Deze ramadan stelt de Kanttekening elke dag een vraag aan een Nederlandse moslim. Hoe beleven zij de vastenmaand in coronatijd? Op ramadan-dag 3: multicultureel leefstijl- en voedingscoach Heidy Chahid van den Dungen. Al 33 jaar getrouwd met een Marokkaans-Nederlandse man, en zelf tot de islam bekeerd.

Hoe kunnen we het beste het vasten verbreken? En wat moeten we vooral laten staan?

‘Het eerste waar je natuurlijk het vasten mee verbreekt is een dadel. Dat blijft voor iedereen hetzelfde, volgens mij. Verder leer ik mensen aan om te starten met een groot glas water met citroen. Het kan slim zijn om meteen na de dadel een glas water te drinken, vooral ook om te zorgen dat je genoeg vocht binnen krijgt. Wat het citroensap doet is je lichaam ontzuren, waardoor je afvalstoffen makkelijker kwijt raakt om je lichaam te zuiveren. Je hebt in de avond maar een korte periode om te eten en drinken. Als je met water begint, zorg je dat je meteen al vocht binnen hebt. Starten met water helpt ook om al een beetje vol te zitten, zodat je niet de verkeerde dingen gaat eten als je op je gewicht moet letten.

‘Het is altijd belangrijk om tussen de anderhalf en twee liter water overdag in te nemen. In de ramadan blijft het belangrijk om zeker aan die anderhalve liter te komen. Maak je thee en drink je die zonder suiker, dan telt die ook mee. Koffie onttrekt vocht, dus bij elk kopje koffie moet je eigenlijk juist nog een glas water drinken. Een fruit-groente-smoothie is een ideale manier om naast vocht ook vezels binnen te krijgen.

‘Wat ook vooral heel erg belangrijk is: zorgen dat je genoeg eiwitten inneemt. Die zorgen voor herstel van je lichaam en vullen de maag op een gezonde manier. Ideaal bij de suhor (de maaltijd die moslims voor zonsopgang nuttigen, dus voor het begin van een vastendag, red.) is een smoothie met yoghurt, nootjes en avocado, zodat je meteen ook goede vetten binnen hebt. Ons lichaam kan geen eiwitten aanmaken, dus we moeten die zelf innemen met de juiste voeding. Zo leg je een voorraadje aan, zodat het moment dat je gaat bewegen je lichaam toch goed kan herstellen.

‘Zowel bij de Marokkaanse, Turkse als de Somalische moslims is er voor de iftar (de maaltijd bij het verbreken van het vasten bij zonsondergang, red.) soep als starter, en dat is prima. Als je kijkt naar de Marokkaanse harira is mijn advies om daar géén wit meel in te doen en géén vermicelli. Daarmee wordt het niet goed verteerd, en het maakt de soep een stuk zwaarder. Je kan het wit meel vervangen door volkoren of spelt meel. Zelf voeg ik, om het toch wat dikker te maken, een mengsel van zoete aardappel en wortel toe in plaats van wit meel. Je hebt dan natuurlijk zetmeel, maar ook vezels voor de vertering: een iets dikkere soep, zonder dat het veel zwaarder is.

‘Wat de zoetigheid betreft: mijn advies is vooral om natuurlijk ook te genieten’

‘En meer advies over het weglaten: vooral al het bladerdeeg en witte meelhapjes. Het is gewoon zwaar en lastig te verbranden in de avond. Vooral nu we ook na de iftar minder beweging krijgen door de avondklok. Des te belangrijker is het om extra te letten op wat je eet. Je kan het bladerdeeg vervangen door volkoren deeg. Ik heb voor de dames die ik begeleid een ramadanprotocol gemaakt, waarin ook alternatieven staan als viskoekjes of courgettekoekjes. Allerlei variaties zijn mogelijk, zoals kleine bonen, linzen of kikkererwtenburgertjes – een beetje falafel-achtig – of hartige cupcakes en halve loempia’s. En als je dat in een net iets kleinere variant maakt, staat dat mooi op tafel. Ik werk vooral in kleine varianten, omdat je dan meer kan proberen zonder dat je meteen grote hoeveelheden genuttigd hebt.

‘Wat de zoetigheid betreft: mijn advies is vooral om natuurlijk ook te genieten. En als dat betekent dat je chebakia of baklava of wat voor ander zoets heel lekker vindt, dan is mijn advies om daar gewoon wel lekker een stukje van te nemen. Het is iets wat ook echt bij de ramadan hoort. Neem het gerust, maar maak met jezelf wel de afspraak hoeveel en hoe vaak. Ik zal nooit zeggen: ‘Neem dat helemaal niet.’ Je vast natuurlijk al de hele dag, en als je ergens echt zin hebt moet je dat vooral eten. Vooral nu – in deze coronasituatie – mag je jezelf wel eens verwennen.’