‘De Holocaust vormt een verplicht deel van het Hongaarse onderwijs’, aldus de Hongaarse regering. De regering reageert hiermee op ophef over het schrappen van een boek van een Holocaust-overlevende uit het curriculum, terwijl daar boeken van notoire antisemieten aan zijn toegevoegd.
Eerder dit jaar werd bekend dat een boek van Holocaust-overlevende en Nobelprijswinnaar Imre Kertesz door de nationalistische Fidesz-regering van Viktor Orbán van de verplichte leeslijst werd geschrapt.
Kertesz werd in 1944 als tiener naar Auschwitz gedeporteerd. Onbepaald door het lot, zijn ironische, en aangrijpende roman hierover, verscheen in 1975. In 2002 kreeg hij hiervoor de Nobelprijs voor de Literatuur. Het kwam ook op de lijst van verplichte literatuur voor het voortgezet onderwijs.
Op het nieuwe nationale curriculum ontbreekt Onbepaald door het lot, hoewel de regering benadrukt dat het boek wel staat op de aanbevolen leeslijst.
Op de nieuwe verplichte leeslijst staan wel boeken uit de jaren dertig en veertig van de twintigste eeuw, die eerder niet op deze lijst stonden. Het zijn boeken van Ferenc Herczeg (1863-1954), Albert Wass (1908-1998) en József Nyiro (1889-1953), drie nationalistische auteurs. Hun romans handelen over het Hongarije van de vroege twintigste eeuw, toen Hongarije nog drie keer zo groot was als nu.
Vooral Wass en Nyiro zijn omstreden. Zij waren tijdens de Tweede Wereldoorlog nazi-sympathisanten. Bovendien steunden zij de Pijlkruisers, Hongaarse collaborateurs die medeverantwoordelijk waren voor het deporteren van de Hongaarse Joden naar Auschwitz.
Wass en Nyiro vluchtten na de oorlog naar het buitenland. Ze werden door Hongarije bij verstek ter dood veroordeeld.
In Hongarije is er protest tegen het schrappen van Kertesz van de lijst en het opnemen van de drie nationalistische auteurs in het nieuwe curriculum. Niet alleen vanwege hun extremistische standpunten, maar ook omdat ze matige schrijvers zouden zijn.
Een groep van zo’n vijftig hoogleraren heeft twee weken geleden een open brief geschreven. Een online petitie van docenten is nu meer dan 15.000 keer ondertekend. De Hongaarse regering voelt zich nu genoodzaakt om te reageren.
‘Het is nogal een claim om te beweren da we op de een of andere manier het werk van Imre Kertesz zouden willen verbergen’, zegt de regering bij monde van een woordvoerder. De regering heeft namelijk een apart instituut opgestart om de erfenis van Kertesz te bewaken.
De boeken van nazi-sympathisanten Wass en Nyiro zijn volgens de regering niet voor niets toegevoegd aan de verplichte leeslijst: ‘Het gaat over het begrijpen van onze nationale erfenis’. Deze auteurs schreven over een periode ‘die in het grootste deel van de twintigste eeuw niet eens besproken mocht worden – laat staan op school.’
De regering besluit: ‘Hongarije is uitgegroeid tot één van Israëls fanatiekste supporters en de overheid heeft een zero tolerance-beleid rond antisemitisme.’ Critici merken echter op dat Orbán, vanwege de felle campagne die hij voert tegen de Joodse, Hongaars-Amerikaanse miljardair George Soros, het antisemitisme in eigen land bevordert.
Vorig jaar kwam Hongarije ook al negatief in het nieuws wat betreft de omgang met het eigen oorlogsverleden. Joodse organisaties en historici zijn sceptisch over het nieuwe Holocaustmuseum in de Hongaarse hoofdstad Boedapest, dat de Hongaarse rol in de Holocaust zou willen witwassen.
