Nadia Moussaid is het boegbeeld van De nieuwe maan. De Kanttekening sprak haar. ‘First of all you’re a human being, dat moeten we niet uit het oog verliezen.’

Het is rustig op de redactie van De nieuwe maan. De laatste aflevering van 2017 is net achter de rug. In januari begint een nieuwe reeks. De presentator van de talkshow, Nadia Moussaid (33), heeft eigenlijk vakantie, maar ze is toch aanwezig op de redactie. Ze leunt achterover en kijkt naar de zakjes zwarte bessen en andere superfoods op tafel. ‘De redactie ambieert actualiteit, het ‘gesprek van de week’ zijn, met een eigen multiculturele insteek’, legt ze uit. ‘Tv-programma’s laten een gat vallen dat wij graag opvullen.’ Wat is het doel van De nieuwe maan? ‘Moslims en migranten moeten zich herkennen in ons programma. Tegelijkertijd willen we aan de rest van Nederland laten zien dat ‘de allochtoon’ niet bestaat en er veel diversiteit is. Onze doelgroep is heel breed. Als er alleen moslims naar De nieuwe maan kijken, vinden we het programma niet geslaagd. We willen dat Truus van drie hoog achter het ook interessant vindt. Dat is gelukkig ook zo. We krijgen veel mails na de uitzendingen van mensen die schrijven dat ze iets hebben opgestoken.’

Een onderwerp dat recent is behandeld in het programma is de Me too-discussie. ‘Daar was terecht veel media-aandacht voor’, vindt Moussaid. ‘Maar wat seksueel geweld betekent als je een niet-westerse achtergrond hebt, werd nergens besproken. Wij hebben het onderwerp wel vanuit dat perspectief behandeld. De directeur van het Bijlmer Parktheater, Ernestine Comvalius, vertelde bij ons over het misbruik dat ze als jong meisje meemaakte en waarom daar nooit over gepraat werd. In de Surinaamse cultuur hang je de vuile was niet buiten. Datzelfde speelt in de moslimgemeenschap. Saïda el-Hantali, een Marokkaanse, zei dat ze boos was op haar moeder, omdat ze wist van het misbruik, maar net deed alsof het er niet was. In plaats van haar dochtertje te steunen, was ze bezig met het redden van de ‘familie-eer’. Het is zo belangrijk dat jonge islamitische meisjes dit zien. Want het is echt baanbrekend hoor, dat een vrouw met hoofddoek openlijk op tv vertelt over het misbruik dat ze meemaakte, en zegt ‘ik hoef me niet te schamen, het is geen schande, het was niet mijn fout’. Moslimvrouwen herkennen zich niet in de verhalen van de witte vrouwen die bij Pauw en De wereld draait door zitten. Dat is een heel andere seksuele moraal.’

Hoe gaat het met de diversiteit in de media?
‘Die moet veel beter. En dan gaat het wat mij betreft niet alleen over kleur, maar ook over man-vrouw-verhoudingen. Op de hoge posities zitten vooral mannen en daar zijn ook nog eens heel weinig mensen met een migratieachtergrond bij. Je identificeert je met mensen die op je lijken. De witte man kiest de witte man, zo werkt dat. Dat is een element. Maar emancipatie gaat gewoon ook heel traag. Als je kijkt naar de migratiestromen, dan duurt het gewoon even voordat de migrant maatschappelijk succesvol is. Ik heb het gevoel dat er al veel is veranderd. Onze redacteuren hebben wortels in Afghanistan, Irak, Marokko, Turkije en Brazilië. Oud-collega’s zijn doorgestoten, naar de NOS bijvoorbeeld. Het gaat erom dat je een beetje out of the box durft te denken. Geef mensen een kans. Begrijp dat het ook over andere kwaliteiten moet gaan, over het netwerk dat ze meebrengen, de andere inzichten die je hebt als je bij een minderheid hoort.’

Een manier om daar iets aan te veranderen is positieve discriminatie.
‘Ja, en dat vind ik erg goed. Mijn carrière begon bij MTNL, Multiculturele Televisie Nederland. Daarna ben ik dankzij een speciale subsidie bij AT5 terechtgekomen. Dan kun je wel denken ‘oh, maar dat is omdat je allochtoon bent’, maar dat kan me niets schelen. Als je het niet goed doet, lig je er zo weer uit. Het gaat erom dat je een voet tussen de deur krijgt. Ik heb geluk gehad. Ik heb antropologie gestudeerd en dan liggen de banen niet voor het oprapen. Voordat ik ging studeren, werkte ik voor het ministerie van Economische Zaken in Den Haag. Op een gegeven moment was ik aanwezig bij een seminar met een inkomende missie van ministers uit Soedan. Ze vertelden in geuren en kleuren over de kansen daar in olie en gas. Over de oorlog in de Soedanese regio Darfoer werd met geen woord gerept. Ik werd er gewoon misselijk van en dacht ‘wat doe ik hier?’
Ik wil iets veranderen in de wereld.’

Hoe gaat het met moslims in Nederland?

‘Daar maak ik me wel zorgen om. En dat zijn ook de zorgen van alle mensen die wij aan tafel hebben gehad. Eén van de laatste afleveringen van De nieuwe maan ging over islamofobie. In Enschede heeft de extreem-rechtse organisatie Pegida actie gevoerd tegen de bouw van een grote moskee. Pegida-aanhangers zetten een soort nepkerk op de bouwlocatie, een zogenaamde priester wijdde het kruis in met een wc-borstel en varkensbloed. Heel heftig vind ik dat, net als gelukkig heel veel andere mensen. De burgemeester van Enschede heeft de actie scherp veroordeeld en maakte een vergelijking met de Ku Klux Klan. Maar op social media zag je ook comments van mensen die achter deze actie staan. Die afkeer van de islam en moslims raakt me wel. Als je nu een jongetje of meisje bent met een islamitische achtergrond op de basisschool en je hoort wat er allemaal gezegd wordt, dan heb je het niet makkelijk.’

Spant de politiek zich voldoende in?
‘De minister voor Rechtsbescherming, Sander Dekker, zegt dat beveiliging en bedreiging eerst de eigen verantwoordelijkheid van moskeeën is. In ons programma is daar vervolgens weer kritisch op gereageerd, onder andere door Farid Azarkan, Tweede Kamerlid namens Denk, die dit holle woorden vindt, en sociaal wetenschapper en islamofobieonderzoeker Ineke van der Valk, die vindt dat je het veel breder moet trekken. Van der Valk ziet het niet alleen als een probleem van moskeeën, maar als een probleem van heel de samenleving, waarbij grondrechten worden geschonden, waaronder de vrijheid van religie.’

Wat vind je van Denk? Je hoort weleens mensen zeggen dat deze partij moslims probeert op te zetten tegen niet-moslims.
‘Ik zie een partij als Denk als een vorm van emancipatie. De partij trekt kiezers aan, vaak met een migratieachtergrond, die zich niet gehoord voelen door andere politieke partijen. Maar er zijn ook genoeg mensen die Turks of Marokkaans zijn die op andere politieke partijen stemmen. Ik denk dat het goed is dat wij al die diversiteit laten zien op tv. Met De nieuwe maan willen we een goede talkshow maken die ingaat op de actualiteit. Maar natuurlijk hopen we dat kijkers er ook van leren en dat onderling begrip toeneemt. Ik zou het mooi vinden als de angel eruitgehaald kan worden, want er is zoveel spanning in de samenleving. Kijk maar naar allerlei rapporten, de polarisering is gigantisch. Als we dat een beetje kunnen temperen, ben ik heel gelukkig.’

Hoe doe je dat, de polarisering tegengaan?
‘Door de nuance te zoeken, de dialoog aan te gaan. Dat is waar het uiteindelijk om moet gaan, je proberen in anderen te verplaatsen en begrip op te brengen. Dat zag je goed in onze laatste aflevering (24 november, red.): anti-Zwarte Piet-activisten vertelden over de intimidaties waar ze mee te maken hadden. Maar er zat ook een Friese politicus aan tafel die de voorstanders van Zwarte Piet wel begreep. Naar de ander luisteren is zo belangrijk. Op de redactie zeggen we vaak tegen elkaar ‘je kunt niet alleen voor je eigen vrijheid of rechten vechten en de rest laten stikken’. Het was ook de boodschap van de filmmaker Lidija Zelovic in diezelfde uitzending. Ze reageerde op het vonnis in de zaak tegen Radko Mladic, oud-generaal van het Bosnisch-Servische leger en verantwoordelijk voor de genocide in Srebrenica. Ze vertelde dat de situatie in voormalig Joegoslavië slechter is dan voordat de oorlog in 1991 begon. Voor de oorlog was eenenveertig procent van de huwelijken gemengd. nu nul procent. Er is een soort apartheid daar. Ze zei ‘reduceer me niet tot mijn religie en afkomst’. Dat is een uitspraak die ik ook hoorde toen ik in Bosnië was. First of all you’re a human being, dat moeten we niet uit het oog verliezen.’

Je hoort weleens zeggen dat de polarisering in Nederland doet denken aan de situatie in Joegoslavië voor de oorlog.
‘Ja, deze tijd heeft bepaalde symptomen die er toen ook waren. Maar goed, we zijn er zelf bij hè. Zelovic is half-Servisch, half-Kroatisch en opgegroeid in Sarajevo. Ik vond dat ze wel een genuanceerde kijk had op de situatie waarin haar vaderland nu zit. Ze begreep de verschillende perspectieven en had ook kritiek. Ze heeft een documentaire gemaakt over haar eigen familie, My own private war. Ze vertelde heel eerlijk dat ze haar vader altijd als een geweldige man zag. Hij leerde haar open naar de wereld kijken. Maar door de oorlog is hij op een gegeven moment heel Servisch geworden, zo van ‘als zij dit doen, dan doen wij dat’, terwijl hij nota bene professor is. Zelovic denkt dat dat komt doordat het leed van de oorlog zo groot is dat mensen niet meer zuiver kunnen kijken. Het enige dat ze nog kunnen is proberen het eigen verdriet het hoofd te bieden. Het leed van de ander, daar is dan helemaal geen ruimte meer voor.’

De nieuwe maan is vanaf 7 januari om 23.10 uur weer te zien op NPO2.