Het Europees Parlement loopt nog niet bepaald warm voor de mensenrechtensituatie in Kashmir. Alleen Britse Europarlementariërs hebben het onderwerp hoog op de agenda, maar zij kunnen weinig betekenen.

In het door India bezette deel van Jammu en Kashmir heerst de noodtoestand. Op 5 augustus besloot de regering-Modi de speciale status van de deelstaat Jammu en Kashmir in te trekken. Sindsdien heeft het Indiase leger zo’n 80.000 troepen naar Kashmir gestuurd en is de regio afgesloten van de buitenwereld. Niemand mag Kashmir nog in en uit. Het internet en de telefoonverbindingen liggen eruit, medicijnen raken op.

India zegt de orde in Kashmir te willen herstellen, omdat islamitische separatisten er ruim dertig jaar streden tegen wat zij zien als een Indiase bezetting. Mensenrechtenorganisaties als Amnesty International en Human Rights Watch maken zich zorgen over de mensenrechtensituatie in Kashmir.

Ook de Kashmir Council EU komt op in Europa voor de mensenrechten in Kashmir. De lobbygroep organiseerde begin afgelopen dinsdag samen met Europarlementariër Shaffaq Mohammed van de Britse Liberal Democrats een bijeenkomst om aandacht te vragen voor de zorgwekkende situatie in het Indiase deel van Kashmir.

De belangrijkste gast is de minister-president van het Pakistaanse deel van Kashmir, Raja Muhammad Farooq Haider Khan. Hij zegt zijn hoop te vestigen op de Europese Unie, die volgens hem in tegenstelling tot de Verenigde Staten, China en de Arabische landen de mensenrechten wél hoog in het vaandel heeft staan.

‘Wij hadden graag ook politici uit het Indiase deel van Kashmir uitgenodigd, maar zij zitten allemaal in de gevangenis’, vertelt Shaffaq Mohammed van de Liberal Democrats tijdens de persconferentie. Hij stelt dat niet alleen Kashmiris die de separatistische zaak zijn toegedaan lijden onder de Indiase repressie, maar ook de loyalisten.

‘India doet voorkomen alsof de mensen in Kashmir heel erg blij zijn met het intrekken van de autonome status van het gebied, maar dat is propaganda. Acht miljoen mensen leven onder een avondklok.’ Mohammed komt zelf uit Noord-Ierland, waar je vroeger een soortgelijke situatie had. ‘Officieel ging het om veiligheid, maar de veiligheidstroepen volgden een shoot-to-kill-policy.’

‘Veel vrouwen worden verkracht door militairen’

Ali Reza Syed van de Kashmir Council EU hekelt net als Mohammed de mooi-weer-politiek van India: ‘Modi beweert dat alles normaal is in Kashmir. Maar als dat zo is, waarom mogen journalisten, studenten en Indiase parlementariërs Kashmir dan niet in?’

Ook Shaffaq Mohammed mocht Kashmir niet in. Opmerkelijk genoeg besloot India vorige week wel om – voornamelijk uiterst rechtse – Europarlementariërs uit te nodigen. Vanuit de Indiase oppositie klinkt veel kritiek. Oppositieleider Rahul Ghandi, die in augustus zelf nog uit Kashmir werd geweerd, vindt deze situatie ‘heel verkeerd’ en parlementslid Shashi Tharoor noemt het bezoek ‘een belediging voor de democratie’. Asaduddin Owaisi, de leider van de islamitische partij AIMIM, zegt dat de delegatieleden last hebben van ‘islamofobie’ en noemt hen ‘nazi lovers’.

Mohammed rept van een PR-stunt van India, die echter een PR-ramp is geworden. ‘Waarom nodigde India geen leden van de mensenrechtencommissie van het Europees Parlement uit? Waarom mocht ik niet komen, terwijl ik de enige Europarlementariër ben met wortels in Kashmir?’ Als India écht openheid van zaken had willen geven, dan hadden ze een delegatie uitgenodigd met Europarlementariërs uit allemaal verschillende partijen, vindt hij.

Niet te veel verwachten

Er werden dinsdag ook paneldiscussies georganiseerd. Aan het woord komen activisten en Europarlementariërs die zich hard maken voor de Kashmiris. Suraiya Siddiqi, lid van de Kashmir Global Council, de internationale lobbyclub voor een vrij Kashmir, stelt dat de onderdrukking van Kashmir veel verder teruggaat dan afgelopen augustus.

‘Mijn man werd een kleine twintig jaar geleden door de Indiase politie gearresteerd en gemarteld. Ik stond er helemaal alleen voor. Toen onze dochter jarig was wilden we hem bezoeken, maar mijn man mocht zijn dochtertje niet zien.’

Volgens Siddiqi, die inmiddels naar het Westen is gevlucht, hebben de vrouwen van Kashmir het nog zwaarder de mannen. ‘Veel vrouwen worden verkracht door militairen. Ze durven daarom vaak niet meer over straat.’ Siddiqi eindigt haar betoog emotioneel. ‘Kashmir is in 1947 in tweeën gebroken, maar we moeten niet toestaan dat de mensen nu ook gebroken worden.’

Maar wat kan de Europese Unie doen? De EU heeft weinig invloed op het wereldtoneel – en Europarlementariërs al helemaal niet. Phil Bennion, een Britse Europarlementariër voor de Liberal Democrats, snapt dit wel.

‘Verwacht niet te veel van ons. Er komt geen militaire interventie tegen India om Kashmir te helpen. Het enige wat we kunnen doen is politieke druk uitoefenen. Maar dit zal een harde strijd worden. Verwacht geen gemakkelijke overwinning.’

Over het middel van economische sancties is Bennion sceptisch. India kent al hoge tariefmuren, zegt hij. Theresa Griffin, een Britse Europarlementariër van Labour, vindt niettemin dat bij elke handelsovereenkomst die de EU in de toekomst met India sluit de mensenrechten expliciet genoemd moeten worden.

Bennion vindt dat Europa het Indiase publieke bewust moet maken van mensenrechtenschendingen in Kashmir en de nationalistische hate speech in India tegen moslims. ‘Wij in Europa weten waartoe zulke taal uiteindelijk kan leiden.’

‘Verwacht geen gemakkelijke overwinning’

Het valt op dat de enkele Europarlementariërs die zich betrokken voelen bij de situatie in Kashmir zonder uitzondering Brits zijn. Het gevaar dreigt dat de kwestie Kashmir van de Europese agenda verdwijnt als de Brexit straks een feit is en de Britse Europarlementariërs hun zetels moeten opgeven.

Ook Griffin en haar Labour-collega John Howarth maken zich hier zorgen over. ‘Dat ik bij Kashmir betrokken ben geraakt komt mede omdat er zoveel mensen uit Kashmir in mijn kiesdistrict in Engeland wonen’, vertelt Griffin. ‘Natuurlijk vind ik het los daarvan een heel belangrijk onderwerp, maar dankzij mijn achterban zijn de lijntjes korter.’

Howarth vult aan: ‘Ik weet niet hoe lang wij nog in het Europees Parlement blijven zitten en of we onze termijn kunnen volmaken. Maar Europarlementariërs uit andere Europese landen zouden – als de Brexit inderdaad binnenkort zal plaatsvinden – ons stokje moeten overnemen wat Kashmir betreft. Misschien kan onze Nederlandse fractiegenoot Kati Piri van de PvdA dit wel doen.’

Ali Reza Syed van de Kashmir Council EU blijft hoe dan ook hoopvol. ‘Niemand geloofde dat de Berlijnse Muur zou vallen, maar dat gebeurde toch: op 9 november precies dertig jaar geleden. Kashmir zal ook weer worden herenigd en vrij zijn.’