede-Pegida’ers weten geregeld Eindhoven op te schudden met anti-islamdemonstraties. Ze komen altijd met weinig, maar kunnen desondanks rekenen op flink wat media-ophef over hun opvallende acties. Denk hierbij aan het vertonen van IS-misdaden en barbecueën met varkensvlees voor de Al-Fourqaanmoskee, maar ook door de clashes die hier soms mee gepaard gaan.

In mei dit jaar ontaardde een zo’n demonstratie in rellen, waarbij twintig boze jongeren werden opgepakt. En in juni moest Wagensveld het op een rennen zetten omdat tientallen hem achterna zaten. Pegida weet dit soort agressieve reacties altijd gretig in te zetten voor haar eigen campagne en blijft daarom ook terugkomen in Eindhoven, in de hoop op meer. Maar een week geleden was alles anders.

Deze keer zat Wagensveld in zijn eentje voor het stadhuis een krantje te lezen, bij wijze van stil protest. En toen kwam Cihan langs. De scholier wilde praten met Wagensveld, maar die gaf niet thuis. Ook nam de Pegida-voorman Cihans uitgestoken hand niet aan. ‘Ik geef moslims geen hand’, was het antwoord van Wagensveld.

De actie van Cihan, te zien op het onderstaande filmpje van Omroep Brabant, oogstte massale bijval op sociale media en zo werd de scholier een symbool van verzoening tegenover de onverdraagzame opstelling van Pegida. De Kanttekening sprak met hem over zijn clash met Wagensveld, het zoeken van de dialoog en zijn toekomstplannen.

Hoe gaat zoiets eigenlijk? Edwin Wagensveld zit daar op het plein voor het stadhuis met dat krantje, en jij liep toevallig langs?

‘Als Edwin komt, dan is het altijd iets waarvan sommigen zeggen: ‘Hee, Edwin komt weer.’ Het is wel bezienswaardig.’

Wat zoek je dan precies?

‘Ik zoek niks. Maar sommigen die op zo’n moment niets te doen hebben komen dan even kijken, want misschien gebeurt er wel wat. Een keer haalde iemand uit, een andere keer zijn er rellen geweest.’

Ben je er weleens eerder geweest?

‘Eén keer eerder, toen Edwin werd aangevallen. Maar toen was ik net te laat, dus dat heb ik niet meegekregen.’

Wat stoort je precies aan Edwin Wagensveld en Pegida?

‘Het is een groep vol haat, een groep die wil polariseren en mensen uiteen wil drijven. Dat roept emoties op bij sommigen. Dat kun je verwachten, het is uitlokken. Maar het liefst zou ik met hem in gesprek willen gaan en samen een oplossing zoeken. Bijvoorbeeld dat hij niet meer komt op deze manier, of gewoon komt eten op de multiculturele Kruisstraat.’

Hoe komt het dat Wagensveld zoveel emotie oproept?

‘Dingen als IS-gebeurtenissen (onthoofdingsfilmpjes en dergelijke, red.) voor de moskee afspelen en varkenslapjes grillen, mensen opjutten, een karikatuur van Mohammed neerzetten, varkensmutsjes – dat is geen demonstreren meer, maar mensen opjutten, op hun gevoelens inspelen. Ik ben zelf niet iemand die snel boos wordt, ik laat me niet opjutten. En ik kan inzien dat zoals een kleine groep hierop reageert – wat Pegida zelf ook wil – niet de beste oplossing is. Dat mensen boos worden is niet hoe ze moeten reageren en ik keur het niet goed, maar ik wil het nooit iemand kwalijk nemen. Zonder Edwins actie is er geen reactie. En wat hij doet, lokt reactie uit. Het is niet dat iemand hem vanzelf klappen uitdeelt.’

Is dat inderdaad niet precies wat Wagensveld wil – dat jullie allemaal om hem heen komen staan en dat hij klappen krijgt? Als jullie hem geen aandacht geven, dan is zijn voedingsbodem toch weg?

‘Natuurlijk. Maar kijk, tijdens de rellen waren er 150 jongeren – dat is 1 procent van de hele Turks- en Marokkaans-Nederlandse bevolking in heel Eindhoven. Het is een minuscule groep die ook echt ingaat op zijn actie, niet iedereen heeft genoeg zelfbeheersing. Maar moet ik het hen kwalijk nemen dat ze boos zijn? Ik keur het gedrag dat ze vertonen niet goed, maar de woede die ze in zich hebben begrijp ik.’

Wat zou je willen zeggen tegen de jongeren die zo agressief reageren?

‘Ik ben geen politieagent en kan niet zeggen: ‘Doe dit niet of wel’. Deze jongeren zijn oud genoeg om in te zien wat ze moeten doen, maar ik vind het wel jammer.’

Je wilde met Wagensveld praten over een oplossing, schrijf je in een stuk op de Joop. Wat is volgens jou die oplossing, en waarvoor precies?

‘Het probleem is dat hij mensen in de samenleving tegen elkaar opzet en onrust creëert. Ik wil dat hij stopt met haatzaaien en wil dat hij niet meer naar Eindhoven komt om te ‘demonstreren’ – want demonstreren kun je het niet noemen.’

Maar is het niet naïef om te denken dat zo’n Wagensveld werkelijk voor dialoog is?

‘Misschien dat het al eerder is gebeurd, maar ik heb nog nooit op camera gezien dat iemand met hem in gesprek wil gaan en hem de hand reikt. En ik wilde even duidelijk hebben: wil hij echt in gesprek gaan en een oplossing zoeken, of helemaal niet?’

‘IS-filmpjes vertonen en varkenslapjes grillen voor de moskee, dat is geen demonstreren meer’

Het filmpje van jullie ontmoeting begint met dat jij je druk maakt over het feit dat Wagensveld de profeet Mohammed een ‘pedo’ noemt. Vind je dat hij dat niet mag zeggen?

‘Is het dan niet duidelijk dat je dat je zulke dingen niet zegt?’

Je kunt ook gewoon argumenten tegen geven.

‘Als ik argumenten tegen zou geven, dan zou het gesprek nog langer duren – en hij luistert toch niet. Dat is het probleem.’

Is dat niet een verkeerde opstelling voor als je met hem wilt praten, maar tegelijkertijd denkt: hij luistert toch niet?

‘Nee, dit was al aan het einde van het gesprek. Hij schold me al uit, hij keerde me al de rug toe. En die bronnen die Edwin gebruikt zijn incorrect, dat weet ik. Het staat duidelijk in de Koran dat een vrouw haar man mag kiezen en dat twee mensen pas met elkaar mogen trouwen als ze in de adulthood zitten – in die tijd was dat vanaf de puberteit. Aisha was ergens rond de vijftien tot negentien, minimaal een puber. Toen hielden ze ook niet bij hoe oud iemand was, het werd nergens geregistreerd. En het was een hele andere tijd. De koning van Engeland trouwde met een twaalfjarig meisje, Maria gaf geboorte toen ze dertien was. Wie ben ik om dan te zeggen, al die jaren later: het is fout, dat mag niet? Dat is een hele aparte, negatieve gedachtegang.’

Vind je dat Pegida de vrijheid moet hebben om in Eindhoven te komen demonstreren? Of vind je dat het niet zou mogen?

‘Ik ga er niet over of ze wel of niet mogen demonstreren. Als ze op een vredevolle, oplossing zoekende wijze willen demonstreren, dan kunnen ze dat van mij gerust doen. Dat is hun goed recht en we leven in een prachtig land waarin dat kan. Maar ik wil wel dat het haatzaaien stopt. Dingen als IS-filmpjes vertonen en varkenslapjes grillen voor de moskee, dat is geen demonstreren meer.’

Het liep uit de hand op 26 mei, toen Pegida ook in Eindhoven was. Je schrijft in je stuk op de Joop: ‘De pakweg 150 jongeren die grof in opstand kwamen op 26 mei tegen het gedrag van Pegida representeren maar liefst ongeveer 1 procent van de hele Marokkaans/Turkse bevolking in Eindhoven.’ Welk deel representeer jij dan precies? 150 is nog altijd meer dan één.

‘Ik representeer mezelf. En maar 1 procent gebruikte geweld, dan is er nog 99 procent die geen geweld gebruikt. Ik weet niet of iedereen denkt ‘Ik moet in gesprek met Edwin gaan’, maar ik zal echt niet de enige zijn.’

Waarom horen we jouw geluid dan zo weinig van anderen?

‘Heel veel jongeren weten gewoon wat Edwin wil: haatzaaien. Het is een man vol woede in zich, die niet komt om dingen te veranderen. Ze denken dan ook: het is zinloos om met hem in gesprek te gaan, want we kunnen toch niets veranderen aan het feit dat hij geen oplossing wil zoeken.’

Je merkt dat er veel sympathie voor jouw actie is. Vind je niet dat jonge nieuwe Nederlanders meer op positieve, verbindende wijze van zich moeten laten horen?

‘Ik ben niet de enige die voor verzoening staat. Wel de enige die Wagensveld nog een kans geeft met de gedachte: wil je een oplossing, is Pegida toch niet zo onverdraagzaam als de mensen denken? Maar mensen denken dat het toch geen zin heeft om te praten, en dat kunnen ze ook gewoon baseren op de voorgaande acties van Edwin.’

Waarom zien we eigenlijk zo weinig moslimjongeren in de media verzoenende taal uitslaan naar ver-rechts, zoals jij in je stuk op de Joop wel deed? Ligt dat aan de media, de samenleving of toch meer aan de jongeren zelf?

‘Niet iedereen is zo vergevensgezind als ik. Wanneer ver-rechts schoffeert en provoceert richting jongeren, dan kan je geen knuffel van hen verwachten. Dat lijkt me logisch, want laten we de vraag eens omdraaien: is er ooit iemand van ver-rechts zoals ik geweest? Ook zijn er genoeg slimme allochtone jongens, hoor. Maar die houden zich vaak bezig met hun toekomst en belangrijkere dingen dan bijvoorbeeld zo’n oude man die mensen wil opjutten. En het volk dat daar dan op afkomt, dat wordt wel vaak geïnterviewd. Dan ontstaat er een beeld.’

‘Ik ben niet de enige die voor verzoening staat’

Je bent een symbool geworden voor verzoening, bent mondig en kan goed schrijven. Wil je meer van je laten horen in het debat over de multiculturele samenleving?

‘Ik ben nu met wat andere media in gesprek. Qua schrijven wil ik graag nog meer van me laten horen. Je hebt een platform nodig om te schrijven, en je kunt niet zomaar naar een krant stappen en zeggen: ik wil hier komen schrijven – dat zou ik toch wel een beetje brutaal vinden.’

Edwin Wagensveld heeft gezegd elke zondag in Eindhoven te willen komen. Ben jij er volgende keer ook weer bij?

‘Ik was er afgelopen zondag weer om te kijken of hij kwam, maar hij was er zelf niet. Hij heeft me naderhand wel een Facebookbericht gestuurd: ‘Ik zag je op je scootertje rondrijden’. Blijkbaar houdt hij me in de gaten.’

Dat klinkt wel eng. Wat doet dat met jou?

‘Ik vind het wel verontrustend dat ik zo’n berichtje binnenkrijg. Angst is geen goede emotie, maar als dit zo doorgaat, dan ga ik wel iets doen – dan laat ik het niet zomaar overwaaien.’

Ga je dan aangifte doen?

‘Misschien wel, ja.’

En stel dat je Wagensveld binnenkort weer tegen zou komen, zou je hem dan toch nog een tweede kans geven?

‘Iedereen in het leven verdient een tweede kans, maar die moet je dan wel écht verdienen. Ik heb hem een kans gegeven en hij wilde die niet aangrijpen, maar ondertussen maakt hij mij wel zwart op Twitter. Ik ga dus niet zomaar weer met hem in gesprek, als hij dat nu ineens wél wil.’