Is een scheuring binnen Black Lives Matter-minnend Amerika op komst? De prominente zwarte hoogleraar en burgerrechtenactivist Cornel West bekritiseert in een interview in het Amerikaanse tijdschrift the Atlantic enkele antiracistische noties die sinds de opkomst van de Black Lives Matter-beweging populair zijn geraakt.
Zo bekritiseert West, hoogleraar Theologie en Afro-Amerikaanse Studies, het idee van ‘cancel culture’, ofwel het cancellen van mensen met ‘foute’, bijvoorbeeld racistische, opvattingen. Cancelling miskent volgens de zwarte theoloog dat mensen nu eenmaal zondig zijn en hun leven kunnen beteren. ‘Witte broeders en zussen, bruin, rood of geel – ze zijn in staat tot transformatie’.
‘Cancel culture’ wordt in een recente studie van mediaprofessor Richard Rogers (Universiteit van Amsterdam) gedefinieerd als ‘het publiekelijk belasteren (van mensen, red.) vanwege aanstootgevende spraak of actie, grotendeels in sociale media, maar ook via andere vormen van deplatforming, zoals het annuleren van een lezing’.
Deplatforming, dat vaak als synoniem wordt gebruikt voor cancellen, is het ontnemen van iemands (virtuele) podium, bijvoorbeeld bij bepaalde (social) media. Volgens critici wordt door het weren van ‘foute’ meningen het vrije woord beknot.
Professor West hekelt naast cancelling het in radicaal-linkse kringen en universiteiten opstomende idee van ‘witte schuld’, het idee dat je al wit persoon in zekere mate een verantwoordelijkheid hebt voor wat zwarte mensen is en wordt aangedaan.
West: ‘Wanneer mensen je vertellen niet van anderen te houden (…) dan is dat precies voor christenen een teken van de noodzaak om hen te omarmen.’ Hij benadrukt dat witte mensen ook ten strijde kunnen trekken tegen racisme.
Ook voor racisten – zoals de witte relschoppers in Charlottesville, 2017 – voelt West een zekere compassie. ‘Mensen zeggen: ‘O, je bent als persoon zo veel anders dan deze gangsters.’ Ik zeg: ‘Nee, ik heb een gangster in mij. Ik was een gangster voordat ik Jezus ontmoette. Nu ben ik een verloste zondaar met gangster-neigingen.’ Het is een heel andere manier om naar de dingen te kijken dan veel van mijn seculiere kameraden doen.’
De 68-jarige West werd een bekende Amerikaan door zijn boek Race Matters (1993) over de rassenrellen in Los Angeles van een jaar eerder. Hij laat zich inspireren door radicale christenen en het marxisme en schuwt de controverse niet. Onlangs nam hij met veel kabaal afscheid van van Harvard. In een brief hekelde West het ‘narcisme’ binnen de prestigieuze Amerikaanse universiteit, die zich tevens zou laten leiden door ‘anti-Palestijnse vooroordelen’.
Boze tongen beschuldigen West van heimelijk antisemitisme, ook omdat hij het goed kan vinden met Louis Farrakhan, de leider van de Nation of Islam die antisemitische opvattingen verkondigt. Maar hier is volgens West helemaal niets van waar. En dat Farrakhan andere opvattingen heeft dan West, is volgens West nog geen reden hem te cancellen als vriend.
In Nederland is West minder bekend, al heeft hij ook hier fans. Neem historicus voormalig GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil, net als West een intellectueel van kleur die zich regelmatig afzet tegen de ‘cancel culture’, waarbij mensen met ‘foute’ standpunten in linkse kringen worden geboycot.
In een interview op de website van de Erasmus Universiteit vertelt de tegendraadse historicus dat hij als droom heeft om ‘de eerste allochtone minister-president van Nederland’ te worden – óf de Nederlandse Cornel West.
Nog een opmerkelijke overeenkomst tussen beide heren: na West heeft ook Özdil Jezus gevonden. ‘Mijn hersens zeggen dat God kan niet bestaan, maar ik merk in mezelf een behoefte om mijn hart te openen voor Jezus’, aldus Özdil in gesprek met de EO eerder dit jaar.
In een recent gesprek met Forum-Kamerlid Pepijn van Houwelingen in zijn podcast Zihnigasten komt alles samen. Met op de achtergrond een portret van GroenLinks-coryfee Femke Halsema én een kruis fulmineert Özdil over een zekere ideologische starheid die hij in progressieve kringen – bij zijn baan aan de universiteit, bij GroenLinks en als columnist voor NRC en Vrij Nederland – tegenkwam.
Op Twitter wordt Özdil nu fel bekritiseerd vanwege deze podcastaflevering, niet alleen om zijn stellingnames, maar vooral omdat hij met een FvD’er in gesprek gaat. In reactie daarop twittert Özdil:
‘Twee bedreigingen, meer dan honderd scheldpartijen en tientallen moralistische afwijzingen. De oogst dusver vanuit de witte ‘progressieve’ hoek omdat ik Pepijn heb geïnterviewd. Ik heb nieuws voor jullie: ik laat me niet voorschrijven met wie ik praat.’
