De Nederlands-Amerikaanse wetenschapper Philomena Essed heeft de ‘Nieuw Amsterdam Prijs: Een leven lang voor de stad’ ontvangen. Ze kreeg de prijs voor haar jarenlange werk en bijdragen binnen de strijd tegen alledaags en institutioneel racisme.
De prijs werd uitgereikt in debatcentrum Pakhuis De Zwijger, tevens initiatiefnemer van de prijs, door activist Jerry Afriyie van actiegroep Kick Out Zwarte Piet.
Esseds boek Alledaags Racisme (1984) ‘gaf een nieuw vocabulaire om de strijd (tegen racisme, red.) en het gesprek op een andere manier te voeren’, aldus Afriyie. Hij noemt Essed ‘een van de reuzen op wier schouders ik sta’.
In Alledaags Racisme onderzocht de antropologe het racisme dat leden van etnische minderheden ervaren in de alledaagse omgang met mensen buiten hun etnische groep. Alledaags racisme wordt gedefinieerd vanuit de perceptie van de mensen die het racisme ondervinden.
Of het racisme wel of niet opzettelijk is vindt Essed niet relevant, zo betoogt ze in haar boek: ‘Bewust of onbewust, gewild of niet, iedere witte persoon in de Nederlandse samenleving profiteert direct of indirect van de eigen bevoorrechte positie ten opzichte van zwarte medeburger.’
In 1984 vond haar pleidooi nog nauwelijks weerklank in Nederland, maar antiracistische activisten hebben haar boek herontdekt. Essed (Antioch University, VS) en emeritus hoogleraar Gloria Wekker (Universiteit Utrecht) worden beschouwd als de éminences grises van de Nederlandse antiracismebeweging.
