‘Eenheid in diversiteit’ luidt de wapenspreuk van Indonesië, dat op 17 augustus zijn 76-jarige bestaan als onafhankelijke staat vierde. De Indonesische ambassadeur in Nederland herinnert Indonesiërs en Indonesische Nederlanders aan deze boodschap. ‘Wees trots op de verschillen die Indonesië rijk maken, en behoud je Indonesische identiteit’, adviseert ambassadeur Mayerfas.

Voor hij in oktober 2020 werd aangesteld als de nieuwe Indonesische ambassadeur was Mayerfas werkzaam als secretaris-generaal van het Indonesische ministerie van Buitenlandse Zaken. Eerder was hij de Indonesische ambassadeur in Vietnam, en bouwde hij zijn diplomatieke carrière op in Canada, Zwitserland, de Verenigde Staten en China. Zijn ambassadeurschap in Nederland begon in een abnormale periode.

‘Het is toch wel vreemd om tijdens een pandemie een ander land te leren kennen en al zijn gebruiken. De coronamaatregelen hebben het aantal contactmomenten met de Nederlandse delegaties enorm beperkt. Desondanks merk ik dat we met online meetings in staat zijn om elkaar te leren kennen, en de diplomatieke band tussen Nederland en Indonesië verder op te bouwen.’

Dat Nederland als ex-kolonisator van Indonesië 17 augustus 1945 tot op heden nog steeds niet erkent als de dag waarop Indonesië onafhankelijk werd, ziet hij niet als een probleem. ‘Indonesië heeft zich op 17 augustus onafhankelijk verklaard. Wie dat wel of niet erkent moet diegene zelf weten. Elk land heeft een eigen manier van kijken naar haar geschiedenis. De manier waarop Indonesië zijn verleden bekijkt is anders dan hoe Nederland dat doet. Maar dat betekent niet dat deze verschillende visies niet naast elkaar kunnen bestaan’, zegt Mayerfas.

‘Indonesië heeft zich op 17 augustus onafhankelijk verklaard. Wie dat wel of niet erkent moet diegene zelf weten’

Wel merkt hij dat er pogingen worden gedaan om de verschillende visies op de koloniale geschiedenis van Nederland in Indonesië te verenigen. Als voorbeeld noemt hij de onlangs verschenen Nederlandse speelfilm De Oost, waarin ook het Indonesische perspectief op de onafhankelijkheidsstrijd van 1945-1949 werd belicht.

De film laat zien hoe Indonesische dorpelingen standrechtelijk werden geëxecuteerd door de Nederlandse kapitein Raymond Westerling. In Nederland heeft de film tot veel ophef geleid met name bij oud-veteranen die het beeld van Westerling in deze film niet herkennen. Zo spande de Federatie Indische Nederlanders een kort geding tegen de filmmakers, omdat De Oost volgens hen een brede en eenzijdige interpretatie vertoont van de vaderlandse geschiedenis. Het beeld van Westerling als moordenaar komt volgens Indonesiërs echter wel overeen met wat er in de Indonesische geschiedenisboeken staat beschreven over de beruchte kapitein.

Het naast elkaar leggen van de verschillende visies op de geschiedenis ziet hij daarom als een goede ontwikkeling. ‘Er moet nog veel aan het licht komen voordat er wederzijds begrip ontstaat in de manier waarop we kijken naar het verleden. Het is ook moeilijk om de Nederlandse geschiedvertelling te vergelijken met de Indonesische’, gaat hij verder.

‘Voor Indonesië is 17 augustus een ontzettend belangrijke, historische dag. Voor mij persoonlijk was dat hét moment waarop wij Indonesiërs eindelijk zelf konden bepalen wat er met ons land kon gebeuren, en dat we eindelijk eigenaren werden van het land van onze ouders en voorouders. 17 augustus maakt mij daarom trots op Indonesië. Voor Nederland was dat misschien een periode die niet herinnerd hoeft te worden, omdat het de Nederlandse nationale geest negatief beïnvloedt. Dat is goed mogelijk.’

Nog steeds tolerant

Voor Indonesiërs is het vanzelfsprekend om te leven in een land waar grote verschillen tussen mensen bestaan, stelt Mayerfas. Zo staat Indonesië volgens hem bekend om zijn tolerantie tegenover andersdenkenden en andersgelovigen, en zijn ‘tolerante islam’. Ondanks berichtgeving over de radicale islam die in Indonesië oprukt, ziet de Indonesische ambassadeur het positief in.

‘Ik ontken niet dat er een zekere mate van extremisme en intolerantie bestaat. Net zoals in elk ander land en elk ander geloof ook een vorm van extremisme en intolerantie bestaat’, zegt Mayerfas, zelf een moslim. ‘Maar Indonesië blijft het meest democratische land waar de bevolking overwegend islamitisch is. Je kunt dit vergelijken met andere zogezegde ‘moslimlanden’. In Indonesië leven de verschillende visies op de islam samen naast elkaar. Dat zie je bijvoorbeeld terug in het straatbeeld: gesluierde vrouwen die samenlopen met vrouwen die ervoor kiezen zichzelf niet te bedekken. Ze laten elkaar in hun waarde.’

Met uitzondering van de Indonesische provincie Atjeh – die de sharia hanteert – worden islamitische geloofsregels niet aan de Indonesische bevolking opgelegd, en is iedereen vrij om zelf invulling te geven aan hoe die wel of niet gelooft, aldus Mayerfas.

‘Indonesië blijft het meest democratische land waar de bevolking overwegend islamitisch is’

Hij merkt wel dat een deel van de islamitische bevolking in Indonesië zich zorgen maakt om de ontwikkelingen rondom de islam in het Westen. Via social media wordt nieuws gedeeld over onder meer Frankrijk, waar gesproken werd over een verbod op het dragen van een hoofddoek voor moslimvrouwen onder de achttien jaar. Ook weten sommige moslims in Indonesië van de recente uitspraak van het Europees Hof, dat toestaat hoofddoeken op de werkvloer te verbieden als dat niet overeenkomt met hun organisatiebeleid.

‘Sommige moslims in Indonesië merken dat de islam geproblematiseerd wordt in het Westen, en trekken zich dit persoonlijk aan. Zij vinden dat moslimvrouwen niet als gelijke worden behandeld om de keuze die zij zelf hebben gemaakt voor het dragen van de hijab’, zegt Mayerfas. ‘Maar hoe zij kijken naar de ontwikkelingen in het Westen staat niet los van hoe zij zelf het geloof belijden. Je hebt in Indonesië bijvoorbeeld moslims die vinden dat andersgelovigen de ramadan moeten respecteren door niet in het openbaar te eten of zelfs mee te vasten. Maar er zijn ook moslims die zich niets aantrekken van wat andere moslims en niet-moslims doen. De tweede groep blijkt nog steeds de grootste te zijn in Indonesië.’

Mede hierdoor concludeert de ambassadeur dat tolerantie bij Indonesiërs nog altijd hoog in het vaandel staat. ‘Dat is ook mijn boodschap aan Indonesiërs en Indonesische Nederlanders naar aanleiding van de Indonesische Onafhankelijkheidsdag op 17 augustus’, zegt hij. ‘Wees trots op je Indonesische identiteit van eenheid in verscheidenheid, en zorg ervoor dat je de tolerantie tegenover andersdenkenden behoudt, ongeacht wie er tegenover je staat.’