Weer is het raak: een Nederlandse moslim wordt in het buitenland aangehouden omdat hij – zonder het te weten – op een terreurlijst blijkt te staan. Een Marokkaanse Nederlander uit Tilburg zit al ruim een maand onder zeer slechte omstandigheden gevangen in Spanje. Denk spreekt hier minister Dilan Yesilgöz (Justitie) op aan. De advocaat van de man stelt dat hij nog lange tijd vast zal blijven zitten, als Nederland zich niet inzet voor zijn vrijlating.

Het is inmiddels een bekend fenomeen. In het kader van de strijd tegen terreur zijn diverse Nederlanders op buitenlandse terreurlijsten terecht gekomen. Ze ontdekken dit op een harde manier: op vakantie zet de politie hen aan de kant van de weg, of mogen ze een bepaald land niet in.

Het onderzoeksjournalistieke programma Argos besteedde er vorig jaar al aandacht aan op radio en televisie. Ook kranten als NRC en Nederlands Dagblad schreven erover. In maart berichtte de Kanttekening over een rechtszaak die actiegroep Muslim Rights Watch Nederland (MRWN) begint tegen de staat. De groep komt op voor de rechten van moslims, vooral waar die in het geding zijn – zoals door het boerkaverbod en bij de twee jaar geleden grootschalige undercover onderzoeken in moskeeën.

MRWN roept al langere tijd de Nederlandse overheid op om in actie te komen en onderdanen te helpen van terreurlijsten af te komen. Minister van Justitie Dilan Yesilgöz – de huidige VVD-leider – is tot nog toe niet bereid iets te doen. Slachtoffers moeten zelf maar zorgen dat ze van die internationale terreurlijsten verwijderd worden.

Jihadistische groep

Afgelopen maand is er een nieuw hoofdstuk aan de affaire toegevoegd. Een Tilburger was op weg met zijn gezin, voor een vakantie in Marokko. Tijdens een overnachting in Spanje werd hij gearresteerd. ‘Er werd ’s ochtends keihard op de deur gebonkt van onze hotelkamer’, vertelt hij, anoniem, aan NRC. ‘Vier agenten namen mij mee naar het politiebureau.’ Daar ontdekte hij dat Spanje hem ervan verdenkt lid te zijn van een Arnhemse ‘islamitisch-jihadistische groep’.

Het frappante is: Nederland weet zelf van niets. Het Openbaar Ministerie geeft aan geen idee te hebben waar de man van wordt verdacht. De politie stelt eveneens geen verdenking te hebben – en heeft ook geen informatie over de man gedeeld met Spanje. Hij woonde voorheen in Arnhem en heeft daar, als praktiserend moslim, een islamitisch netwerk. Onder zijn contacten is er ook iemand die vroeger radicale ideeën had. Uit de reportages van Argos is gebleken dat dit in andere gevallen reden was voor Nederlandse instanties om ‘uit voorzorg’ andere landen te waarschuwen voor iemand.

De man zit sinds 24 juli in de gevangenis, voor een periode van maximaal zestig dagen, in afwachting van uitzetting. Hij zou van 2022 tot 2032 niet in Spanje mogen verblijven. Zijn advocaat spreekt van een compleet unieke zaak. MRWN staat hem bij in een poging hem naar Nederland te laten terugkeren. De groep is ‘de fel brandende ster die mij bijstaat, ook op moreel vlak’, meldt de man in het Algemeen Dagblad.

De Nederlandse overheid doet vooralsnog niets om de man te helpen. Wel is Denk in actie gekomen en stelt Kamervragen aan Yesilgöz. ‘Dit stinkt gewoon naar etnisch profileren’, meldt beoogd partijleider Stephan van Baarle. ‘Nederland is geen politiestaat.’

Uitwerpselen

MRWN publiceerde enkele dagboekfragmenten van de Tilburger, waarin hij vertelt hoe een en ander verliep na zijn arrestatie. Op 24 juli schreef hij: ‘Plots wordt me gevraagd alle spullen die ik bij mij heb op tafel te leggen, ik geef gehoor aan dit verzoek en leeg mijn broekzakken maar ik ben niet meer helemaal helder van geest, mijn gedachten dwalen af. Ik leg mijn telefoon, mijn portemonnee, mijn horloge en mijn bril neer en realiseer me niet hoe ernstig de situatie is waarin ik me verkeer, ik kan niet meer helder nadenken. De spullen worden in een seal bag gedaan met mijn gegevens erop en ik word door twee agenten naar een cel begeleid. Ik krijg een soort van dunne matras en een deken mee. Terwijl ik de cel in loop, ruik ik de sterke geur van urine en uitwerpselen. De cellen hebben blijkbaar een eigen toilet zonder deur en iedere keer dat iemand er gebruik van maakt treft me een vlaag van deze uiterst onaangename geuren. Als de agenten de cel afsluiten en weglopen bestijgt mij het gevoel van wanhoop.’

Deze week reisde MRWN naar Spanje. Daar bezocht onder anderen woordvoerder Adil el Kanfoudi de Tilburgse man. De situatie is volgens hem ‘onhoudbaar’. ‘Ze zitten met zes personen in een kleine ruimte opgesloten, waarbij de andere gevangenen continu in de cel hasj en sigaretten roken. De broeder rookt zelf niet en kan slecht tegen de geur. Ondanks dat roken formeel niet toegestaan is in de cel, wordt er niet tegen opgetreden. Daarnaast zijn er conflicten en vechtpartijen tussen de gevangenen (die drugs gebruiken). De broeder probeert zich afzijdig te houden, maar wordt door andere gevangenen de conflicten in getrokken en uitgedaagd. De broeder is zelfs fysiek aangevallen. Vandaag is hij als gevolg van een verwonding aan zijn hand bij een arts geweest.’