Deze ramadan stelt de Kanttekening elke dag een vraag aan een Nederlandse moslim. Hoe beleven zij de vastenmaand in coronatijd? Vandaag op ramadan-dag 5: Anne Dijk. Zij is voorzitter en docent bij stichting Fahm Instituut, een kenniscentrum voor verdieping van de islamitische traditie, en eigenaar van Fikr Consultancy.

Wat zijn uw plannen deze maand?  

‘Deze ramadan heb ik voor mezelf bewust rustiger ingepland dan voorgaande jaren. Ik had altijd wel één, twee en soms wel drie lezingen per week. Nu heb ik doelen voor mezelf gesteld, waarbij ik qua lezingen het heel rustig aan doe. Tijdens de ramadan keer ik altijd wat meer naar binnen. Standaard selecteer ik van tevoren een stukje uit de Koran. Dat stel ik mijzelf als doel om uit mijn hoofd te leren. Zo houd ik het klein en behapbaar en blijft het mij de gehele ramadan én erna nog bij.

‘Eind maart hadden we een bezinningsweekend met het instituut Mindful Ramadan. De tips die ik daar gedoceerd heb, ga ik natuurlijk zelf ook implementeren. In de islam kennen moslims 99 namen van Allah, die elk verwijzen naar een eigenschap van Hem. Dit jaar wil ik vier namen uitkiezen van Allah – subhana wa ta’Ala, geprezen en verheven is Hij -, vier positieve namen of namen waarvan ik denk dat ik daaraan moet werken.

‘Elke week van de ramadan kies ik een andere naam uit. Het idee erachter is dat je de naam memoriseert en de betekenis daarachter kent, maar ook dat je gaat proberen het in je leven te implementeren. De naam voor deze week is voor mij Al-Ghafour, de Vergever. De keuze viel op deze naam omdat ik merkte dat ik vergevingsgezindheid toepas op de kleine dingen, en de wat grotere dingen wat lastiger voor mij zijn. Ik ga dan overpeinzen: ‘Kan ik dit? Hoe ziet dat er dan uit?’

‘Door op deze naam te reflecteren, ga ik het vergeven sowieso in de kleine dingen toepassen. Maar ook bijvoorbeeld richting mijzelf: kan ik mijzelf vergeven? Een week kan dan best kort zijn. Maar als je daar elke dag gedurende de hele dag mee bezig bent, en probeert de naam in gedachten te hebben bij al je handelen, dan ben je er wel heel actief mee bezig.

‘Voor mij is deze ramadan een soort reset, het zoeken van een balans’

‘Ik geloof dat alles gebeurt met een reden. Dat is ook wat de eerste lockdown mij heeft gebracht: uit iets dat ogenschijnlijk negatief is toch lering trekken. Dan kan daar alsnog iets positiefs uit komen. Ik geloof dat leren ons altijd als persoon verder brengt. Voor mij is dat door met deze namen-oefening in te zetten op kwaliteit in plaats van op kwantiteit.

‘Ik neem het voorbeeld van de sahaba, de metgezellen die naar de Profeet gingen – vrede zij met hem – en één aya, een vers uit de Koran, leerden. Daarna vertrokken ze weer en kwamen niet terug naar de Profeet – vrede zij met hem -, totdat ze de aya werkelijk gememoriseerd hadden en in hun leven geïmplementeerd. Dát is wat ik versta onder de Koran leren. Wanneer mensen nu de Koran leren, gaat het meer om het memoriseren van de passages. De meesten weten heel vaak niet eens wat ze betekenen, laat staan dat ze deze in hun leven kunnen implementeren. Voor mijn gevoel zijn we daarmee de ziel ervan kwijtgeraakt.

‘De Profeet – vrede zij met hem – zei: ‘Allah heeft rechten, je familie heeft rechten en je eigen ziel heeft rechten.’ Een soort driedeling in ons leven van hoe je je tijd besteedt, en waar je aandacht aan geeft in je leven. Als we dit toepassen op de ramadan, dan zien we dat we vooral heel erg op de verbinding zaten met anderen door middel van gezamenlijke iftars. Natuurlijk is het heel goed om mensen uit te nodigen en te voeden, of om juist bij mensen te eten om hun zegeningen te geven. Maar als we alleen dat doen, raken we de focus kwijt op onze zielsreiniging. Daarmee raken we het primaire doel kwijt om dichterbij Allah – subhana wa ta’ala – te komen.

‘Dus voor mij is deze ramadan een soort reset, het zoeken van een balans. Door de confrontatie met mijzelf aan te gaan, wil ik dichter bij God komen. Dat is de enige manier.’