Kritische Turkse journalisten worden zelfs nadat ze gevlucht zijn nog belaagd door het regime van president Erdogan en zijn aanhangers. Dat zei de Turkse journalist Yavuz Baydar gisteren in een online bijeenkomst over persvrijheid en Turkije.

De bijeenkomst was bedoeld als voorzetje in de aanloop naar het ‘Turkey Tribunal’, een symbolisch proces tegen de Turkse staat. Het is een initiatief van Van Steenbrugge Advocaten uit Gent. De bedoeling is dat in mei dit jaar in Genève het werkelijke ‘proces’ gaat plaatsvinden.

Kritische journalisten worden bij wet verdacht van terrorisme en vaak veroordeeld. Dat vertelde de Belgische journalist Philippe Leruth, die een vernietigend rapport over persvrijheid in Turkije schreef, op deze bijeenkomst.

Veroordeelden hebben nauwelijks een mogelijkheid tot hoger beroep. Sommige journalisten kregen levenslange gevangenisstraffen zonder mogelijkheid tot gratie, terwijl anderen hoge straffen opgelegd kregen. Het gebeurt vaak dat journalisten vrijgelaten worden, om niet lang daarna opnieuw gearresteerd te worden. Er zitten gemiddeld meer dan honderd mensen vast, stelde Leruth vast.

‘In Berlijn kunnen Turkse journalisten zonder bodyguards niet naar hun werk vanwege de vele Erdogan-aanhangers’

Met de persvrijheid van Turkije was in het verleden ook niet al te best gesteld; denk aan de moord op de Armeens-Turkse journalist Hrant Dink door een Turkse nationalist in 2007. Maar onder Erdogan werd het erger. Journalist Yavuz Baydar, hoofdredacteur van de Turkse website Ahval, vertelde in deze online sessie dat de Gezipark-protesten van 2013 een belangrijk keerpunt vormden.

Na deze protesten werden veel journalisten ontslagen, iets wat onder Erdogan inmiddels al ruim drieduizend keer gebeurd is. In het jaarrapport van de Amerikaanse NGO Freedom House degradeerde Turkije na 2013 van een land met gedeeltelijke persvrijheid naar een land met een onvrije pers. Erdogan sloot daarna vrijwel alle kritische media, als hij ze niet al had overgenomen.

‘We hebben nu te maken met zeven jaar nachtmerrie’, zegt Baydar, ‘en we bevinden ons nu op de bodem. 95 procent van de media staat, direct of indirect, onder controle van de overheid. En de overgebleven vijf procent krijgt het steeds moeilijker.’

Na de overname van onafhankelijke kranten door de regering werden de digitale archieven vernietigd, aldus Baydar. Oude artikelen van Taraf, de krant van schrijver en journalist Ahmet Altan die nu een levenslange gevangenisstraf uitzit, zijn verdwenen. Hetzelfde geldt voor Zaman, de krant die banden had met de Gülenbeweging – die volgens Erdogan verantwoordelijk is voor de mislukte staatsgreep van juli 2016. Deze vorm van intellectuele kapitaalvernietiging noemt Baydar ‘barbaars’.

Baydar meldde ook dat na de mislukte coup ongeveer tweehonderd Turkse journalisten naar het buitenland zijn gevlucht, waaronder hijzelf. De Erdogankritische journalist Abdullah Bozkurt, die na de coup asiel heeft gekregen in Zweden, werd vorig jaar september aangevallen door drie mannen. Dit roept de vraag op hoe veilig Turkse journalisten in ballingschap zijn.

Volgens Baydar zijn zulke aanvallen op Turkse ballingen symptomatisch. ‘Vooral in Duitsland en Zweden gebeurt dit’, vertelde Baydar. ‘We volgen de zaken in Berlijn op de voet, waar Turkse journalisten in ballingschap zonder bodyguards helaas niet naar hun werk kunnen gaan vanwege de vele Erdogan-aanhangers in de stad.’

Baydar noemde ook dat de Koerdisch-Oostenrijkse politica Berivan Aslan vorig jaar ontkwam aan een moordaanslag. Baydar: ‘We moeten ons heel goed bewust zijn van deze feiten. Ons werk is niet gemakkelijk, zelfs niet in vrije landen.’