Uit historisch onderzoek door Suriname-kenner Ellen de Vries blijkt dat Nederland nauwelijks een rol speelde bij de coup van Desi Bouterse in 1980.
Op 25 februari 1980, tweeënhalf jaar voor de Decembermoorden, grepen Bouterse en enkele andere sergeanten de macht in Suriname. Ze zouden daarbij steun hebben gekregen van de Nederlandse kolonel Hans Valk, die als taak had om Suriname te helpen een eigen krijgsmacht op poten te zetten.
Dit zou blijken uit geheime stukken, die Nederland om die reden geheim zou hebben verklaard. Dit leidde tot veel speculaties en zelfs tot Kamervragen.
‘En laten we ons realiseren dat een wezenlijk deel van die geschiedenis besloten is in de documenten die de voormalige kolonisator in zijn kluizen (…) heeft opgeborgen,’, zei Bouterse zelf nog geheimzinnig, toen hij eind vorig jaar zijn veroordeling voor de Decembermoorden aanvocht bij de Surinaamse krijgsraad.
Maar uit deze stukken, die door De Vries zijn bestudeerd, blijkt dat de rol van Valk schromelijk wordt overschat.
In een sensationele artikelenreeks in Vrij Nederland uit de jaren tachtig van Gerard van Westerloo en Elma Verhey wordt de rol van Valk bij de coup als cruciaal gezien. Maar volgens De Vries ligt het toch allemaal wat genuanceerder, vertelt ze aan het Parool.
‘Uit de aantekeningen van Van Westerloo valt te construeren waar hij zijn informatie vandaan had. Het ondersteunend bewijs is in mijn ogen niet erg overtuigend, maar de verhalen maakten indertijd diepe indruk.’
Volgens Westerloo en Verhey maakte Bouterse dankbaar gebruik van een geheim Nederlands militair plan genaamd ‘Operatie Zwarte Tulp’. Dat was een plan om bij eventuele ongeregeldheden rond de onafhankelijkheid van 1975 militair te kunnen optreden. Bouterse zou deze plannen van Valk hebben gekregen en bij de coup van 1980 hebben gebruikt. Maar De Vries concludeert dat er niets klopt van dit verhaal.
‘Ik heb het plan voorgelegd aan militaire experts en die oordelen zonder uitzondering dat het onwaarschijnlijk is dat een evacuatieplan is gebruikt voor het plegen van een staatsgreep.’
