De Turkse community noemt haar ‘verkaast’, maar Tugce Kartal (22) laat haar roots duidelijk horen. Met haar band Yan Lâle maakt ze Turks geïnspireerde psychedelische rock.

Kartal groeide op in een klein dorp in Noord-Holland, omringd door weilanden en een cultuur waarin kunst en muziek nauwelijks een rol speelden. ‘Toen ik zeven was, begon ik met gitaarspelen, zonder dat mijn familie muzikaal was. Ik weet nog dat ik vaak mijn oren dichtdeed terwijl mijn moeder, veel te hard, Turkse muziek in de auto afspeelde’, zegt ze glimlachend.

‘Ik begon op de muziekschool met gitaarles; even later ging ik ook zingen. Toen begon ik met liedjes schrijven. Ik veranderde de tekst van bestaande nummers, zoals van Ariana Grande of Katy Perry, met mijn eigen tekst. Ik wist toen al dat ik altijd muzikant wilde worden. In het boerendorp werd er weinig gedaan aan cultuur. Het was dan ook op initiatief van mijn moeder dat ik op gitaarles ging in Amsterdam. Zonder haar had ik het misschien niet zo vroeg opgepakt.’

‘Zondagen werden heilig. Om tien uur naar binnen, tegen vijven of zessen naar huis: koorklas, dans, gitaar en dan weer koor. De zondag voelde voor mij als een eigen universum. In de kantine werd eindeloos saz geoefend; die klank is sindsdien een soort thuis geworden.’

‘Echt’ Turks of verkaast

Met Amsterdam kwamen ook de vragen over identiteit. In de gangen liepen meisjes die ‘echt’ Turks waren, en kinderen die juist verkaasd leken. Kartal bewoog ertussenin: in het dorp was ze het Turkse meisje, in de stad voelde ze zich ineens te Nederlands. ‘In de puberteit zette ik soms bewust een accent op om erbij te horen’, geeft ze toe.

De veelkleurigheid van de muziekschool maakte indruk. ‘Er waren zoveel nationaliteiten dat ik me soms te Nederlands voelde’, zegt ze. ‘Terwijl ik in het dorp juist weer te Turks was. Ik vond het dan ook moeilijk om te zeggen welke identiteit ik heb, maar dan was er een documentaire of nummer dat iets openbrak. Dan dacht ik: oh ja, dit is ook van mij.’ Vanaf dat moment gebruikte ze die invloeden bewust — niet als kostuum, maar als huid.

‘Ik mag hier de muziek maken die ik wil’

Kartal studeert aan het conservatorium in Amsterdam, een heel diverse school met veel internationale leerlingen. Zo is ook de pianist van de band Yan Lâle Spaans. ‘Ik doe de popopleiding, waar veel Nederlandse leerlingen zitten. Ik merk dat de opleiding en de studenten heel verwelkomend zijn voor multiculturele ideeën.’

‘Zo zijn er ook studenten die hun Indonesische of andere buitenlandse roots in hun muziek laten horen. Om te mogen studeren moest ik auditie doen. Ik speelde toen een zelfgeschreven Turks nummer op mijn gitaar. Dat gaf mij de bevestiging dat ik hier de muziek kan maken die ik wil.’

De band ontstond na haar eerste jaar op het conservatorium. ‘Wij hadden een opdracht waarbij we, zonder elkaar te kennen, werden ingedeeld en gewoon ‘iets’ moesten maken. Ik wist toen dat ik iets met Turkse invloeden wilde doen, en de rest was hierover meteen enthousiast.’

‘Vanaf dat moment hebben we besloten om door te gaan en keihard gewerkt. We maakten nieuwe nummers, deden mee aan de Amsterdamse Popprijs en haalden de finale, wat zorgde voor goede reclame. Daarna volgden meer optredens, kleine tours en werden we geselecteerd voor de Popronde, een rondreizend muziekfestival.’

‘Werken met de Turkse toonladder voelt voor mij natuurlijker’

Hoe Kartal de muziek van Yan Lâle zou uitleggen, vindt ze lastig: ‘Ik denk dat ‘mysterieus’ en ‘dromerig’ wel goed passen. Alsof er meerdere werelden samenkomen in onze muziek. Het is niet per se catchy of iets wat je meteen kunt meezingen, maar als je het een paar keer hoort, ga je het steeds beter begrijpen en voel je vanzelf wat het is. Onze muziek kan ook best onvoorspelbaar zijn.’

Het was niet altijd even makkelijk om met Turkse muziek door te breken in Nederland. ‘Mijn band kan heel bluesy of poppy spelen, en ik leg daar mijn Turkse zanglijnen overheen. Werken met de Turkse toonladder voelt voor mij natuurlijker dan een Nederlands nummer proberen te maken. Je weet dan ook niet hoe het publiek hierop reageert.’

Inspiratiebronnen

De bekende Turkse artiest Erkin Koray is een van de grote inspiratiebronnen van Kartal. ‘Koray is een van de personen die de elektrische gitaar naar Turkije heeft gebracht. Hij is voor mij dan ook een pionier van de psychedelische rockmuziek. Het genre is inmiddels ook erg gegroeid en populair in Nederland. Ik ben trots dat hij daar een rol in heeft gespeeld.’

Een hoogtepunt was de supportshow voor Gaye Su Akyol, een Turkse artiest die psychedelische rock maakt en soms klassiekers van Erkin Koray en Barıs Manco covert. ‘Dat inspireerde ons om ook een cover van een van haar nummers te doen, Meftunum Sana. Ze hielp ons met het uitwerken daarvan, wat superleerzaam en motiverend was.’

‘Ik denk dat mensen meer behoefte hebben aan andere culturen in muziek’

De muziek van Yan Lâle past niet direct in het plaatje van de Nederlandse Top 40, maar daar komt volgens Kartal langzaam verandering in. ‘Je ziet het bijvoorbeeld aan de Amsterdamse band Altın Gün. Die was een enorm succes in Nederland. Ik denk dat er steeds meer aandacht en waardering is voor andere typen muziek. Ook denk ik dat mensen meer behoefte hebben aan andere klanken en culturen in muziek.’

Naast de finale van de Popprijs plaatst Kartal veel over haar muzikale reis en het label ‘verkaast’ online. ‘Het ging vooral hard door één TikTok die viraal genoeg was om veel nieuwe luisteraars op te leveren. Daardoor zien we streams en volgers uit heel Nederland en, tot onze verrassing, ook uit Istanbul.’

Flinke groep ‘internationals’

‘Daarnaast merk je dat het vooral gaat om een flinke groep internationals die in Nederland wonen en zelf in of rond de muziekscene actief zijn. Het algoritme helpt precies die niche te bereiken: nieuwsgierige luisteraars die openstaan voor andere toonkleuren en ritmes. Bij onze concerten bestaat het publiek vaak uit mensen die ons live hebben gezien of toevallig op ons stuiten en denken: hé, dit is anders.’

‘Onze grote droom is om te spelen in Istanbul’

‘Ons doel met Yan Lâle is simpel en ambitieus tegelijk: in de komende jaren veel muziek uitbrengen. De plannen liggen klaar; we willen consistent releasen en het repertoire snel laten groeien. We hebben wel eens een concert gehad in Spanje, maar onze grote droom is om te spelen in Istanbul. Al sta ik daar desnoods solo met een gitaar — ik wil daar spelen.’

Neerploffen in een huiskamer

Voor Kartal is Yan Lâle niet haar enige project. Ze maakt ook zelf muziek onder de naam Hüzyn en schrijft en zingt onder andere voor de band Baxès. ‘Ik houd van muziek schrijven. Ik schrijf dicht op mijn hart. Mijn liedjes zijn persoonlijk, soms wat metaforisch en vaag, zodat luisteraars hun eigen betekenis kunnen meedragen. Ik hou ervan als muziek voelt als een huiskamer waarin je even mag neerploffen.’

‘Op dit moment ben ik dat gevoel aan het uitbouwen richting iets groters. Voor mijn afstuderen wil ik Turkse klanken combineren met orkestrale klanken, zoals strijkers, viool en cello. Dat zijn instrumentale klanken die mij raken. Ze geven de muziek een zachte melancholie die precies past bij wat ik probeer te vertellen.’

En het dorp? Dat is nog steeds rustig. ‘Eigenlijk vind ik het nu fijn om daar te wonen’, zegt ze. ‘Er is bijna niks; iedereen werkt buiten het dorp en komt thuis om te slapen, maar juist die stilte helpt me luisteren.’