De voorstelling ‘Ik blijf bij je’ van theatermaker Abbie Chalgoum gaat over de gevolgen van het huiselijk geweld, dat hij als kind meemaakte. ‘Ik dacht dat ik de mishandelingen wel had verdiend.’

Acteur Abbie Chalgoum (44) groeide op met een gewelddadige vader. Eenmaal volwassen kreeg last van een zware depressie, stemmen in zijn hoofd en overmatig drankgebruik. Chalgoum hield niet minder van zijn vader, maar vooral minder van zichzelf. Hij deed twee zelfmoordpogingen. Het aangrijpende verleden van Chalgoum is onderwerp van de theatervoorstelling Ik blijf bij je van toneelgroep Maastricht, die dit voorjaar in reprise is gegaan, vertelt Chalgoum. In 2021 verscheen zijn gelijknamige autobiografie.

Wanneer Chalgoum van school thuiskwam, hoorde hij altijd zijn moeder in de keuken oude Marokkaanse liedjes zingen. ‘We waren dan eventjes alleen samen thuis. Tijdens het zingen keek ze mij aan en zong ik de liedjes met haar samen. Het ontroerde mij. De woorden ‘ik hou van je’ heb ik nooit van haar gehoord, maar ik kon ontzettend van haar zang genieten. Deze momenten, die wij alleen samen hadden, waren spaarzaam. Ze vertaalt nog steeds haar liefde in de vragen die ze aan mij stelt, de gesprekken die zij met mij voert en de woorden die ze kiest om mij goed te laten voelen. Hiermee voel ik dat ze van mij houdt en de taal van de liefde zie ik terug in haar glinsterende ogen.’

Terugdenkend aan vroeger vertelt hij verder. ‘Ik hield van kleins af aan van toneelstukjes spelen. Regelmatig speelde ik op zondagochtend op mijn slaapkamer verschillende karakters die ik op dat moment bedacht voor mijn broers en zus. Het was altijd gieren en brullen van het lachen.’

Ondanks de liefde van zijn moeder en de gezelligheid met zijn broers en zus was het thuis niet veilig. Het gezin werd fysiek en mentaal mishandeld door Abbies vader. ‘Wij liepen thuis vierentwintig uur per dag op onze tenen. Het werd pas veilig als we buitenshuis waren. Ik was dan bezig met de gedachten: hoe laat is mijn vader thuis? Welke dienst draait hij nu? Ik probeerde thuis te zijn voordat hij thuiskwam, om mij alvast in mijn slaapkamer te verstoppen. Dat was het leven.’

‘Ik had alcohol nodig om de stemmen in mijn hoofd te dimmen’

Ook begreep Chalgoum niet waarom niemand uit zijn omgeving ingreep. ‘De fysieke mishandelingen waren op mijn lichaam te zien. Maar niemand van de leerkrachten op school durfde er vragen over te stellen. Misschien dachten ze dat het iets cultureels was en dat het bij ons hoorde. Omdat ik ongezien bleef, ben ik minder van mijzelf gaan houden én dacht ik, als kind, dat ik de mishandelingen wel had verdiend.’

Chalgoum had een masker opgezet dat hij niet kon afzetten. ‘Ik dacht dat als ik mijn verhaal ging vertellen, iedereen mij zou verlaten. Ik ben opgegroeid in een schaamtecultuur. Omdat ik niet over de mishandelingen durfde te praten leken de stemmen in mijn hoofd van buiten te komen. Ik had alcohol nodig om de stemmen in mijn hoofd te dimmen.’

Vervolgens neemt Chalgoum een diepe zucht. ‘Het was vroeger een zoektocht. Ik heb nooit vanuit huis geleerd hoe ik de woorden moest geven aan mijn gevoelens. Als kind was ik op zoek naar wie ik ben en waar ik bij pas. Helaas was er geen ruimte voor mijn zelfontwikkeling. Mijn zoektocht werd steeds lastiger, omdat ik mijzelf aan iedere ander ging aanpassen.  Voor de buitenwereld was ik later, als jongvolwassene, die knuffelmarokkaan, die docent en die politieke actieveling. Ik deed en was van alles, behalve mijzelf zijn.’

Er valt een korte stilte en Chalgoum begint te huilen. ‘Ik ben bang dat ik net als mijn vader word, omdat ik qua uiterlijk als twee druppels water op hem lijk. Het is zo eng wanneer ik in de spiegel kijk. Ik wil hem graag zijn, maar niet zoals hij is. Omdat ik niet ben opgegroeid met de woorden ‘ik hou van je’ en het niet automatische gaat, moet ik elke dag bewust tegen mijn dochter zeggen dat ik van haar hou. Ik heb namelijk een voorbeeld hoe het niet moet zijn.’

‘Helaas is het gesprek aangaan met mijn vader nooit gelukt’

‘Ik ben zo dankbaar dat mijn moeder en mijn zus mij op een cruciaal moment erdoorheen hebben gesleurd. Ze waren er niet fysiek bij, maar ze hebben wel ervoor gezorgd dat ik niet van die touwbrug ben afgesprongen. Hoe gek het ook mag klinken, ik ben dankbaar dat ik vooralsnog voor de liefde, die niet in woorden werd vertaald, heb gekozen’, vertelt Chalgoum. Hij veegt zijn tranen weg.

‘Helaas is het gesprek aangaan met mijn vader nooit gelukt. Ik weet ook niet waarom. Misschien is hij depressief. Of heeft hij ook demonen? Ik heb genoeg pijn gehad, door en voor hem. Dit omdat het hem niet lukte om liefde aan mij te geven. Nu ik mijn verhaal heb gedeeld met de wereld kan ik zeggen dat ik het hem min of meer heb vergeven. Ik ben eroverheen. Ik wil mijn pijn in kracht omzetten’, zegt Chalgoum.

Zijn autobiografische verhaal Ik blijf bij je (Prometheus, 2021) was een groot succes. Nu is er de theaterproductie. ‘Mijn missie was om de kleine Abbies te bereiken. Inmiddels zijn het ook volwassenen die zich herkennen in mijn verhaal. Ik krijg nog zo vaak via social media berichten binnen van mensen die vertellen te zijn geraakt. Nooit zal ik vergeten dat iemand tegen mij zei: ik heb nog niet de woorden kunnen vinden om mijn gevoel te vertalen, maar dat doe jij nu voor mij. Zulke reacties geven mij de kracht om mijn verhaal te blijven vertellen. Dit doe ik nu in het theater, waar alles zo puur aanvoelt. Daarmee is het ook ooit begonnen. Het toneelspelen in mijn slaapkamer en het moment dat ik mijn pijn heb gedeeld. Dat verbrak de eenzaamheid.’

De solovoorstelling Ik blijf bij je van toneelgroep Maastricht is tot en met 26 mei te zien in de Nederlandse theaters.