De manier waarop demissionair minister van Justitie Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) kansarme en overlastgevende asielzoekers aanpakt leidt volgens deskundigen mogelijk tot rechtsongelijkheid. Dit schrijft NRC.
Eind 2022 besloten Yesilgöz en staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg (VVD) dat ‘overlastgevende’ en ‘criminele’ asielzoekers keihard moesten worden aangepakt. Dit na berichten over steekpartijen, winkeldiefstallen en straatintimidatie rondom diverse opvanglocaties. Deze asielzoekers worden nu naar speciale opvanglocaties gestuurd, die omringd zijn met hekken, en die ze niet mogen verlaten.
Kees Loef, voormalig bestuursadviseur veiligheid van de gemeente van Amsterdam en een vertrouweling van Yesilgöz, is verantwoordelijk voor de aanpak. Hij heeft regelmatig de grenzen van de wet opgezocht, aldus NRC. Asielzoekers moeten volgens hem worden beoordeeld op ‘potentiële overlast’, stelde hij aanvankelijk voor. Asielzoekers uit ‘veilige landen’, zoals Marokko, Algerije en Tunesië, zijn potentiële overlastgevers en moeten worden overgebracht naar locaties terecht waar zij alleen aanspraak mogen maken op ‘bed-bad-brood’.
Dit voorstel kreeg echter kritiek van de vreemdelingenpolitie, die het aan de ‘voorkant’ screenen van potentiële overlastgevers een vorm van etnisch profileren noemt. De Coördinator Nationale Aanpak Overlast, die samen met de politie en het Openbaar Ministerie een einde moet maken aan de overlast, koos er daarom voor om het plan aan te passen: asielzoekers die weinig kans maken op een verblijfsstatus én daadwerkelijk overlast veroorzaken moeten naar de sobere opvangplekken worden gestuurd. En de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) moet hun – vaak kansloze – zaken met voorrang behandelen.
Op 6 juli 2023, een dag voordat het kabinet-Rutte IV valt over asiel, werd in Ter Apel de eerste sobere opvanglocatie geopend, waar ‘overlastgevende’ asielzoekers terechtkomen. NRC stelt, op basis van interne documenten, dat de autoriteiten bewust vaag houden welke asielzoekers in deze feitelijke detentiecentra worden opgesloten. Want er is niet helder gedefinieerd wat er precies onder ‘overlast’ wordt verstaan. Om die reden doet de vreemdelingenpolitie niet mee aan de pilot.
Volgens NRC dreigt er het gevaar van rechtsongelijkheid. Want het OM hanteert voor asielzoekers een andere strafrechtelijke benadering dan voor Nederlandse burgers. Gewone burgers krijgen bij winkeldiefstal eerst een waarschuwing, maar voor asielzoekers bestaat er een zerotolerancebeleid. Het doel van Yesilgöz is dat zo veel mogelijk ‘overlastgevende’ asielzoekers in de sobere opvanglocaties terechtkomen.
Vluchtelingenwerk reageert geschokt op het artikel in NRC. ‘Dit is ernstig’, schrijft de hulporganisatie op X. ‘Notoire overlastgevers aanpakken: hard nodig. Maar er zijn grenzen. Grenzen aan wie je als overlastgever ziet, en die van onze rechtsstaat. Hoe konden alle alarmbellen worden genegeerd?’
