‘We hebben een gigantisch integratieprobleem, dat gaat niet zomaar weg’, zegt Tanya Hoogwerf. ‘We zijn nooit een échte samenleving geworden en zitten nu opgezadeld met de problemen die dat met zich meebrengt.’

Turks-Nederlandse betrekkingen werden op 11 maart op scherp gezet, toen Turkse bewindslieden naar Nederland wilden komen om campagne te voeren voor het grondwetsreferendum van 16 april in Turkije. De Nederlandse regering trok de landingsrechten van de vlucht van een Turkse minister in en stuurde een andere Turkse minister, die per auto naar Nederland was gekomen, terug naar Turkije. Intussen liepen Turkse protesten bij het Turkse consulaat in Rotterdam uit de hand. De politie zette waterkanonnen en agenten te paard in en de Mobiele Eenheid voerde charges uit. Het optreden van de autoriteiten werd bijna unaniem goedgekeurd door politiek Den Haag. Raadslid Tanya Hoogwerf (Leefbaar Rotterdam), die vanwege haar standvastige en doortastende stijl het best omschreven kan worden als ‘IJzeren Dame’, ging een stap verder. Ze eiste de uitzetting van de Turkse consul-generaal in Rotterdam, wegens zijn escalerende rol in het oplopen van de spanningen in de Turkse-Nederlandse gemeenschap. ‘De Turkse consul-generaal heeft voor de zoveelste keer een negatieve invloed op Rotterdam. Hij heeft mensen opgeroepen bij het consulaat te komen demonstreren terwijl er andere locaties waren aangewezen en er een noodverordening was afgekondigd’, verklaarde Hoogwerf. ‘De consul-generaal heeft laten zien dat hij niet het beste voor heeft met Rotterdam.’ Ze kreeg bijval van de lokale CDA-fractie, maar ook van veel (Turkse) Rotterdammers, die op Twitter hun steun aan haar uitspraken. Ze is fel gekant tegen de ‘lange arm’ van Ankara, die grip probeert te houden op ‘onderdanen’ in Nederland, islamitisch extremisme en linkse troetelpolitiek. Ze bekritiseert de integratie van vooral Turkse en Marokkaanse Nederlanders, die volgens haar grotendeels is mislukt, en spreekt zich uit tegen eergerelateerd geweld, gedwongen huwelijken, salafistische haatpredikers en aanhangers van Recep Tayyip Erdogan die met Turkse vlaggen zwaaien op de Erasmusbrug. De Kanttekening sprak haar.

De Turkse consul-generaal is niet teruggestuurd. Wat vind jij daarvan?
‘Onbegrijpelijk. Net voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart zijn spierballen getoond. Daarna is achter de schermen weer alles in het werk gesteld om de diplomatieke banden aan te halen. Intussen is onze ambassadeur nog steeds niet welkom in Turkije (op het hoogtepunt van de rel tussen Turkije en Nederland verklaarde de Turkse regering dat de Nederlandse ambassadeur Kees van Rij niet meer terug hoeft te komen naar Ankara, red.). Vanuit de stad, ook door de burgemeester, is duidelijk gemaakt dat de consul-generaal een kwalijke rol vervult. Vervolgens heeft Den Haag daar niets mee gedaan. Ik vind dat een zwaktebod. De consul-generaal heeft niet alleen tijdens de recente rel met Turkije voor problemen gezorgd. Hij heeft dat veelvuldig gedaan sinds de mislukte staatsgreep van afgelopen zomer in Turkije. En hij zit nog altijd op zijn plek. De huidige machtsstructuur moet doorbroken worden om de impasse die er op het gebied van de integratie is, te doorbreken. Dat doe je ook door een heel duidelijk signaal naar Ankara te sturen door te zeggen: deze man veroorzaakt zo veel troep, dat willen we niet meer, stuur maar een ander die er wel netjes aan bijdraagt dat Turken hier meedoen.’

Neemt de overheid de ‘lange arm’ van Ankara niet serieus?
‘Nee. De overheid heeft er geen antwoord op. Ze heeft zelfs lange tijd ontkend dat er überhaupt sprake is van een negatieve invloed van de ‘lange arm’. Ze heeft de deuren zelf wagenwijd opengezet voor negatieve externe invloeden, omdat dat lekker makkelijk is. Het is safe om aan tafel te zitten met een organisatie als Diyanet. Als de overheid zo’n organisatie wel in twijfel trekt, dan moet ze zich daarvoor verantwoorden en vervolgens stappen nemen. Het lijkt erop dat ze daar geen tijd en energie in wil steken. Daardoor blijft de integratie achter. Organisaties als Diyanet hebben geen belang bij integratie in onze samenleving. Ze hebben een eigen agenda, waarvan het instandhouden van een sterke band tussen Turken hier en Ankara het belangrijkste onderdeel is. Zulke organisaties vertegenwoordigen niet het belang van de Turkse Nederlanders die hier rustig willen wonen, in een veilige, schone wijk en hun kinderen degelijk onderwijs en een goede toekomst willen geven.’

Hoe zou jij het aanpakken?
‘Om te beginnen, per direct stoppen met praten met organisaties als Diyanet, Milli Görüs en Süleymancilar. Via zulke organisaties bereik je niet de mensen die wel mee willen doen hier. De tweede stap is de financiering van zulke organisaties stopzetten. Immers, wie betaalt, bepaalt. Ook belangrijk is het aanpakken van haatpredikers. Imams die haatzaaien en critici op het rooster leggen, hen bestempelen als landverraders, moeten keihard aangepakt worden.’

En de Gülen-beweging?
‘Die hoort wat Leefbaar betreft in het hetzelfde rijtje thuis. We zijn als Leefbaar altijd bijzonder kritisch op de beweging geweest en dat zijn we nog steeds. Wat ik alleen niet vind kunnen, is dat de vervolging van de beweging door Erdogan, hier zorgt voor intimidatie en bedreigingen.’

Is het ook niet belangrijk dat de overheid zich extra inzet om juist bij mensen die zich uitgesloten voelen, liefde te kweken voor Nederland?
‘Dat is een heel lange tijd op een verkeerde manier gebeurd. Ik noem dat het uit elkaar spatten van de droom van de multiculturele samenleving. Er is steeds gezegd ‘blijf gewoon jezelf, je hoort er hoe dan ook bij’. Dat heeft averechts gewerkt. Daardoor is een soort nieuwe verzuiling in gang gezet, waarbij de verschillende bevolkingsgroepen zich in de eigen ‘zuil’ ophouden. We zijn nooit een échte samenleving geworden en zitten nu opgezadeld met de problemen die dat met zich meebrengt. De belangrijkste boodschap die uitgezonden moet worden is: we willen dat je meedoet, we willen dat iedereen onderdeel uitmaakt van onze samenleving, je krijgt alle kansen die je nodig hebt, maar we eisen en verwachten van je dat je die ook pakt. Je levert geen bijdrage aan het creëren van een succesvolle samenleving door mensen constant in een slachtofferrol te duwen. Dat doe je door mensen volwaardig serieus te nemen.’

Discriminatie op de arbeidsmarkt is een feit. Sommigen ervaren onrechtvaardigheid, hun participatie wordt belemmerd.
‘Ik geloof ook écht wel dat er sprake is van discriminatie op de arbeidsmarkt en uiteraard moet dat ook aangepakt worden. Maar het beeld dat sommigen ons voorschotelen, namelijk dat mensen aan de lopende band gediscrimineerd en uitgesloten worden, klopt niet. Die mindset wordt gevoed door linkse partijen. Ze verergeren problemen in plaats van ze op te lossen.’

‘Het komt wel goed met de integratie, heb geduld’, zeggen linkse politici en wetenschappers. Wat is jouw boodschap aan hen?
‘Haal je hoofd uit de zandbak. We hebben een gigantisch integratieprobleem, dat gaat niet zomaar weg.’

Je noemde de Beijerlandselaan in Rotterdam ‘klein Ankara’. Wat denk en voel je als je ziet dat er met Turkse vlaggen gezwaaid wordt op de Erasmusbrug?
‘Hoe kun je in een land dat jou zo veel vrijheden biedt, roepen om een leider als Erdogan? Hij is een despoot die dating shows verbiedt, niet wil dat mannen en vrouwen zoenen op straat, pleit voor de invoering van de doodstraf en de persvrijheid om zeep heeft geholpen. Vanuit de volledige vrijheid hier sta je op een brug te scanderen dat Erdogan jouw leider is. Ik vind het afschuwelijk om te zien.’

Zie je ook lichtpuntjes wat betreft de integratie?
‘Die zijn er altijd en daar moet je ook naar blijven kijken. Maar we zijn het aan onszelf verplicht ook te blijven kijken naar bijvoorbeeld de Beijerlandselaan. Als ik er rondloop, dan voelt het inderdaad als een soort ‘klein Ankara’. Er zijn vrijwel alleen Turkse winkels en restaurants. Mensen leven er in hun eigen cultuur. Dat beeld wordt bevestigd wanneer een ondernemer metershoge posters van Erdogan ophangt aan de buitenmuren van zijn pand (de politie verwijderde de posters op last van de burgemeester, op 19 maart, red.). Dat is heel provocerend. De boodschap is duidelijk, ‘we nemen hier de boel over’. Dan zijn er gelukkig nog altijd mensen die zeggen ‘dat pikken we niet’. De Beijerlandselaan is een goed voorbeeld van de mislukte integratie, de nieuwe verzuiling. Het laat zien hoe slecht het gaat.’

Ben je er per definitie op tegen dat de islam wortel schiet in Nederland?

Is er dan ook geen ruimte voor de vrijzinnige of verlichte interpretaties van de islam?
‘We hebben in Nederland natuurlijk godsdienstvrijheid, dus iedereen heeft de vrijheid zijn of haar geloof te belijden. Ik geloof alleen dat dat thuishoort achter de voordeur en geen plaats heeft in het maatschappelijk verkeer. We moeten de trias politica en de strikte scheiding tussen kerk en staat beschermen. Als dat verdwijnt, zoals nu bijvoorbeeld in Turkije gebeurt, dan valt de democratie uit elkaar. Dat zie je steeds weer gebeuren bij een sterke invloed van de islam. Genoeg voorbeelden tonen dat aan. In de landen waar de islam te veel voet aan de grond krijgt, steken shariapraktijken de kop op, zoals minachting voor vrouwen. Daarom zeg ik: in Nederland is in het maatschappelijk verkeer geen ruimte voor de islam. Neem de moskee-internaten. Die belemmeren de sociaal-culturele integratie. Dat blijkt onder meer uit een onderzoeksrapport van de GGD. Jongeren worden volledig weggehaald uit de samenleving. Ze worden religieus geïndoctrineerd. Sommige partijen in de gemeenteraad spreken dat tegen. Ze vergelijken moskee-internaten met hockeyclubs. Daar val ik steil van achterover. Als je niet beseft dat het twee totaal verschillende werelden zijn, heb je geen contact met de realiteit. Om tot échte oplossingen te kunnen komen moeten we dit soort denkpatronen doorbreken.’

Je hebt een stellige mening over integratie. Heb je moslims in je kennissen- en vriendenkring? Krijg je hen ook mee in je verhaal of jaag je ze juist in het harnas?
‘Sommige mensen voelen zich wellicht in het harnas gejaagd, dat kan, maar dat gebeurt wel vaker als je ergens voor opkomt. Als ik kijk naar mijn eigen kennissen en vrienden, zie ik dat het integratieprobleem veel minder speelt. De meesten van hen doen mee, ze hebben gestudeerd en werken. Waar ik mijn ogen niet voor sluit, zijn degenen die niet meedoen. Sommige politici vinden dat we het niet moeten hebben over de mislukte integratie. Ze herhalen steeds weer uitspraken als ‘we moeten mensen de ruimte geven’ en ‘we moeten verbinden’. Dat laat zien dat ze het integratieprobleem niet serieus nemen. Ze doen mensen tekort, ze negeren hen, zoals de vrouwen die gesloten zitten achter hun eigen voordeur en de islamitische homo’s die zichzelf niet mogen zijn. Helaas moeten we een aantal emancipatiegevechten dat we al gevoerd hebben, opnieuw voeren.’

Economische integratie is volgens sommigen genoeg om mee te doen. Jij hamert erop dat mensen ook sociaal-cultureel moeten integreren. Waarom is dat zo belangrijk?
‘De relschoppers bij het Turkse consulaat in Rotterdam, de Erdogan-aanhangers die met Turkse vlaggen zwaaien op de Erasmusbrug, de bedreigingen aan het adres van kritische Turkse Nederlanders, dat zijn enkele voorbeelden die bevestigen waarom de sociaal-culturele integratie essentieel is. Juist omdat de sociaal-culturele integratie volledig is achtergebleven, bevinden sommigen zich maar met één klein teentje in onze samenleving. De rest van hun lichaam, en dan vooral hun hart, bevindt zich in het land van hun voorouders. Een oproep van Erdogan is genoeg om de Erasmusbrug vol te krijgen met zijn aanhangers. Ik maak me ernstig zorgen over dit soort ontwikkelingen.’

In hoeverre mogen mensen de cultuur van het land van hun voorouders behouden? Sta je wel integratie voor of pleit je voor assimilatie?
‘Ik ken ook de verhalen van Nederlanders die drop, kaas en potten met pindakaas meenemen naar het buitenland. Een stukje behoud van de eigen cultuur, daar is niets mis mee, dat kan altijd. Ik pleit dan ook niet voor assimilatie. Waar ik wel voor pleit, is gedeelde normen en waarden in het openbaar maatschappelijk verkeer. We mogen trots zijn op Nederland. Het is een land waarin je vrij bent te zijn wie je bent. Religieuze of culturele voorkeuren of gebruiken die op gespannen voet staan met onze kernwaarden mogen niet de overhand krijgen.’

Is de Nederlandse cultuur onveranderlijk en afgebakend of juist in beweging en onderhevig aan verandering?
‘Iedere cultuur is onderhevig aan verandering en dat is mooi. Maar onze kernwaarden, zoals vrijheid, mogen niet ondermijnd worden, ze moeten als een paal boven water staan.’

Levert Nida, die twee zetels heeft in de gemeenteraad, een bijdrage aan het leefbaarder maken van Rotterdam?
‘Er is een groot verschil tussen de partij die Nida beweert te zijn en de partij die Nida is. Nida claimt een progressieve partij te zijn die zich inzet voor iedere Rotterdammer. De agenda van de partij laat echter een andere werkelijkheid zien. Er zit eigenlijk altijd een islamistische ondertoon in de initiatieven van de partij. Het is een soort ingebakken cliëntelisme dat niet thuishoort in de politieke arena. Ik geef twee voorbeelden. Vorig jaar kwam ik in aanraking met een ernstig geval van eerwraak (het slachtoffer was een jonge Pakistaans-Nederlandse moslima die werd bedreigd, geïntimideerd en mishandeld, red.). Als reactie daarop stelde Leefbaar voor een politie-unit tegen eergerelateerd geweld in het leven te roepen in Rotterdam. Dat werd besproken in een commissievergadering. Onder de aanwezigen was Shirin Musa (geboren in Pakistan; oprichter en directeur van de Nederlandse vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom, red.), die ons pleidooi steunde. Ze werd aangevallen door Nida, omdat ze onze spreekbuis zou zijn. Een ander voorbeeld is het salafismeverbod van Ahmed Marcouch (voormalig Tweede Kamerlid en integratiewoordvoerder namens de PvdA, red.). Marcouch pleitte vorig jaar voor een verbod op salafistische organisaties. Nida verzette zich daartegen.’

Ook de partij Denk ageerde tegen het salafismeverbod en trok daarbij gretig de islamofobiekaart. En dat terwijl veel moslims niets moeten hebben van het salafisme.
‘Als je het salafisme verdedigt, dan denk ik ‘je voegt je nu toch echt bij het verkeerde kamp’. Heel het verhaal over progressief zijn, houdt dan geen steek. Een progressieve partij zou het salafisme bestrijden. De strijd tegen radicalisme kan niet hard genoeg gevoerd worden.’

Leefbaar heeft zich hard gemaakt tegen de komst van een asielzoekerscentrum in Rotterdam. Wat is het belangrijkste bezwaar?
‘In Rotterdam zijn er al ‘on-Nederlandse’ taferelen. Daarom investeren we samen met het Rijk en woningbouwcorporaties miljarden euro’s in Rotterdam-Zuid. In nogal wat wijken in dat gebied ligt de levensstandaard ver, ver onder het gemiddelde. Sommige wijken liggen op het randje van de afgrond. Daarom zeggen wij: stop met dweilen met de kraan open, los eerst de bestaande problemen op. Dat is de reden dat wij ons met hand en tand hebben verzet tegen de komst van een asielzoekerscentrum.’

Je verzet je ook tegen de politieke correctheid in Nederland. Daarbij haal je inspiratie uit Pim Fortuyn. Is er nu meer of minder politieke correctheid dan tijdens het Fortuyn-tijdperk?
‘Je hoort vaak dat er sinds de moord op Pim meer gezegd kan worden en soms kan dat inderdaad. Denk bijvoorbeeld Ruttes ‘pleur op’ en Aboutalebs ‘rot toch op’. Maar vaak blijft het bij dat soort spierballentaal. Dat zal je een Leefbaarder niet zien doen. Wij willen niet stoer doen of alleen een statement maken, maar problemen oplossen en verandering teweegbrengen. Daarom doen we wat we zeggen en komen we met concrete maatregelen. Wat dat betreft is de politiek nog altijd zo verdomd politiek correct. Problemen benoemen doen velen, ze oplossen gebeurt zelden. Bovendien neem ik een kentering naar politieke correctheid waar. Dat blijkt onder meer uit de hetze tegen GeenStijl.’

What goes around comes around, zeggen sommigen over het offensief tegen GeenStijl. GeenStijlers schieten vaak met scherp. Nu zitten ze zelf in de hoek waar de klappen vallen.
‘Dit gaat veel verder. Men probeert GeenStijl monddood te maken. Na de terroristische aanslag op de redactie van Charlie Hebdo riepen we nog met zijn allen je suis Charlie. Ook aan de vrijheid van GeenStijl mag niet getornd worden. De vrijheid van meningsuiting is absoluut.’