De campagne #pakjestemterug moet Marokkaanse Nederlanders naar de stembus krijgen. ‘Met je stem bepaal je wie het land bestuurt.’

Filmpjes op social media, podcasts, bekende Marokkaanse Nederlanders en live-streams van bijeenkomsten. Alles wordt ingezet om Marokkaanse Nederlanders op 29 oktober naar de stembus te krijgen, vertelt Bouchaib Saadane, voorzitter van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), over de campagne #pakjestemterug. SMN werkt daarbij samen met lokale organisaties in verschillende steden, van vrouwenorganisaties tot moskeeën, om voorlichting te geven.

‘Stemmen is geen recht dat je mag verspillen’, zegt Saadane over de campagne die vandaag van start gaat. ‘Met je stem bepaal je wie het land bestuurt. Nederland verdient goede leiders. Niet stemmen is in onze ogen een aanslag op de democratie.’

Lagere opkomst

Uit eerdere verkiezingen blijkt dat de opkomst onder Marokkaans-Nederlandse kiezers structureel lager ligt dan het landelijke gemiddelde. Al zijn precieze cijfers niet bekend. Volgens Saadane komt de lagere opkomst door de scepsis die onder veel mensen leeft: ‘Je hoort vaak: er verandert toch niets. Maar wij zeggen juist: alleen door te stemmen kun je verandering afdwingen, en zo herstel je ook je vertrouwen in de politiek.’

‘Leiders als Dries van Agt, Joop den Uyl, Wim Kok en Hans Wiegel wekten vertrouwen’

Die gelaten houding herkent ook Saïda Derrazi, coördinator van moslimvrouwenorganisatie S.P.E.A.K. en zelf van Marokkaans-Nederlandse komaf. ‘De tweede, derde en vierde generatie heeft vaak niet meegekregen hoe belangrijk stemmen is. Veel jongeren denken dat hun stem toch geen verschil maakt. Dat heeft ook te maken met het gemiddeld lagere opleidingsniveau. Bij het vak burgerschap leer je wel iets over democratie, maar het belang van stemmen komt nauwelijks aan bod. Jongeren gaan misschien één keer in hun leven naar de Tweede Kamer voor een rondleiding. Daar blijft het bij. Hogeropgeleiden begrijpen doorgaans beter wat hun stem waard is, ze sluiten zich eerder aan bij een politieke partij.’

De eerste generatie Marokkaanse Nederlanders greep het stemrecht wél met beide handen aan, zegt Saadane. ‘Het politieke klimaat was toen heel anders. Leiders als Dries van Agt, Joop den Uyl, Wim Kok en Hans Wiegel wekten vertrouwen en trokken mensen naar de stembus. Nu is de politiek verrechtst en verhard. Dat stoot veel kiezers met een migratieachtergrond af.’

Ook Derrazi ziet dat verschil. ‘De generatie van mijn ouders ging trouw stemmen, en doet dat nog steeds. Zij komen vaak uit regio’s in Marokko waar stemmen helemaal niet mogelijk was. Juist daarom begrijpen ze hoe waardevol dit recht is.’

Coronapandemie

Sinds de coronapandemie is het wantrouwen van politiek sterk toegenomen, merkt Derrazi. Niet alleen onder mensen met een migratieachtergrond, maar bij alle Nederlanders. De groep die zich soevereinen noemt en elk contact met de overheid mijdt, groeit. Al zijn dat meestal geen mensen van kleur.

Bij moslims en Marokkanen is dat wantrouwen volgens haar nog begrijpelijker. ‘Er zijn genoeg redenen: infiltraties in moskeeën, de Toeslagenaffaire, het DUO-schandaal. Allemaal kwesties die het vertrouwen van mensen van kleur in de overheid verder hebben aangetast.’

Partijen zouden meer oog moeten hebben voor minderheden in de samenleving, zegt Saadane. ‘Het zou hen sieren als ze ook campagne voeren om migranten naar de stembus te krijgen. Maar dat moet niet alleen rond verkiezingen gebeuren. Politici moeten tijdens de hele Kamerperiode laten zien dat ze opkomen voor minderheden, voor kwetsbaren, voor moslims en andere gelovigen, en voor iedereen met een kleine beurs, of ze nu Marokkaans, Turks of autochtoon Nederlands zijn.’

‘De stem van lageropgeleiden en mensen met een migratieachtergrond klinkt nauwelijks meer’

Als partijen dat doen, groeit het vertrouwen en zullen mensen vanzelf weer gaan stemmen. ‘Maar zolang Marokkaanse Nederlanders, Nederlandse moslims en mensen met een migratieachtergrond in de Tweede Kamer worden uitgescholden en aangevallen, vragen velen zich af: op wie moet ik eigenlijk stemmen, wie vertegenwoordigt míj?’ zegt Saadane.

Ook representatie is belangrijk, vertelt Derrazi. ‘Mensen willen zich herkennen in politici. Daarom stemden veel mensen destijds op Denk: die partij vertolkte hun geluid. Hetzelfde gold voor BIJ1. Vroeger was dat ook de reden dat mijn ouders PvdA stemden: daar zaten politici die hen representeerden én de stem van de arbeiders lieten horen. Dat geluid is inmiddels verdwenen. De stem van lageropgeleiden en mensen met een migratieachtergrond klinkt nauwelijks meer.’

Saadane benadrukt dat de campagne niet om partijpolitiek gaat, maar om het stemmen zelf. ‘Met alles wat er nu in de wereld gebeurt, is het ingewikkeld. Maar uiteindelijk gaat het erom dat Marokkaanse Nederlanders ook daadwerkelijk gebruikmaken van hun stem. Wat ze stemmen, moeten ze zelf weten.’