De gereformeerde Gemeente in Yerseke wil een mega-kerk bouwen. Andere christelijke bewoners ergeren zich aan de houding van de gereformeerde kerk. Onze verslaggever Freek de Swart bracht een bezoek aan Yerseke. ‘Ze zijn heel rechtlijnig en missen liefde en naastenliefde.’

Het Zeeuwse idyllische vissersplaatsje Yerseke kwam de afgelopen tijd veelvuldig in het nieuws. Dat vanwege de bouwplannen voor een dertien miljoen euro kostende mega-kerk. De Gereformeerde Gemeente zegt het gebouw met ruimte voor zo’n tweeduizend gelovigen nodig te hebben om de ledengroei te kunnen opvangen. Plaatselijke critici zien in de nieuwbouw vooral het zoveelste bewijs dat de geformeerde gemeente het dorp bestuurt als God in Frankrijk.

Oesters en kerken
Wie door de straten van Yerseke loopt begrijpt al snel op welke drie pijlers het dorpje is gegrondvest. Oesters, toeristen en christendom. Samen met Rilland-Bath, Krabbendijke, Kruiningen, Oostdijk, Hansweert en Waarde vormt het de bijbelbeltgemeente Reimerswaal. Het dorp heeft een kleine zevenduizend inwoners en kent vijf verschillende kerkgemeenschappen. In café De Kruik, gelegen naast de beroemde oesterputten van Yerseke, zijn ze daarentegen niet zo religieus. ‘Ik geloof in drie keer in de week naar de kroeg gaan’, grapt Huib Danker aan de toog. De man zegt niks tegen een nieuw groot kerkgebouw te hebben, maar vindt het wel jammer dat het middenin een natuurgebied komt te liggen. Ook stoort het Danker dat er nauwelijks debat is geweest over de komst van het pand. ‘Hier in de kroeg hoor je wel kritiek, maar verder is er geen discussie. De gereformeerde gemeente krijgt toch wel haar zin.’ Volgens hem heeft de plaatselijke SGP eerder ook geprobeerd om de horeca in de gemeente om twaalf uur ‘s nachts te laten sluiten. Een voorstel dat het in de gemeenteraad uiteindelijk niet haalde. Toch irriteert het Danker nog steeds. ‘Ik laat hen in hun waarde, maar dat moeten ze dat met mij ook doen.’ Ondanks de religieuze bemoeizucht zo nu en dan van bovenaf zou Danker niet snel verhuizen. ‘Er is hier veel bedrijvigheid. Er zitten hier ook veel meer toeristen dan in de omliggende dorpen, dat geeft leven in de brouwerij.’

De ware kerk
Ook verderop bij het kerkgebouw naast de gereformeerde kerk ergeren mensen zich aan de houding van de Gereformeerde Gemeente. Koster Frederik Zoetewey is hier net klaar met het ondersteunen van een begrafenisdienst. Volgens hem ziet de Gereformeerde Gemeente zichzelf als de enige ware kerkgemeenschap van het dorp. ‘Ze zeggen tegen ons ‘jullie spelen voor kerk en wij zijn het’.’ Net als Danker vindt Zoetewey de invloed van de gereformeerde gemeente op Yerseke te groot. Hij wijst erop dat de lokale SGP slechts zeven van de negentien zetels in de gemeenteraad heeft. ‘Ze zijn heel rechtlijnig en missen liefde en naastenliefde.’ Dat de gereformeerde gemeente groeit komt volgens Zoetewey vooral door de grote gezinnen binnen die kerkgemeenschap. ‘Als een jongen van onze kerk verliefd wordt op een meisje van de gereformeerde gemeente, dan moet hij ook direct lid worden van haar kerkgemeenschap. Daar zit dwang bij.’ De geformeerde gemeente wordt volgens de koster ook financieel riant ondersteunt. Zo weet hij te vertellen dat deze ooit bijna vijftigduizend euro wist binnen te halen op één dag via collectes. Op de vraag of Zoetewey wellicht jaloers is op zijn strikter in de leer zijnde collega’s moet hij lachen. ‘Daar kan ik toch niets aan veranderen.’

Komkommertijd
Jaap Sinke, SGP-wethouder en lid van de Gereformeerde Gemeente, is bekend met de kritische geluiden vanuit het dorp op de kerk. ‘Dat is het klassieke verwijt dat wij machtspolitiek voeren. Ik kan daar niet zoveel mee, we zijn een procedure gestart en die hebben we netjes doorlopen inclusief inspraak.’ Volgens Sinke is de gereformeerde gemeente bovendien al twaalf jaar bezig met de bouwplannen voor een nieuw kerkgebouw. ‘Ik ben dan ook blij dat het er nu ook van gekomen is.’

De wethouder vermoedt dat de komkommertijd in de media heeft bijgedragen aan de ‘opgeblazen’ beeldvorming. ‘In twee weken tijd heb ik vijftig artikelen hierover gelezen. Vaak in gewone media, maar ook op websites en dergelijken. Dat heeft me wel verrast.’ Dat vaak wordt gesproken over ‘het grootste kerkgebouw van Nederland’ vindt de wethouder storend. Het grootste kerkgebouw staat volgens hem met ruim 2.700 zitplaatsen in Heusden. Sinke wijst erop dat hij als hobby kerkfotografie heeft en dus veel van zulke gebouwen van binnen kent. Ook is het volgens hem incorrect dat de nieuwe kerk in het natuurgebied Yerseke Moer komt te liggen. Dat ligt volgens Sinke honderd meter verderop. Bovendien zouden de bouwplannen zorgvuldig zijn besproken met groene partijen zoals Het Zeeuwse Landschap. ‘Yerseke hoort bij de Bijbel-belt, het lijkt me geen wereldwonder dat hier een nieuw kerkgebouw komt.’

Machtspolitiek
Ook scriba (secretaris van de kerk) Peter de Looff van de gereformeerde gemeente verwerpt de kritiek dat zijn kerkgemeenschap teveel macht zou hebben in het dorp. ‘Machtspolitiek? Nee, daar herken ik mij absoluut niet in.’ Hij rekent uit dat ongeveer een derde van de bevolking in Yerseke lid is van zijn gemeenschap. Daarmee is de gereformeerde gemeente veruit de grootste in het dorp. De Looff heeft net als de SGP-wethouder aanmerkingen over de wijze waarop zijn gemeente de afgelopen tijd in het nieuws kwam. Volgens de scriba is er te veel nadruk gelegd op het aantal zitplaatsen in het nieuwe kerkgebouw. ‘Wat minstens zo belangrijk is, zijn de zalen, de keuken, de parkeerruimte en alles daaromheen.’ De ruimtes van het huidige pand van de gereformeerde gemeente zijn volgens De Looff voor het laatst verbouwd in 1983. Sindsdien is de gereformeerde gemeente in Yerseke met vijfhonderd personen gegroeid. Dat komt volgens hem echter niet doordat verloofde gemengde stelletjes in het dorp worden gedwongen om beide lid te worden zijn kerkgemeenschap. ‘Niet dat ik weet, mensen zijn vrijwillig lid bij ons.’