De Belastingdienst maakt ondanks negatieve adviezen en een korte stop gebruik van mogelijk discriminerende algoritmes. Dat schrijft het journalistieke platform Follow the Money.
De Belastingdienst kreeg middels een ‘vertrouwelijke memo’ begin 2021 het advies om te stoppen met de discriminerende algoritmes, die werden gebruikt om fraude op te sporen. Follow the Money diende in de zomer van 2021 een verzoek in op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en heeft pas na ruim twee jaar documenten binnenkregen.
De kern van het document (van 19 januari 2021), dat in handen is van Follow the Money, is dat de Belastingdienst in strijd handelt met de privacywet en mogelijk zelfs grondrechten schendt. ‘Helaas is gebleken dat geen van de modellen voldoet aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming’, staat in het memo.
Follow the Money wijst op de ‘saillainte timing’. Premier Mark Rutte had een week eerder vanwege het toeslagenschandaal het ontslag van zijn kabinet aangeboden. ‘De rechtsstaat moet burgers beschermen tegen een almachtige overheid en dat is hier op een verschrikkelijke manier misgegaan’, zei Rutte tijdens een persconferentie die dag. ‘Tienduizenden ouders zijn tussen de wielen van de staat terechtgekomen’, aldus Rutte.
Vier dagen na de val van kabinet Rutte-III moet de directeur van de Belastingdienst MKB een ingewikkelde knoop doorhakken, schrijft Follow the Money. ‘Wat doet hij met het memo en het advies om per direct te stoppen met de fraude-algoritmen die zijn dienst gebruikt?’
De stop duurde maar een week, schrijft Follow the Money. De discriminerende risicoberekeningen voor fraude, waarin mensen met een andere nationaliteit, alleenstaande ouders en gezinnen met de laagste inkomens onevenredig werden gecontroleerd, werden weer in gang gezet. ‘Experts hebben de belangen gewogen en geconcludeerd dat de modellen weer aangezet kunnen worden’, aldus een memo over de beslissing.
