Met man en macht proberen de autoriteiten in Turkije, in samenwerking met wanhopige dorpelingen, de bosbranden in de westelijke provincie Bursa te blussen. De branden woeden inmiddels al vier dagen, meldt de Turkse nieuwssite Diken.
In een van de vele filmpjes van bluswerkzaamheden op sociale media is een boer met een tractor te zien die, ondanks een kapotte band, water brengt naar het rampgebied.
De bosbranden in Bursa houden al vier dagen aan en zijn nog steeds niet onder controle. Brandweerlieden lopen grote risico’s om door het vuur verzwolgen te worden. Door bosbranden in het hele land zijn al zeker 17 mensen omgekomen, onder wie tien vrijwilligers tijdens bluswerkzaamheden.
President Erdogan deelde een bericht over de bescherming van het ‘groene vaderland’. Hij pocht op de ‘sterke’ lucht- en landvloot waarmee Turkije ‘24/7’ zou strijden tegen de bosbranden. Volgens hem zijn daarbij 27 blusvliegtuigen, 105 helikopters en 6.000 voertuigen ingezet, aldus Trouw.
Critici betwijfelen of de inzet voldoende is om het vuur effectief te bestrijden. ‘Wat ga je met 27 vliegtuigen doen?’ vraagt een commentator zich af. Een ander reageert met beelden van een zwartgeblakerd landschap: ‘Als de cijfers voorbij zijn, laten we dan naar de werkelijkheid kijken.’
Uit wanhoop helpen boeren met tractoren en watertankers mee met blussen, maar in veel gebieden komt die hulp te laat. NRC meldt dat al duizenden mensen zijn geëvacueerd.
Vorige week werd een recordtemperatuur van 50,5 graden gemeten in Turkije.
De Palestijnse activist Odeh Hadalin, bekend van de Oscarwinnende documentaire No Other Land, is op de bezette Westelijke Jordaanoever doodgeschoten door een Israëlische kolonist. Op sociale media circuleren beelden van de vermoedelijk dader, Yinon Levi, met een vuurwapen, meldt de Arabische nieuwszenderAl Jazeera.
Hadalin was een bekende activist en leraar die meewerkte aan No Other Land, de documentaire waarin de rechteloze toestand van de Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever en de onmiskenbare Israëlische straffeloosheid minutieus is vastgelegd over een periode van meer dan twintig jaar.
Hadalin verzette zich daartegen, samen met zijn familie en dorpsgemeenschap, en heeft daarvoor zoals zovele Palestijnen uiteindelijk de hoogste prijs betaald.
‘Mijn goede vriend is vanavond vermoord’, schreef de Palestijnse journalist Basel Adra, mede-maker van No Other Land, op sociale media. Ook zijn Israëlische collega Yuval Abraham uitte zijn ontzetting. ‘Odeh is zojuist heengegaan. Vermoord’, schreef hij op X, bij een filmpje van de vermoedelijke dader Yinon Levi, die op de Europese en Amerikaanse sanctielijst zou staan.
De moord op Hadalin valt samen met de publicatie van twee rapporten van Israëlische mensenrechtenorganisaties, waaronder B’Tselem, waarin wordt gesteld dat Israël genocide pleegt op Palestijnen in zowel Gaza als de Westelijke Jordaanoever.
B’Tselem schrijft dat er sprake is van een ‘ongekende piek in dagelijkse aanvallen door kolonisten (gesteund door de Israëlische regering) op Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, vaak bewapend en uitgerust met volledige militaire uitrusting.’
Er is een kentering gaande: steeds meer mensen kijken anders naar het Israëlische optreden in het Midden-Oosten dan voorheen. Toch was het geweld in Gaza geen thema tijdens de vorige verkiezingen. Zal dit bij de verkiezingen dit najaar anders zijn?
Terwijl de publieke opinie over Israël en de Palestijnen massaal aan het verschuiven is, beweegt de politiek mondjesmaat mee. Naar verwachting maakt het kabinet vandaag bekend dat het alsnog maatregelen tegen Israël instelt, nadat het eerder steeds had benadrukt achter de schermen druk uit te oefenen op Israël om het humanitair oorlogsrecht te respecteren. De oorlog in Gaza, die door veel experts en ngo’s een genocide wordt genoemd, heeft inmiddels naar schatting meer dan 60.000 mensen het leven gekost. Zal het conflict dat zich honderden kilometers verderop afspeelt, een thema worden in de Nederlandse politiek? Nemen mensen Gaza mee het stemhokje in?
‘Ik denk het zeker’, zegt politicoloog en journalist Theo Brand. ‘De twee massademonstraties, waarbij meer dan 100.000 mensen de straat opgingen om een symbolische rode lijn te trekken, zijn een indicatie dat er een hele grote groep is die vindt dat Israël zijn boekje te buiten gaat. Er zijn veel problemen in de samenleving, zoals de woningnood of klimaatverandering. Maar voor geen enkel probleem gingen zoveel mensen de straat op als voor het geweld in Gaza.’
‘Misschien wordt het niet het belangrijkste thema, maar het zal zeker een rol gaan spelen’, denkt Michiel Servaes, algemeen directeur bij Oxfam Novib en mede-organisator van de Rode Lijndemonstraties. ‘Je hebt Gaza daar, en je hebt Gaza in Nederland. Wat ik met dat laatste bedoel, is de discussie over de opstelling van de Nederlandse regering ten opzichte van Israël. Dat gaat eigenlijk over meer dan alleen de situatie in Gaza. Het gaat over de waarden die we als land hebben, en deze vraag heeft heel veel blootgelegd.’
De tweede Rode lijn demonstratie op 15 juni. Beeld: de Kanttekening
607 dagen terug
Tijdens de verkiezingen van 22 november 2023 was het geweld in Gaza in volle gang. Op 7 oktober pleegde Hamas een bloedige aanslag in Israël, waarbij 1200 Israëliërs om het leven kwamen en 250 mensen werden gegijzeld. Direct hierop volgde de reactie van Israël, die door veel mensen werd gezien als disproportioneel. Al was er vooral ook veel ontsteltenis over de terreurdaad van Hamas. Er waren protesten op scholen en universiteiten, felle debatten op sociale media, en ook politici spraken zich uit over wat mogelijk een schending van mensenrechten kon zijn aan de kant van Israël.
Een aantal partijen sprak zich al heel snel uit over de ongelijke machtsverhoudingen, zoals Denk en BIJ1. GroenLinks-PvdA balanceerde lang tussen een veroordeling van de schending van mensenrechten door Israël enerzijds, en het behoud van de bestaande internationale verhoudingen anderzijds. Rechtse partijen als VVD en PVV bleven onvoorwaardelijk achter Israël staan.
‘Het heeft lang geduurd voordat de kramp minder werd’
‘Een politiek thema durfden partijen Gaza nog niet echt te maken,’ zegt Servaes. ‘Als je naar de opiniepeilingen uit die tijd kijkt, zie je dat het electoraat toen al best kritisch was over de Israëlische regering en de carte blanche die Nederland het gaf. Maar politieke partijen vonden het te spannend om hier een politiek thema van te maken. Ze zaten in een soort kramp, en het heeft lang geduurd voordat deze kramp minder werd. Dit is een ontwikkeling van de laatste maanden,’ zegt Servaes.
Daarmee doelt hij niet alleen op GroenLinks-PvdA, dat onlangs stelde dat Nederland een wapenembargo moest instellen tegen Israël, inclusief het leveren van onderdelen voor de Iron Dome. ‘Dit blijkt bijvoorbeeld ook uit het geschreven stuk van het CDA dit voorjaar, waarin het openlijk van positie veranderde. Dat was een half jaar eerder niet mogelijk geweest. Er verandert iets van binnenuit, en partijen geven daar elk op eigen manier uiting aan.’
Kiezers die overlopen
Is de kloof tussen politici en burgers inmiddels gedicht? Dat is misschien iets te optimistisch. Publieke opinie kantelt nu eenmaal sneller; politici kunnen zich niet veroorloven om plotseling van positie te veranderen zonder hierbij te analyseren wat dit electoraal met zich meebrengt, vat Brand samen.
‘Politieke partijen vervallen al snel in oude reflexen. Dit heeft met angst te maken: de meeste partijen hebben te weinig moed om voor de troepen uit te lopen, omdat dit een electoraal risico vormt. Tegelijkertijd kan blijven zitten waar je zit een veel groter risico vormen, namelijk dat kiezers overlopen naar andere partijen die wél hun standpunt over Israël veranderd hebben. Een gematigde VVD-stemmer zou dan misschien overlopen naar D66, een gematigde ChristenUnie-stemmer naar het CDA of GroenLinks-PvdA. Ik denk zelf dat kiezers deze verkiezingen wel zullen gaan schuiven.’
Beeld: Ewoud Butter
Klimaatactivisten
Volgens Brand zijn de dominante politieke thema’s van vandaag bovendien stuk voor stuk verbonden met het veranderende sentiment in de maatschappij. ‘Kijk bijvoorbeeld naar klimaatverandering. Je zag al heel vroeg dat klimaatactivisten ook opkwamen voor de Palestijnen. In het begin was daar verwarring over. Maar als je goed kijkt, is dit eigenlijk een protest tegen het neokolonialisme. De wereld is onrechtvaardig, want de rijkste 10 procent van de wereldbevolking heeft een enorme voetafdruk op aarde. Daar hoort Israël ook bij. Mijn pensioenfonds, ABP, rendeert goed in de Westelijke Jordaanoever, waar het investeert in illegale nederzettingen. Dankzij dit pensioenfonds kunnen pensionado’s verre vliegvakanties maken. We zorgen goed voor onszelf, ten koste van mensenrechten en de planeet. Dat zijn dingen waar meer mensen nu over nadenken.’
‘Jeetje, wat heeft mijn partij een rare afslag genomen’
Ook aan de rechterkant van het politieke spectrum zijn dominante verkiezingsthema’s indirect verbonden met Israël of de Palestijnen, zegt de politicoloog. ‘Politici als Wilders en Yesilgöz denken in ‘wij versus zij’. ‘Wij’ zijn de zogeheten Joods-christelijke beschaving. Deze moet volgens deze politici verdedigd worden tegen de islamitische wereld, waar in hun ogen de Palestijnen toe behoren. Bovendien is de defensie-industrie van het Westen sterk verbonden met die van Israël. Dit levert ook kritiek op vanuit de maatschappij; mensen beseffen dat deze industrie de belangen dient van een kleine groep mensen.´
Collectieve verontwaardiging
‘Ik hoop dat kiezers niet vergeten hoe hun politici de afgelopen maanden geopereerd hebben,’ zegt Servaes. ‘En dat ze dat ook meewegen in het stemmen in oktober. Er is nog nooit zo’n grote kloof geweest tussen wat de samenleving vindt en hoe politieke leiders zich positioneren. Ik denk dat er nu heel veel mensen zijn die denken: ‘Jeetje, wat heeft mijn partij een rare afslag genomen.”
Volgens Servaes heeft deze collectieve verontwaardiging wel degelijk invloed op de koers van politieke partijen. ‘Je voelt het ongemak. Politieke partijen komen in beweging door publieke druk. Daar hebben we ook wel op ingezet. Neem bijvoorbeeld de campagne “Niet in mijn Naam”. Het sentiment dat de Nederlandse regering een verkeerde afslag nam, was toen al breed gedragen. Dat zagen we toen al in onze eigen opinieonderzoeken. Maar mensen spraken zich er nog niet zo over uit. De gedachte was toen: als we ons met z’n allen uitspreken, wordt zichtbaar wat de stille meerderheid denkt. Dan wordt duidelijk dat het niet gaat om een fringegroep of een aantal studenten.’
Beeld: Ewoud Butter
Even later volgde de eerste Rode Lijndemonstratie, en kort daarna nog een tweede, in overtreffende aantallen. ‘Die acties waren echt bedoeld om de druk op de politiek op te voeren, om stappen te zetten,’ zegt Servaes. Hoewel de Rode Lijndemonstraties de geschiedenis ingaan als de grootste sinds de jaren tachtig, hebben ze nog niet het effect gesorteerd dat de hulporganisaties hoopten te behalen: namelijk een veel harder Israël/Palestina-beleid van het Nederlandse kabinet. (Dit interview is afgenomen voordat bekend werd dat het kabinet waarschijnlijk toch enkele maatregelen tegen Israël zal treffen, zoals een inreisverbod voor twee Israëlische ministers en het ontbieden van de Israëlische ambassadeur. In EU-verband wil Nederland de opschorting van het handelsdeel van het associatieverdrag met Israël, red.)
‘Als we ons met z’n allen uitspreken, wordt zichtbaar wat de stille meerderheid denkt’
Waar dat aan ligt? In ieder geval niet aan een gebrek aan kennis, legt hij uit. ‘Wir haben das nicht gewusst gaat hier echt niet meer op. Tijdens een van de eerste gesprekken hierover hadden we met Mark Rutte, toen hij nog premier was. We zeiden te willen voorkomen dat we net als bij de inval in Irak achteraf zullen zeggen: met de kennis van nu komen we tot een ander oordeel. Want we hebben de kennis nu wel. Dat vond Rutte moeilijk. Hij werd boos, vond de vergelijking ongepast. Hetzelfde geldt voor politici nu, die bijvoorbeeld de term genocide niet willen gebruiken. Ze willen wachten op een oordeel van de rechter, maar de feiten zijn er al.’
Servaes heeft de hoop dat de verschuiving in het maatschappelijke debat uiteindelijk toch de doorslag geeft. ‘De vraag is alleen: hoe snel kan het dominante politieke debat veranderen? Met de huidige politieke samenstelling heb ik geen enkele hoop. We zullen de druk moeten opvoeren tijdens de nieuwe verkiezingen.’
Sinds de eeuwwisseling is het in ons land in ieder geval al drie keer gebeurd dat burgers die de islam als hun geloofsgoed beschouwen, zich gedwongen wisten te distantiëren van misdaden die gepleegd werden in de naam van hun geloof.
Op 11 september 2001 worden door Al Qaida bijna drieduizend mensen gedood bij aanslagen op het World Trade Center in New York en op nog een aantal plaatsen in de VS. Ook hier in Nederland heeft dit gevolgen voor de plaats van moslims binnen onze samenleving. Heel veel van onze islamitische medeburgers werd te verstaan gegeven dat zij met hun godsdienst bijna als medeplichtigen worden beschouwd van deze terroristische beweging. Al Qaida verklaarde immers dat daden als deze vanuit het islamitische gedachtengoed werden gepleegd.
En zo bleek al gauw dat je je maar het beste openlijk kon distantiëren van het vreselijke wat daar gebeurd was. Dit om te voorkomen dat je in de tram, op school, op kantoor of gewoon wandelend met de kinderen in het park werd beschimpt om wat ‘jouw geloof’ allemaal voor ellende in de wereld veroorzaakt.
Een herhaling van zetten op 2 november 2004. Nu veel dichter bij huis, in de Amsterdamse Linnaeusstraat, werd filmmaker Theo van Gogh door Mohammed Bouyeri vermoord. Opnieuw veel vingerwijzing in de richting van de overige moslims in het land. Kijk waar de ‘islam’ allemaal toe in staat is.
En dan is het 7, 8 en 9 januari 2015. Opnieuw laat Al Qaida op een afschuwelijke manier van zich horen. Eerst op het hoofdkantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs. Daarna de moord op een politieagente en tenslotte een aanslag en een gijzeling op een nabijgelegen Joodse supermarkt. In totaal 17 doden. Ook deze ellende werd uitgevoerd in de naam van deze ‘islam’.
Er zijn allerlei manieren om te helpen het onrecht uit de wereld te helpen
Opnieuw flinke druk op islamitisch Nederland om hard te roepen dat zij dit soort terreur van zich afwerpen.
De druk om zich tegen misdaden uit te spreken die in deze gevallen op deze geloofsgemeenschap werd uitgeoefend, beviel mij toen al niet. Waarom moet iemand die in gewone dagelijkse religieuze toewijding zijn of haar geloof belijdt, gedwongen worden afstand te nemen van misstanden of misdaden die nu eenmaal op allerlei plekken binnen gemeenschappen plaatsvinden? Ook binnen religies.
Gaan wij ook van trouwe bezoekers van de heilige mis eisen dat zij zich onomwonden moeten uitspreken tegen misbruik dat binnen die kerk heeft plaatsgevonden?
Enkele dagen na het verhaal in Parijs zijn we in gesprek met studenten over de moordpartijen die Al Qaida bij Charlie Hebdo heeft gepleegd. Toen al kwam ik twee waardevolle meningen tegen.
Nordin verklaart consequent geen enkel woord vuil te maken aan de moordpartij. ‘Ja, ik ben zelf een moslim. Zover ik kan, bid ik vijf keer per dag. Ik leg geld opzij om op een goed moment naar Mekka te kunnen gaan voor de Hadj, de bedevaart. Natuurlijk eet ik alleen maar halal. En ik probeer goed te doen voor mijn medemens. Kortom, ik probeer een religieuze moslim te zijn. Wat daar gebeurd is in Parijs? Dat heeft niets met mijn Koran te maken. Er bestaat voor mij geen enkele band tussen mijn islam en wat die moordenaars daar hebben uitgehaald. Klaar. Niks geen distantiëren. Zoek maar een ander op die zich daarover uitspreekt.’
Meyra staat meteen op. ‘Nordin, ik ben het helemaal niet met jou eens!’ Meyra wijst op haar hoofddoek. ‘Iedereen weet dat jij en ik religieuze moslims zijn. Natuurlijk worden wij hier ook deze keer weer aangekeken op wat anderen met de Koran in de hand allemaal voor misdaden plegen. Daarom spreek ik me onomwonden uit. Ik veroordeel dit.’ Nordin en Meyra zijn het tijdens dat gesprek niet met elkaar eens geworden.
Voor mij was deze discussie op zichzelf waardevol. De vrijheid die wij elkaar gunnen binnen de Nederlandse samenleving moet zich ertoe lenen dat wij elkaar niet alleen de ruimte verlenen om een mening te hebben. Ook vraagt die vrijheid om de ander het recht te geven zich van een mening te onthouden of niet uit te spreken. Voor mij had Meyra gelijk, én stond Nordin in zijn recht om zijn visie voor zich te houden.
Er zijn allerlei manieren om te helpen het onrecht uit de wereld te helpen, hoe kleinschalig deze soms ook kunnen zijn. Een ander echter dwingen om de eigen mening uit te spreken is een eerste stap om ook hier heel dicht bij het recht van die ander in te perken. En dat kan weer het begin zijn van verdere ellende.
In 48 uur tijd zijn meer dan 500, voornamelijk Marokkaanse, jongeren naar de Spaanse exclave Ceuta gezwommen. Dat meldt de Turkse nieuwssiteDiken.
Ceuta en Melilla zijn belangrijke opstapplekken voor vluchtelingen, omdat het Spaans en dus Europees grondgebied is, waar ze een asielprocedure kunnen starten. Mensen die daar geen recht op hebben, worden echter steeds vaker teruggestuurd. Onder de migranten zouden ook Palestijnse vluchtelingen zijn.
De autoriteiten in Ceuta melden dat er slechts 132 opvangplekken zijn en hebben de centrale overheid in Madrid om hulp gevraagd. ‘We willen geen paniek veroorzaken, maar de situatie is echt kritiek. Dit is nu echt een nationale zaak. Laat ons niet alleen’, aldus de burgemeester van Ceuta, Juan Vivas.
Spanje wil vanaf 28 augustus kijken naar een eventuele verspreiding van jonge migranten binnen Spanje. Het is de vraag of dat zal lukken. Onlangs zijn er nog racistisch gemotiveerde rellen uitgebroken tegen Spanjaarden met een migratieachtergrond in Torre Pacheco.
Minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken moet opheldering geven over de maatregelen die Nederland bereid is te nemen tegen Israël, middels een brief. Daarover werden Kamerleden het vrijdag eens.
Een meerderheid stemde voor het weekend in met dit verzoek. Ook VVD en NSC deden dit. Zij willen van Veldkamp weten welke gevolgen het wat Nederland betreft heeft als Israël zich niet aan de afspraken houdt die eerder met de EU zijn gemaakt.
Op 10 juli maakte de EU afspraken met Israël over een aantal maatregelen die het land zou nemen om hulp aan de Gazanen te verbeteren. Dit betrof onder andere meer vrachtwagens met noodhulp, meer grensovergangen, meer brandstof voor het vervoer van deze goederen en een beter distributiesysteem.
Vorige week woensdag kwamen vertegenwoordigers van de EU-lidstaten voor het eerst bijeen om de voortgang te bespreken. De conclusie was dat er nog geen positief beeld is. Deze conclusie wordt bevestigd door hulporganisaties, die juist een verergering rapporteren. Het VN-Wereldvoedselprogramma gaf aan dat een kwart van de Gazaanse bevolking in een situatie van verhongering verkeert.
Aanstaande dinsdag 29 juli komen de vertegenwoordigers opnieuw bij elkaar. Kamerleden Kati Piri (GroenLinks-PvdA) en Jan Paternotte (D66) besloten minister Veldkamp te vragen nog voor die tijd in beeld te brengen wat er moet gebeuren als de uitkomst niet is zoals gehoopt.
‘Samen met Kati Piri heb ik het kabinet gevraagd om vandaag nog helder te maken wat de Nederlandse inzet is als Netanyahu de hongersnood laat voortduren. ‘Als’ is hier eigenlijk overbodig. Het is zonneklaar dat je met nog geen 100 vrachtwagens geen twee miljoen mensen in hongersnood kunt redden’, aldus Paternotte op LinkedIn.
Lijst met maatregelen
Mogelijke maatregelen zijn een heet hangijzer voor Europese politici. Een lijst met mogelijke maatregelen lag op tafel toen de ministers van Buitenlandse Zaken eerder deze maand bijeenkwamen in Brussel. Maar een aantal landen wilde deze al direct van tafel hebben. Dit is niet gebeurd; de opties liggen nog steeds op de plank. Zo zou het associatieakkoord deels of in zijn geheel kunnen worden opgeschort, of er kunnen sancties worden opgelegd aan personen. Welke lijn Israël moet overschrijden voordat deze maatregelen in werking treden, blijft tot nu toe onduidelijk.
Niet voor alle maatregelen is unanimiteit van EU-leiders nodig. Het is daarom belangrijk te weten hoe Nederland hierin staat. Tot nu toe was Nederland voorstander van het op tafel houden van de opties. Maar alleen opties op tafel is niet genoeg, lijken de Kamerleden te zeggen. ‘Nederland en Europa kúnnen wél druk uitoefenen! De EU is de grootste handelspartner van Israël. Als alle landen die een deadline hebben gesteld voor toelating van noodhulp en toegang voor de VN dat serieus menen, is er een meerderheid in de EU om alle handelsvoordelen voor Israël op te schorten. Dat zou voor het eerst méér zijn dan alleen een oproep of een ‘dialoog’. Dat is een écht drukmiddel. Als het kabinet haar eigen woorden maar een klein beetje serieus neemt, dan wordt dát vanaf vandaag de Nederlandse inzet’, aldus Paternotte.
Het is nog maar de vraag of de brief van minister Veldkamp op tijd komt. Het verzoek aan het ministerie kwam vrijdagmiddag. De brief zou vandaag moeten verschijnen.
Volgens Thomas van Gool, projectleider Israël-Palestina bij vredesorganisatie PAX, is het goed om de aandacht te blijven houden op deze mogelijke maatregelen. ‘Er is nu veel aandacht voor de uithongering en dat is natuurlijk logisch. Maar dit moet geen excuus zijn om verder niets meer te doen. Hulp binnenlaten is belangrijk, maar daarnaast moet de genocide stoppen. De druk moet juist opgevoerd worden.’
De Britse premier Keir Starmer heeft zijn kabinet teruggeroepen van zomerreces vanwege de uithongeringspolitiek van Israël in Gaza. Zo meldt de Britse krant The Guardian.
Starmer roept zijn kabinet bijeen omdat er, na anderhalf jaar van aanhoudend geweld, mogelijk een diplomatieke doorbraak in zicht is voor een oplossing van het conflict.
Starmer zou de Amerikaanse president Trump willen aansporen om druk uit te oefenen op Israël voor een staakt-het-vuren. De twee spreken elkaar vandaag in Schotland.
Ook de erkenning van Palestina staat op de agenda. Frankrijk heeft vorige week aangekondigd Palestina in september officieel te zullen erkennen. Hoewel Israël en de Verenigde Staten daar fel op reageerden, lijkt nu ook het Verenigd Koninkrijk zich voor te bereiden op formele erkenning. Minister van Buitenlandse Zaken David Lammy neemt deze week deel aan een VN-overleg hierover in New York.
De mogelijke politieke verschuiving in Engeland zou te maken hebben met de uithongering, wanhoop en het lijden van kinderen en baby’s in Gaza, die volgens velen een doelbewuste strategie is van Israël. Daarom roept Starmer zijn ministers terug van reces.
In Nederland was er geen Kamermeerderheid om het lijden van het Palestijnse volk in Gaza te bespreken. ‘Genocide is natuurlijk niet leuk hè, maar ze hadden nét met hun handdoek een Spaanse zwembadstoel gereserveerd’, schrijft Frank Huisman verontwaardigd daarover in zijn NRC-column.
In haar net verschenen vertaalde autobiografie De Nieuwe Macht beschrijft de voormalige Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern hoe ze als student na 11 september door de docent werd uitgenodigd vragen te stellen. Ze stak haar hand op en vroeg: ‘Waarom hebben die terroristen dit gedaan? Als we namelijk weten waarom, dan kunnen we ook iets doen.’ Haar boek staat vol voorbeelden van hoe ze oprecht openstaat voor anderen en wil verbinden. Ze is zeer onder de indruk van de imam die na de aanslag van een extreemrechtse terrorist op twee moskeeën, waarbij vele doden vielen, háár bedankt als ze haar medeleven komt betuigen. Haar vriendelijkheid, haar empathie en haar wil om iedereen bij het land en het beleid te betrekken, werken aanstekelijk.
Op haar LinkedIn-pagina spreekt de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma vol bewondering over Arderns empathische leiderschap. Dijksma zelf kreeg op 17 juli in de media zo’n beetje de martelarenstatus toebedeeld, nadat ze bij een roerige raadsvergadering demonstranten de raadszaal uit had gedirigeerd. Zij gingen tekeer na het verwerpen van twee moties voor een boycot, nadat de raad eerder Israëlische genocide in Gaza had vastgesteld. De sensatie van haar actie deed het ‘waarom’ achter de vergadering verschrompelen.
In een onkritisch interview in NRC mocht Dijksma die rol verder uitdiepen met vragen als: hoe gaat het nu met u? Het stuk suggereert dat Dijksma het allemaal maar lijdzaam is overkomen. Ze ziet ‘volstrekte intolerantie’ aan de andere kant, stelt dat het gesprek ‘klaar is’, waarmee ze dus een belangrijk debat onmogelijk maakt.
Dat actievoerders wijzen op Utrechtse medeplichtigheid aan die schending is niet emotioneel
Jammer dat NRC geen wederhoor heeft gepleegd met Utrecht4Palestine. Op hun Instagramaccount vertellen zij een minder onschuldig verhaal. De burgemeester heeft in aanloop naar het debat over de moties gemeenteraadsleden ontraden ervoor te stemmen. En ze gebruikte het woord oorlog in plaats van genocide zoals is aangenomen in de raad. Met andere woorden, ze mengde zich in een debat met als doel daden die Israël zouden raken, te voorkomen.
Maar wat was ook alweer de rol van de burgemeester? Lees het op de site van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, waarin de pouvoir neutre van het burgemeesterschap wordt benadrukt. Burgemeester van Haarlem Jos Wienen: ‘Voorkom dat je in een politieke discussie terechtkomt waarbij je voor de een of tegen de ander bent.’ Zijn of haar functie is boven de partijen te staan, voor de veiligheid in de stad te zorgen, te depolitiseren en te verbinden.
Zullen we dat rijtje even afvinken? Dijksma heeft een eenzijdig standpunt ingenomen in een debat dat op het moment met stip het heftigste is in het hele land. Ze heeft door haar partijdigheid een compromisloos advies gegeven: ze raadde moties af, zelfs nadat GroenLinks-PvdA een afgezwakte versie indiende. Daarmee heeft ze de raad gepolariseerd achtergelaten, waarbij het niet meer om de inhoud ging maar om de macht.
Haar actie om demonstranten te beschermen tegen mogelijk lange gevangenisstraf vanwege raadsverstoring lijkt nobel, maar is onbezonnen. Naast politiek adviseur heeft ze de petten opgedaan van zowel rechter als de uitvoerende macht, de politie. Stel je even voor: als bij een volgende raadsvergadering extreemrechtse mensen of klimaatactivisten gaan schreeuwen, wat doet de burgermoeder dan? Als ze niet ingrijpt, laat ze zien dat ze partijdig is geweest tegen de demonstranten voor actie tegen Israël. Als ze het wel doet, worden de raadsvergaderingen een puinhoop. Scheiding der machten is er niet voor niets. En zo creëerde ze de onveilige, ondemocratische situatie zelf, ook al valt de demonstranten wel wat te verwijten.
Dat Dijksma de ‘zorgen en emoties’ zegt te begrijpen, toont vooral dat ze zich niet echt heeft verdiept in het diepgaande verdriet en de intense verontwaardiging over het westerse wegkijken bij Gaza. Dat reduceren tot emotie is niets meer dan een poging af te leiden van eigen verantwoordelijkheid bij het schenden van internationaal recht. Al bijna twee jaar – wat zeg ik, al 80 jaar – houden westerse bestuurders het bij woorden als het gaat om Israëlische oorlogsmisdaden. Dat actievoerders wijzen op Utrechtse medeplichtigheid aan die schending is niet emotioneel maar hartstikke rationeel, en dat is meer dan van de burgemeester kan worden gezegd. Misschien kan ze Arderns boek nogmaals lezen. Vooral waar zij beschrijft dat haar diepe betrokkenheid bij anderen haar Leitmotiv is, en dat daar handeling bij hoort. Ten dienste van iets beters.
KRO-NCRV komt met een eenmalige uitzending van een nieuw programma: Joris en de ongedocumenteerden. Presentator Joris Linssen gaat het land in met twee vragen: wie zijn deze mensen, en wie zijn de vrijwilligers die hen helpen?
Met deze thematiek speelt de omroep direct in op de actualiteit. Het kabinet wil illegaliteit strafbaar stellen. In het wetsvoorstel is ook hulp aan illegale mensen strafbaar gesteld. Hierover liepen de spanningen hoog op, vlak voordat de politici op zomerreces gingen. Het voorstel werd aangenomen in de Tweede Kamer, maar moet nog naar de Raad van State en de Eerste Kamer.
Linssen was persoonlijk geraakt door de verhalen van vrijwilligers en mensen zonder papieren, die hij ontmoette vanwege zijn betrokkenheid bij het kerkasiel in Kampen. ‘Het idee kwam van hemzelf’, schrijft mediadirecteur van de omroep Sandra Hilster. ‘Joris is vanuit zijn persoonlijke betrokkenheid kritisch op de huidige politieke tendens, waarbij ongedocumenteerde vluchtelingen strafbaar worden gesteld, net zoals zij die hulp bieden aan mensen zonder papieren. Joris wil met dit eenmalige programma een volledig beeld geven van de situatie in Nederland.’
De omroep zegt bezorgd te zijn over de plannen van de Tweede Kamer en wil met deze uitzending een gezicht geven aan de mensen over wie het gaat. Zondag 31 augustus wordt het programma uitgezonden, om 19.30 uur.
Als u toch gaat overlijden, is het beter om dat hier te doen. Het sterfbed is hier op topniveau georganiseerd. Surinaamse zusters bieden 24-uurs sterfbedzorg aan huis. Partners en familie kunnen volop rouwen. De rest wordt door de Surinaamse zusters verzorgd. Het kan ook zijn dat ze Antilliaans zijn, maar dat heb ik eerlijk gezegd nog niet gevraagd. Het is ook niet gepast om aan een sterfbed aan de verpleegkundige te vragen waar ze oorspronkelijk vandaan komt.
Op het sterfbed maken wij dokters ons maar om twee zaken zorgen: pijn en benauwdheid. Beide kunnen we met medicijnen behandelen. Morfine is daarin de hoeksteen. Veel problemen heb ik bij verwachte overlijdens niet meegemaakt.
‘Ze zeggen dat het erom gaat wat voor leven je geleid hebt’
Verwachte overlijdens zijn zieke, oude mensen die langzaam overlijden. Vaak is er vrede. Als de sterveling liefdevol een nageslacht heeft achtergelaten, kan hij gerust gaan.
Eshedu en la ilaha illallah, wa eshedu enna Mohammeden abduhoe wa rasuloehoe. Dit is de geloofsbelijdenis van de islam. Als u dit uitspreekt en erin gelooft, bent u moslim.
Een gebruik dat vaak gezien werd, is dat naasten proberen om de sterveling de geloofsbelijdenis te laten uitspreken. Daar is niet goed over nagedacht. Vroeger waren er geen goede medicijnen. Een sterfbed was een plek van veel lijden. Terwijl je tot stervens toe crepeert van de pijn, is het niet makkelijk om goedbedoelde instructies van onnozele naasten op te volgen.
Nu verzachten we het lijden met morfine. Maar dan ben je zo onder zeil dat je ook niet in staat bent om instructies van je naasten op te volgen.
Geleerde imams hebben zich over de materie gebogen. Zij kunnen veel rationeler met religie en leven omgaan. Ze zeggen dat het erom gaat wat voor leven je geleid hebt. Hoe je je laatste adem hebt uitgeblazen, doet er niet zo toe.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
