De SGP loopt het risico om uit het Europese Parlement te verdwijnen na het stopzetten van de samenwerking door de ChristenUnie. Hoe denkt lijsttrekker Bert-Jan Ruissen de zetel te behouden? En waarom is de SGP eurosceptisch en pro-Israël? 

De Staatkundig-Gereformeerde Partij (SGP) zit sinds 1984 in het Europese Parlement, waar de kleine protestants-christelijke partij een conservatief, eurosceptisch geluid laat horen. De Europese verkiezingen van 6 juni dit jaar worden heel spannend. Het is zeer de vraag of het de enkele zetel in het Europese Parlement  behoudt. In het verleden gingen ChristenUnie en SGP altijd samen de Europese verkiezingen in, maar de ChristenUnie heeft deze samenwerking beëindigd. Europarlementariër en lijsttrekker Bert-Jan Ruissen gelooft echter dat de SGP op eigen kracht een zetel kan winnen. 

Voor de context eerst nog even wat cijfers, die we ontlenen aan het artikel ‘SGP is de rem op Europa, nu ook voor niet-christenen’ van journalist Chris Aalberts. Bij de Europese verkiezingen van 2019 behaalde de ChristenUnie-SGP-lijst 375.660 stemmen, waarmee de kiesdeler van 211.454 stemmen ruim werd gehaald. Bijna twee derde van de kiezers stemde toen op lijsttrekker Peter van Dalen van de ChristenUnie, SGP’er Bert-Jan Ruissen haalde 44.416 stemmen. Dat laatste cijfer geeft echter wel een vertekend beeld, omdat Van Dalen lijsttrekker was en een deel van de SGP-achterban niet stemde op de eigen kandidaat. 

De SGP put hoop uit de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november vorig jaar, toen de partij 217.270 stemmen kreeg. Dat is amper genoeg voor een zetel als de kiesdeler weer op 211.454 stemmen ligt. Maar de SGP schat dat die op 6 juni op zo’n 180.000 stemmen zal liggen, omdat Nederland meer zetels in het Europese Parlement toegewezen krijgt en de kiesdeler – naar verwachting – een stuk lager komt te liggen.

Hoe schat u de kansen in van de SGP op 6 juni? Bent u niet bang dat de SGP uit het Europese Parlement verdwijnt?

‘Het behoud van onze zetel ligt binnen handbereik. Maar ik geef toe, het wordt wel spannend, het is niet vanzelfsprekend. We moeten daarom onze achterban aansporen te gaan stemmen. Als er net zo veel mensen op de SGP stemmen op 6 juni als op 22 november bij de Tweede Kamerverkiezingen, dan blijven we in het Europese Parlement.’

‘Ons eurokritische verhaal sluit aan bij wat veel rechtse kiezers willen’

Gaat de SGP actief campagne voeren onder ChristenUnie-stemmers die hun partij niet christelijk genoeg meer vinden, en te pro-Europees? En onder rechtse stemmers die kritisch over Europa zijn? 

‘Ik merk dat we voor grotere groepen aantrekkelijker worden in Europa, zoals de ChristenUnie-stemmers die zich aangesproken weten door onze koers. Zij zien dat wij duidelijk opkomen voor de christelijke thema´s. Ook sluit ons eurokritische verhaal aan bij wat veel rechtse kiezers willen. We hopen hier ook stemmen te halen. Ten slotte gaat het om andere groepen, zoals landbouwers en vissers, waarvoor wij opkomen als partij.’ 

Nog even over die rechtse kiezers: PVV en Forum voor Democratie hebben niks bereikt de afgelopen vijf jaar. Welk verhaal gaat de SGP de rechtse kiezers vertellen?

‘Ik wil andere partijen niet bekritiseren. Maar wij kunnen als SGP laten zien dat wij wel met constructieve voorstellen zijn gekomen. Over de wolf bijvoorbeeld, die de veestapel bedreigt. Of over de Green Deal (een reeks beleidsinitiatieven van de Europese Commissie, met als overkoepelende doelstelling om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken, red.). Mede dankzij onze inzet zijn hier de scherpe kantjes van afgevijld.’

Waarom is SGP zo kritisch over Europa? 

‘Dat heeft drie belangrijke redenen. Ten eerste, we vinden als SGP dat het bestuur zo dicht mogelijk bij de burger moet staan. Er is een diepe kloof tussen Brussel en de burger. Ten tweede zijn we beducht op machtsconcentratie. Dat kan leiden tot machtsmisbruik en gevaarlijk worden. Ten derde hechten wij als SGP aan de diversiteit tussen de verschillende lidstaten. We zijn beducht dat deze diversiteit wordt opgeofferd aan Europa. We willen geen bemoeienis van Brussel met identiteitsgebonden zaken, zoals huwelijk en gezin en abortus.’

De SGP-fractie in het Europese Parlement had onlangs kritiek op Europa vanwege het zwijgen over geweld tegen christenen in Nigeria. Hoe zit dit precies? En wat zou de EU volgens de SGP moeten doen? 

‘We waren als SGP pijnlijk geraakt dat Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, geen enkele verklaring, laat staan een veroordeling had over Nigeria. Daar werden afgelopen kerst meer dan 200 christenen afgeslacht door radicale moslims. In januari probeerde ik dit te agenderen, maar hier was geen meerderheid voor. De linkse partijen waren tegen. Ze zeiden dat de agenda al vol was. De christendemocraten wilden er wel over praten, maar in februari. Begin deze maand hebben we dit onderwerp eindelijk kunnen bespreken en heeft het Europese Parlement de aanvallen veroordeeld. Als wij als SGP onze mond niet hadden opengetrokken had dit debat mogelijk nooit plaatsgevonden.’ 

Linkse partijen maken zich toch hard voor mensenrechten? 

‘Het kost ons moeite om christenvervolging op de agenda te zetten, want links zit hier niet op te wachten. Dat is, denk ik, mede ingegeven door het idee dat christenen conservatieve mensen zijn. Links heeft er moeite mee solidair met christenen te zijn. We proberen natuurlijk wel de linkse partijen mee te krijgen door christenvervolging te agenderen in het kader van mensenrechtendebatten.’ 

‘Daarom willen wij, net als Israël, dat Hamas verdwijnt’

Over mensenrechten gesproken, de SGP staat vierkant achter Israël, dat nu al maandenlang zware aanvallen uitvoert op Gaza. Die hebben aan vele mensen het leven gekost. Hoe verantwoordt u dit? 

‘De operaties van Israël in Gaza kun je niet los zien van de gebeurtenissen op 7 oktober. We willen als SGP de vrede dichterbij brengen, maar je moet beseffen hoe wreed Hamas tekeer is gegaan die dag. Dat is met geen pen te beschrijven. Daarom willen wij, net als Israël, dat Hamas verdwijnt. Israël is dan veilig, maar de Palestijnen ook. Zij zijn nu in de greep van deze wrede terroristische organisatie, die Israël van de kaart wil vegen. Het is een kwestie van tijd voordat Hamas wordt verslagen.’ 

Volgens de autoriteiten in Gaza zijn er nu bijna 30.000 Palestijnse doden gevallen, waaronder 12.000 kinderen. Wat vindt de SGP daarvan? 

‘We betreuren alle slachtoffers. Het lot van de Palestijnen gaat ons echt aan het hart. Daarom moet Israël er alles aan doen om burgerslachtoffers te voorkomen. Maar het is erg ingewikkeld. Hamas verschuilt zich achter burgers, gebruikt hen als menselijk schild. Hamas laat burgers niet vertrekken. Israël heeft niet de intentie om burgers te doden, in tegenstelling tot Hamas. Dat is het grote verschil. Palestijnen worden van tevoren gewaarschuwd, zodat ze kunnen vluchten voor een Israëlische luchtaanval.’ 

Maar toch vallen er vele burgerdoden. En kweekt Israël een nieuwe generatie Hamas-strijders.

‘Dat zie ik anders. Ik denk en hoop dat er onder Palestijnen het besef komt dat wat er nu gebeurt de schuld van Hamas is. Dat er een andere weg is dan die van terrorisme. Ik hoop dat deze beweging op gang komt.’ 

De SGP maakt zich in het Europese Parlement ook hard voor antisemitismebestrijding, las ik. 

‘Dat vinden we heel belangrijk. We willen daarom dat de EU de subsidie aan de Palestijnse Autoriteit en de VN-organisatie UNRWA stopzet, onder meer omdat zij antisemitische schoolboeken uitgeven die aanzetten tot haat. In 2022 nam het Europese Parlement al een motie van de SGP aan tegen antisemitische schoolboeken.’ 

‘De EU heeft Armenië vorig jaar in de steek gelaten’

Behalve met het Joodse volk voelt de SGP ook verbondenheid met de christelijke Armeniërs. Vorig jaar nam Azerbaijan de Armeense enclave Nagorno-Karabach in, maar nu wil president Ilham Alijev ook een landcorridor om zo de Azerbeidzjaanse exclave Nachitsjevan te verbinden met de rest van Azerbeidzjan. Wat moet de EU doen volgens de SGP?

‘De internationale gemeenschap en ook de EU hebben Armenië vorig jaar in de steek gelaten, toen tienduizenden Armeniërs gedwongen werden om huis en haard te verlaten. De EU deed niets. Ze hebben Alijev niet eens boos aangekeken. Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, feliciteerde de dictatoriale Alijev eerder deze maand zelfs met zijn verkiezingsoverwinning. We zijn nu veel te meegaand, veel te vriendelijk. Dat komt door het Azerbeidzjaanse gas.

‘De SGP vindt dat Europa positie moet innemen. De EU moet twee dingen doen. Ten eerste moeten we de gasdeal met Azerbeidzjan opzeggen als het Armenië aanvalt. En ten tweede moeten Azerbeidzjaanse functionarissen dan worden gesanctioneerd.’

De SGP is kritisch over uitbreiding van de EU. Is de partij wel voor een EU-lidmaatschap voor Armenië? 

‘Voor het versterken van contacten met Armenië ben ik een groot voorstander. Maar Armenië ligt wel ver weg van de rest van de EU. Ik ben daarom voor andere vormen van samenwerking, zoals associatieovereenkomsten, handelsovereenkomsten en dergelijke, die we ook met Oekraïne hebben gesloten.’