‘Genoeg is genoeg,’ zei Wilders in zijn kenmerkende stijl gisteren tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, om vervolgens zoals zo vaak zondebokken aan te wijzen. ‘Geven we ons land definitief weg aan Afrikanen, Arabieren en criminele allochtonen, of worden we weer de baas in ons eigen land?’
‘Daarnaast richtte hij zijn pijlen op het ‘links-liberale multiculturalisme’. Dat zou Nederland volgens hem op ‘nationale zelfmoord’ afsturen.
Wilders kreeg echter ook weerwoord, onder meer van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans. ‘Wij zijn met zijn allen Nederland’, zei hij, en volgens hem is er een grens overschreden. In zulke gevallen moeten politici naar voren treden en laten zien waar ze voor staan. ‘Anders kunnen mensen denken dat je instemt met wat er gezegd wordt’, legde hij uit.
Op sociale media oogstte Timmermans lof voor zijn optreden. ‘Uiting van moslimhaat is een standaard geworden in de Tweede Kamer tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Gelukkig spreken de fractievoorzitters van GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en DENK zich sterk uit’, schrijft wetenschapper Charifa Zemouri op LinkedIn.
Ex-militair Ali Eddouadi reageerde aangeslagen op de woorden van Wilders en vindt dat hij harder moet worden aangepakt. ‘Ik haat haat, omdat het gif is voor ons land’, schrijft hij in hoofdletters op LinkedIn. Hij pleit voor een andere aanpak: ‘Dat betekent dat hij vaker te horen moet krijgen dat hij de boom in kan en wij hier thuishoren. Vindt hij het lastig met moslims te leven, dan is er een exit voor hem – en voor niemand anders.’
President Trump schuift de verantwoordelijkheid voor de moord op Charlie Kirk af op links Amerika en kondigt harde maatregelen aan tegen wat hij ‘linkse terreurgroepen’ noemt, meldt de NOS.
Direct na de aanslag op Kirk stelde Trump dat progressieven ‘de omstandigheden’ hadden gecreëerd die de moord mogelijk maakten. Nu lijkt hij die woorden in daden om te zetten. Daarbij krijgt hij steun van zijn ministers, die zelf rechts-extremistische denkbeelden uitdragen, maar die niet rekenen tot de ‘omstandigheden’ die tot de moord hebben geleid.
Vicepresident J.D. Vance zei in de podcast van de inmiddels doodgeschoten Kirk, die door anderen wordt voortgezet: ‘We moeten het hebben over deze enorme destructieve beweging van links-extremisme die de afgelopen jaren is opgekomen. Ik geloof dat dit deels de reden is dat Charlie Kirk werd vermoord door de kogel van een sluipmoordenaar.’
Trump gaat daar keihard in mee, eveneens zonder extreemrechts te noemen. ‘Radicaal links veroorzaakt veel geweld, ze pakken dit grootser aan. Ik denk dat ze ons land haten. Ze zijn verantwoordelijk voor het terrorisme dat we tegenwoordig in ons land zien’, aldus Trump.
Trump spreekt zelfs over ‘wraak en vergelding’, precies de acties waartegen de rechtsstaat ooit werd ingericht om eigenrichting en nieuw bloedvergieten te voorkomen. Daar lijkt de president zich weinig van aan te trekken. Hij wil een lijst laten opstellen van ‘linkse terreurorganisaties’ die opgespoord en uitgeschakeld moeten worden. Ook de financiers van linkse protesten wil hij aanpakken.
De toestanden in Amerika na de moord op Kirk roepen associaties op met de McCarthy-periode, toen Republikeinen in de jaren na de Tweede Wereldoorlog op jacht gingen naar ‘communisten’, maar ook met de Amerikaanse Burgeroorlog, toen Amerika jarenlang met zichzelf in de clinch lag, met honderdduizenden doden tot gevolg.
Intussen is bekend geworden dat de beroemde latenightshow van Jimmy Kimmel van de buis is gehaald. Hij merkte op dat Republikeinen een politiek slaatje willen slaan uit de moord op Kirk.
Hoewel de schijnwerpers de afgelopen weken stonden op de strafbaarheid van illegaliteit, is er nog dat andere wetsvoorstel dat de PVV door de Tweede Kamer loodste toen linkse Kamerleden even de andere kant opkeken: het afschaffen van de voorrangspositie van statushouders op de woningmarkt.
Waarom zorgen voor nieuwkomers, als de ‘gewone Nederlander’ moeite heeft met het vinden van een huis? En: statushouders zouden in zulke grote getale sociale huurwoningen betrekken dat het aanbod voor de ‘gewone Nederlander’ er alleen maar minder op wordt. Hier moet wat aan gedaan worden, door statushouders voortaan uit te sluiten van een voorrangspositie, vindt de PVV.
Vooropgesteld, het gaat misschien niet om zulke hoge aantallen als je zou denken. In 2022 werd tussen de 6 en 7 procent van de sociale huurwoningen toegewezen aan statushouders, nieuwkomers die een verblijfsvergunning hebben gekregen en dus in Nederland mogen wonen. Het ging om 11.000 woningen, op een totaal van 162,5 duizend sociale huurwoningen die dat jaar vrijkwamen.
Bovendien zijn er tal van redenen om juist wel, en juist voor deze groep, te zorgen. Experts hebben vanuit verschillende hoeken beargumenteerd waarom statushouders wél voorrang zouden moeten krijgen, of waarom het voorstel van de PVV geen stand houdt. We zetten de argumenten op een rijtje.
Mona Keijzer
De meest recente, en misschien wel meest verrassende, uitspraak kwam van minister van Volkshuisvesting Mona Keijzer, nota bene dezelfde bewindsvrouw die in februari dit jaar het wetsvoorstel indiende om statushouders niet langer voorrang te geven. Toch is ze het niet eens met het PVV-voorstel dat op 1 juli werd aangenomen in de Tweede Kamer.
Dit amendement, ingediend door Jeremy Mooiman (PVV), stelt voor om de wet zo te wijzigen dat statushouders in alle gevallen worden uitgesloten van voorrang, ook als ze tot een categorie behoren die wel voorrang verdient, zoals slachtoffers van huiselijk geweld of daklozen. Statushouders kunnen simpelweg nooit tot zo’n categorie behoren, aldus het amendement.
Cruiseschip Galaxy in Amsterdam wordt gebruikt als noodopvang voor 1500 asielzoekers. Beeld: de Kanttekening
Dit is, zo zag ook Keijzer, discriminatie op grond van nationaliteit en dat mag niet in Nederland of in andere EU-landen. Dit betekent echter niet dat ze opeens voorstander is van voorrang voor statushouders. Integendeel, de demissionair minister zet in op haar eigen wetsvoorstel, waarop ze in september een reactie verwacht van de Raad van State. In dit voorstel worden statushouders op gelijke voet geplaatst met andere woningzoekenden. Ze kunnen wel tot een urgentiecategorie behoren, maar zullen ook even hard moeten zoeken als iedereen. Dit is wel zo eerlijk, zo vindt Keijzer.
Oneerlijk speelveld
Of dat nu wel zo eerlijk is, blijft de vraag. Statushouders beginnen immers niet vanaf hetzelfde punt als andere woningzoekenden. Ze beginnen vaak letterlijk vanaf nul. Dit betekent: geen netwerk om op terug te vallen, geen kennis van de woningmarkt en vooral: geen plek op de wachtlijst van de sociale huursector, een lijst waar de ‘gewone Nederlander’ gemiddeld zo’n één tot vier jaar op staat. Dit maakt deze groep kwetsbaar genoeg om het label ‘urgentie’ te verdienen, vinden veel maatschappelijke organisaties.
Hoe moeten statushouders dan aan een huis komen?
Dit oneerlijke speelveld was dan ook een van de kritiekpunten van de Raad van State toen het in 2015 reageerde op een soortgelijk voorstel van Joram van Klaveren, toen lid van de PVV. Hoe moeten statushouders dan wel aan een huis komen als dit niet door middel van een voorrangspositie is, vroeg het zich af. De Afdeling argumenteerde toen bovendien dat het schrappen van deze voorrangscategorie, en niet de andere categorieën, indirecte discriminatie is op basis van nationaliteit. De onderbouwing waarom het juist statushouders zijn die het moeten ontgelden, ontbrak.
Mits de Afdeling compleet anders is gaan kijken naar deze kwestie, heeft ook het voorstel van Keijzer weinig kans om te worden omarmd door deze instantie. Dezelfde kritiekpunten zijn namelijk ook op haar wetsvoorstel van toepassing.
Wachten op een woning
En dan zijn er de vele bezwaren van de asielketen zelf. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) voorop, want dit krijgt direct te maken met de gevolgen. Deze instantie is verantwoordelijk voor – de naam zegt het al – de huisvesting van asielzoekers. Maar als statushouders geen woning kunnen vinden, moet het COA zich over hen ontfermen. Zolang dit het geval is, blijven ze in de asielzoekerscentra, waar chronisch te weinig plek is en de gemiddelde wachttijd nu al zeven jaar bedraagt, aldus de instantie.
In 2024 waren er ongeveer 19 duizend statushouders in de opvang, van wie er ruim 13 duizend wachtten op een woning, schreef het vorig jaar. In 2025 is ruim een derde van de bewoners van COA-locaties statushouder. ‘De statushouders moeten langer wachten, er zullen meer opvangplaatsen nodig zijn en de kosten nemen flink toe.’
‘Dit maakt integratie bijna onmogelijk’
Ook VluchtelingenWerk wijst op deze negatieve gevolgen, vooral voor de statushouders zelf. Volgens hen is het vanuit een azc bijna onmogelijk om te beginnen met een nieuw leven. ‘Zonder huisvesting is het voor statushouders moeilijk om werk te vinden, een opleiding te volgen en sociale contacten op te bouwen. Dit maakt integratie bijna onmogelijk’, schreef het in reactie op het voorstel van Keijzer.
Praktische bezwaren
Dit is ook wat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten keer op keer stelt. Integratie is niet alleen een kwestie van sociale bewogenheid, er komen veel praktische zaken bij kijken en dit begint allemaal bij huisvesting. Gemeenten hebben nu een wettelijke taak om statushouders huisvesting te bieden en om de inburgering te regelen, en deze zijn nauw met elkaar verbonden. Wanneer statushouders in azc’s blijven wonen, zijn ze niet verbonden aan een gemeente, verliezen gemeenten grip op wanneer en hoeveel statushouders zich melden en worden ze zo belemmerd in hun regierol, aldus de VNG.
Deze regierol van de gemeente dreigt met de huidige wetsvoorstellen verloren te gaan. Want in feite is er geen sprake van voorrang voor statushouders. Gemeenten hebben een taakstelling om een bepaald aantal statushouders te huisvesten. Zonder prioritering kunnen ze niet aan deze taakstelling voldoen. Kritische politici wijzen op het feit dat gemeenten het voorrangsprincipe gebruiken om aan de norm te kunnen voldoen. De PVV wil zelfs dat de taakstelling helemaal verdwijnt.
De PVV wil zelfs dat de taakstelling helemaal verdwijnt
De VNG is kritisch op zowel het amendement van de PVV als het wetsvoorstel van Keijzer. In een brief aan de Eerste Kamer op 5 september schreef het dat het verbod op voorrang, zoals voorgesteld door de minister, de wettelijke taakstelling voor gemeenten om statushouders te huisvesten zo goed als onmogelijk maakt. Het PVV-voorstel noemt het onwerkbaar en onuitvoerbaar.
Het is nu aan de Raad van State en de Eerste Kamer om de voorstellen te behandelen. Het is niet duidelijk of dit nog voor de verkiezingen gebeurt.
Het Rode Kruis waarschuwt voor een nijpend tekort aan opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen in Nederland. Veel Oekraïners slapen nu op straat of in hun auto’s.
‘Het is de zoveelste noodoproep die we doen aan de landelijke politiek’, zegt Daniëlle Brouwer van het Rode Kruis tegen dagblad Trouw. ‘Zorg voor een landelijke registratie van Oekraïners!’
Op de opvanglocatie in de Gelderse gemeente Westervoort zijn alle zeventig plekken bezet. Dagelijks worden mensen geweigerd, terwijl ze met koffers voor de deur staan. ‘Vrouwen met kleine kinderen, gezinnen, en jonge jongens. Ze belanden op straat, slapen in hun auto’s of op stations’, vertelt Brouwer aan de krant. ‘Dan ruik je dat ze al dagen niet gedoucht hebben. Dus bieden we ze een douche aan, een dekentje en een tandenborstel. Maar we willen mensen helpen en niet wegsturen.’
Een van de Oekraïense vluchtelingen die in Westervoort wél een plek kreeg is Katja Petsjoera. Zij vluchtte eind augustus met haar kinderen uit Brovary, vlakbij de Oekraïense hoofdstad Kyiv. Na een lange reis werd ze in Amersfoort geweigerd. Ze logeerde tijdelijk in een hostel en verblijft nu in Westervoort: ‘Ik ben zo blij hier en de kinderen ook. We zijn veilig.’
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vraagt om duidelijke richtlijnen van minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening Mona Keijzer. ‘Wat ons zou helpen is een soort prioritering van wie naar de gemeentelijke opvang mag. Een Oekraïense jongeman is zelfredzamer dan een Oekraïense oude oma’, zegt VNG-voorzitter Cees den Bakker tegen Trouw.
Volgens het Rode Kruis dreigt er nu een soort van anarchie te ontstaan. ‘Oekraïners trekken van gemeente naar gemeente. Ze hebben geen idee. Het is echt onhoudbaar.’
Communisme leek na 1991 verleden tijd, maar kleine marxistische en socialistische partijen winnen langzaam aanhang. Wat drijft hun jonge leden, en hoe kijken zij naar democratie, geschiedenis en de toekomst?
Een spook waart door Nederland – het spook van het communisme. Alweer. De Berlijnse Muur is gevallen, de Sovjet-Unie bestaat niet meer en de Communistische Partij Nederland is in 1991 opgegaan in GroenLinks. Toch bestaan er nog steeds marxistisch-leninistische en revolutionair-socialistische partijen in Nederland. Hun leden zijn jong en heilig overtuigd dat het kapitalisme omver geworpen moet worden.
‘Dat er sprake is van groei, kun je ontegenzeggelijk stellen’, zei politicoloog Merijn Oudenampsen onlangs tegen NOS. Dit komt volgens hem door de groeiende polarisatie in de samenleving, die je niet alleen op radicaal rechts ziet, maar ook op radicaal links. ‘Dat beide kanten groeien, versterkt elkaar.’ Ook wijst Oudenampsen op groeiende ongelijkheid en de groeiende macht van miljardairs en techbedrijven, die een radicale reactie volgens hem ‘logischer’ maakt.
Nieuwe kameraden
Heiko Olthof woont in de stad Groningen en is sinds 2019 actief in de communistische beweging, eerst via de Communistische Jongerenbeweging, daarna in de NCPN. ‘Ik was ooit lid van de SP’, vertelt hij. ‘De ruzie tussen de SP en jongerenorganisatie ROOD speelde toen, maar daar had ik niks mee te maken. Ik was communist geworden en de SP is geen communistische partij. Daarom ben ik weggegaan. ROOD wilde de SP van koers doen laten veranderen. Daarom zijn zij geroyeerd.’
De NCPN is in 1992 opgericht door ex-CPN’ers die in de jaren zeventig hun partijlidmaatschap hadden opgezegd en CPN’ers die na het ontstaan van GroenLinks het jammer vonden dat de CPN niet meer bestond. Aanvankelijk was de NCPN vooral sterk in het oosten van de provincie Groningen en had de partij zetels in de raden van de gemeenten Reiderland, Scheemda en Lemsterland. Tegenwoordig heeft de NCPN nog maar één zetel, in de gemeenteraad De Fryske Marren in Friesland. Maar Olthof is hoopvol, omdat er veel nieuwe, jonge leden bijkomen.
‘Das Kapital is geen religieuze openbaring, maar een wetenschappelijke analyse van hoe de wereld in elkaar zit’
Olthof wil niet zeggen hoeveel leden de NCPN tegenwoordig heeft. ‘Niet omdat we ons schamen, maar omdat de inlichtingendienst ons in de gaten houdt. Wij worden nog steeds gemonitord door de AIVD, zoals haar voorganger de BVD vroeger de CPN nauwlettend in het oog hield. We weten dat de inlichtingendienst rapporten over ons schrijven. Dat is altijd zo geweest.’
De marxistisch-leninistische partij NCPN demonstreert tegen de NAVO. Beeld: NCPN
Wat drijft Olthof? ‘Kijk om je heen. De armoede groeit, er zijn meer daklozen, mensen kunnen de huur niet meer betalen. We leven in een rijk land, maar het gaat de verkeerde kant op. De geschiedenislessen op school geven een eenzijdig beeld: de Sovjet-Unie is alleen maar slecht, het kapitalisme vanzelfsprekend. Dat klopt niet.’
De NCPN is een marxistisch-leninistische partij. Karl Marx, Friedrich Engels en Vladimir Lenin zijn nog steeds het fundament. ‘Wij bestuderen hun werk en gaan hier op een wetenschappelijke manier mee aan de slag. Das Kapital is geen religieuze openbaring, maar een wetenschappelijke analyse van hoe de wereld in elkaar zit en nog altijd actueel. Want het kapitalistische systeem bestaat nog steeds. Maar belangrijker, we kijken ook naar de praktijk. In november bijvoorbeeld houden we een conferentie over de socialistische opbouw in de Sovjet-Unie en China. Je moet kijken wat er goed ging en wat fout toen.’
Stalin en de terreur
Veel linkse activisten, die met het communisme als ideaal flirten, wuiven rechtse en liberale kritiek op de massamoorden op politieke tegenstanders in de Sovjet-Unie, China, Cambodja en Ethiopië weg met het argument: ‘Maar dat was geen echt communisme.’ Olthof vindt die houding principieel verkeerd. ‘Er zijn erge dingen gebeurd. Maar ook goeie dingen. De Sovjet-Unie was een poging om een socialistische samenleving vorm te geven. Dat moeten we erkennen.’
Hij gaat moeilijke vragen niet uit de weg. Bijvoorbeeld over de Holodomor in Oekraïne en de zuiveringen onder Stalin. ‘De hongersnood in Oekraïne, Kazachstan en Rusland de jaren dertig was verschrikkelijk, maar er is geen consensus dat het een doelbewuste genocide was. De context was een land dat net uit een burgeroorlog kwam, met vernietigde landbouw en industrie. Wij leven niet in die tijd, je kan niet onze normen opleggen aan toen.’
En de politieke repressie onder Stalin? ‘Er was een machtsstrijd. De koelakken (rijke boeren, red.) en oude kapitalisten wilden hun posities terug. Dat leidde tot een harde maatschappelijke strijd. Je kunt dat niet reduceren tot Stalin die mensen liet vermoorden omdat hij ze niet mocht, wat burgerlijke historici uit het Westen er vaak van maken. Het ging om klassenstrijd. En die ging er in de Sovjet-Unie hard aan toe, ook vanwege het autoritaire tsaristische verleden.’
De terreur tegen interne vijanden moet volgens Olthof worden begrepen in de context van een diepgaande partijstrijd, waarin sommigen illegaal de macht probeerden over te nemen. ‘De daaropvolgende veroordelingen en terechtstellingen waren geen persoonlijke vetes, maar het gevolg van grotere politieke processen; individuen waren slechts uitingen van die strijd. Wie zich niet kon voegen naar het besluit van de meerderheid en als minderheid actief probeerde de regering omver te werpen, moest rekenen op consequenties. Als in Nederland mensen de regering omver willen werpen volgen er ook consequenties.’
Democratie en parlement
Gelooft Olthof als communist wel in de parlementaire democratie. ‘Het huidige politieke systeem is niet het systeem van de arbeidersklasse. Onder het socialisme-communisme zijn er ook verkiezingen, net zo goed als dat onze partij ook verkiezingen kent en democratisch is georganiseerd.’
Daarom doet de NCPN op 29 oktober niet mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. ‘We werken aan de basis: als vakbondsleden op de werkvloer, in buurten. Pas als we daar sterk genoeg zijn, kunnen we meedoen en het verhaal van de werkvloer naar Den Haag brengen.’
En stel, als de NCPN straks de grootste wordt en de dictatuur van het proletariaat regeert, wordt ondergetekende dan opgesloten in een heropvoedingskamp vanwege zijn revisionistische ideeën en krijgt de CEO van Ahold dan een nekschot in de Scheveningse duinen? Olthof: ‘Nee, de context in Nederland is heel anders.’ Geen terreur? ‘Nee.’
Stoeptegelsocialisme voor iedereen
De Revolutionair Socialistische Partij (RSP) is een veel jongere organisatie dan de NCPN en ontstond uit een afsplitsing van de SP. ‘Veel van ons zijn geroyeerd toen we de SP te gematigd vonden’, vertelt bestuurslid Maite van Lith. ‘Wij wilden dat de SP weer een strijdbare, echt linkse partij werd. Dat lukte niet, dus zijn we voor onszelf begonnen.’
De RSP heeft inmiddels twaalf afdelingen, vooral in de Randstad, maar ook in de universiteitssteden Groningen en Nijmegen. ‘Onze leden zijn jong, tussen de 25 en 40. Wij willen een partij opbouwen die geworteld is in buurten. We noemen het stoeptegelsocialisme: naast de mensen staan, hun dagelijkse problemen oppakken. Gratis kinderopvang, opvang voor vrouwen die willen scheiden, betaalbare huisvesting.’
‘Onze leden zijn mensen met gewone banen, mensen in de bijstand, sekswerkers’
Links wordt tegenwoordig vaak geassocieerd met de elite. Maar dat beeld klopt niet, zegt Van Lith. ‘Onze leden zijn mensen met gewone banen, mensen in de bijstand, sekswerkers. Wij moeten het dominante rechtse narratief doorbreken en laten zien dat socialisme er is voor iedereen.’
Wat zijn de ambities van de RSP op korte termijn? De Tweede Kamerverkiezingen slaat de RSP dit jaar over, maar de partij is van plan om over vier jaar, of eerder als het volgende kabinet vroegtijdig ten val komt, wel mee te doen, vertelt Van Lith. Ook zal de RSP meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Nijmegen, op 18 maart 2026. In andere gemeentes is het nog onzeker. In Amsterdam is er samenwerking met de Vonk, een afsplitsing van BIJ1. Maar het is nog niet zeker of de Vonk wel meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen. In Rotterdam doet de RSP niet mee aan de verkiezingen voor de gemeenteraad zelf, maar mogelijk wel aan de verkiezingen voor enkele wijkraden. Daar moet echter nog een knoop over worden doorgehakt.
Henk Sneevliet
Van Lith benadrukt dat de RSP een democratische ledenpartij is. ‘Wij bespreken alles openlijk en willen niet bureaucratisch of sektarisch worden. Andere partijen hebben niet of nauwelijks interne discussie, of laten de pers niet toe op hun bijeenkomsten. Discussie is onze zuurstof. Niet het partijbureau bepaalt, maar onze leden.’
Henk Sneevliet (met baard) naast Lenin tijdens het congres van de Communistische Internationale in Moskou, 1920
De RSP ziet zichzelf niet als een communistische partij. ‘Wij zijn socialistisch, met invloeden van communisme en anarchisme.’ De grote inspiratie van de RSP is de revolutionaire socialist en dissidente communist Henk Sneevliet (1883-1942), die in 1929 de Revolutionair Socialistische Partij oprichtte, waar de huidige RSP naar is vernoemd. ‘Sneevliet brak met het stalinisme maar ook met Leon Trotski, die hij te sektarisch vond. Sneevliet wilde een onafhankelijke, breed socialistische koers varen. Ook was hij voor internationale solidariteit en was medeoprichter van de communistische partijen van China en Indonesië.’
Oekraïne en Palestina
De RSP is tegen de NAVO en tegen wapenleveranties aan Oekraïne. ‘Wij zien de oorlog in Oekraïne als een proxy-oorlog tussen Rusland en het Westen’, vertelt Van Lith. ‘Maar dat betekent beslist niet dat we pro-Poetin zijn, zoals Forum voor Democratie of de Duitse politica Sahra Wagenknecht. Want Rusland is net zo goed een imperialistische en kapitalistische staat, met oligarchen die hun belangen verdedigen. Wij willen echter geen Nederlandse wapens die de oorlog verlengen, die allang afgelopen had moeten zijn.’
‘Wij zien de oorlog in Oekraïne als een proxy-oorlog tussen Rusland en het Westen’
De oorlog in Oekraïne vindt Van Lith ingewikkeld, omdat er aan de Oekraïense kant ook allemaal foute partijen zouden zijn, zoals de extreemrechtse Azovbrigade en kapitalistische oligarchen. Het conflict tussen Israël en de Palestijnen daarentegen is wel zwart-wit. ‘We zijn solidair met Palestina en steunen acties van de Palestijnse beweging Samidoun in Nederland, die nu zwaar onder vuur ligt. We moeten voorkomen dat demonstranten massaal worden gearresteerd, wat in het Verenigd Koninkrijk gebeurde.’ Van Lith vertelt dat jongeren erg betrokken zijn bij de Palestijnse zaak en de genocide in Gaza. ‘Ze zien dat het internationaal recht niet werkt en zijn niet bang om de straat op te gaan.’
RSP in vergadering bijeen. Beeld: Maite van Lith
Politieke wind tegen
NCPN en RSP voelen de politieke wind tegen. Rechts-populistische partijen staan hoog in de peilingen, De Telegraaf en andere rechtse media voeren een kruistocht tegen ‘woke’ en ontkennen de genocide in Palestina. Toch zien zowel Olthof als Van Lith kansen.
‘Er is veel woede en onvrede’, zegt Olthof. ‘Mensen hebben het gevoel dat ze er niet toe doen. Wij bieden een alternatief, namelijk een samenleving waarin niet de winst maar de mens centraal staat.’
Van Lith vult aan: ‘Socialisme is weer populairder bij jongeren. Klimaat, Palestina, woningnood, dát drijft mensen de politiek in. Ze willen niet wachten tot D66 of GroenLinks-PvdA het oplost, maar zelf in actie komen.’
Wat opvalt is dat de NCPN en de RSP twee verschillende temperamenten vertegenwoordigen. De NCPN is expliciet communistisch, theoretisch geschoold en ziet zichzelf staan in een lange traditie van arbeidersstrijd. De RSP noemt zichzelf ook een communistische partij, maar staat open voor verschillende linkse tradities, zoals communisme, anarchisme en revolutionair socialisme. Ook is de RSP meer activistisch en zoekt ze aansluiting bij de sociale bewegingen van nu.
NCPN en de RSP lijken marginale partijtjes, maar zelf zien ze dit anders. Ze geloven dat ze een redelijk rood alternatief voor onze samenleving hebben. Ze zijn vastbesloten het gesprek over socialisme levend te houden, op de werkvloer, op straat, online, op de campus van de universiteit en hopelijk ooit in de Tweede Kamer. Maar of dit onvermijdelijk zal leiden tot de ondergang van het kapitalisme en de zege van het proletariaat, dat moet de geschiedenis uitwijzen.
Nederlandse ziekenhuizen zijn bereid ernstig zieke kinderen uit Gaza op te nemen, maar het demissionaire kabinet houdt vast aan behandeling in de regio. Artsen waarschuwen dat de zorg daar is ingestort en honderden kinderen overlijden.
Het Amsterdam UMC schreef zich ‘grote zorgen’ te maken dat kinderen uit Gaza met de hoogste medische noden worden afgewezen. ‘Als zelfs onschuldige kinderen met zware verwondingen of chronische ziekten niet in ons land geholpen mogen worden, waar is dan onze medemenselijkheid?’, schreef het ziekenhuis in een persbericht.
Volgens het Landelijk Netwerk Acute Zorg staan ziekenhuizen klaar, maar is een kabinetsbesluit nodig. Kinderarts Hans van Goudoever schat dat er direct veertien IC-bedden beschikbaar zijn, zo vertelt hij aan NRC: ‘We kunnen in Nederland heel veel kinderen helpen, en dat willen wij met z’n allen, alle UMC’s, maar wel via het landelijke netwerk, zodat de coördinatie goed verloopt.’
Enkele jaren terug, in 2022, werden ernstig zieke Oekraïense kinderen in Nederlandse ziekenhuizen opgevangen. Nu het om kinderen uit Gaza gaat doen het kabinet en de Tweede Kamer echter moeilijk. Terwijl andere Europese landen al zijn begonnen met het opvangen van Palestijnse kinderen uit Gaza stemde een Kamermeerderheid in Nederland hiertegen.
Het dubbel demissionaire kabinet wil dat de kinderen in de regio worden geholpen en heeft hiervoor 25 miljoen euro beschikbaar gesteld. Kinderarts Van Goudoever is echter niet onder de indruk van dit gebaar, zo vertelt hij aan NRC. ‘Met geld heb je het tekort aan oncologisch specialisten of oogartsen niet opgelost. Het is geen kwestie van: operatiemesje mee en het lukt allemaal wel.’
Tussen juli 2024 en augustus dit jaar zijn volgens het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid 137 kinderen overleden, ondanks dat zij beschikten over een medisch vertrekvisum. Hulporganisaties zoals Artsen zonder Grenzen en Save the Children vermoeden dat het werkelijke aantal aanzienlijk hoger ligt. Eén van de kinderen was de vijftien maanden oude Jud Awad, wier dood in Nederland tot publieke verontwaardiging leidde. Zij stierf aan een vorm van leukemie die goed te behandelen was, maar kon niet op tijd geëvacueerd worden.
Kinderarts Clara van Karnebeek noemt in Het Parool de weigering van kabinet en Kamer om zieke kinderen uit Gaza te helpen ‘een moreel failliet’. In haar vlammende opiniestuk roept ze Nederland op om te kiezen voor menselijkheid. ‘Ik zie de gezichten van kinderen die we hadden kunnen helpen, maar niet mochten.’
Ondertussen hebben meer dan 10.000 kinderen in Gazastad dringend medische hulp nodig vanwege acute ondervoeding, zo waarschuwt UNICEF. Door de Israëlische grondoffensieven en massale evacuaties zijn voedingscentra gesloten.
Volgens bronnen in het Vaticaan is de eerste buitenlandse reis van de nieuwe paus officieel bevestigd. Paus Leo XIV gaat in november naar Turkije en Libanon, meldt de nieuwssite Turkish Minute.
De reis, die uit twee etappes bestaat en naar landen met een moslimmeerderheid gaat, zal vermoedelijk iets minder dan een week in beslag nemen. De wens van de paus om Turkije te bezoeken was in juli al naar buiten gekomen.
Hij wil daar de 1700e verjaardag van het Eerste Concilie van Nicea (de huidige stad Iznik) bijwonen. In de geschiedenis van het christendom en de totstandkoming van de orthodoxe leer neemt dat concilie een belangrijke plaats in. De Romeinse keizer Constantijn riep toen alle bisschoppen bijeen om eenheid in de leer te bewerkstelligen. Het belangrijkste discussiepunt was de goddelijkheid van Jezus. Uiteindelijk kwam men tot de overeenkomst dat er maar één God was met drie verschijningsvormen: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Waarschijnlijk zal er op 29 november ook een ontmoeting plaatsvinden met de oecumenisch patriarch Bartholomeus, de leider van de orthodoxe christenen. De laatste paus die Libanon bezocht, een land met een aanzienlijke christelijke gemeenschap waar de maronieten ongeveer 40 procent van de bevolking vormen, was Benedictus XVI. De vorige, onlangs overleden paus Franciscus bezocht Turkije in 2014 en wilde dit jaar graag aanwezig zijn bij de conciliefestiviteiten in Turkije.
Het is nog niet bekend of de nieuwe paus ook met de autoritaire president Erdogan zal spreken. Een weigering zou door de president waarschijnlijk als een grove belediging worden opgevat.
In de nasleep van de moord op Charlie Kirk gingen de algoritmes los. Sociale media op mijn telefoon stonden bol van polariserende teksten van linkse en rechtse Amerikanen die elkaar over en weer bestookten. Allerlei suggestieve berichten over de achtergrond en motieven van de dader passeerden de revue. Ik kwam zelfs een paar met AI gefabriceerde nepnieuwsartikelen tegen die van A tot Z verzonnen waren. Vrienden van mij waren met niks anders bezig en lieten zich hard uit over hun medeburgers aan de andere kant van het politieke spectrum.
Sociale media en algoritmes gedijen goed bij polarisatie en werken die ook in de hand, zoveel is al bekend. Maar in het publieke debat is momenteel meer aan de hand. Er is een regering aan de macht die geeneens een poging doet om Amerikanen in moeilijke tijden te verenigen, maar die in plaats daarvan zelf keihard op het polariserende orgel speelt om Amerika nog meer te verdelen. Een regering die bovendien nepnieuws verspreidt.
Zo stelde vicepresident J. D. Vance, die ter ere van Charlie Kirks nagedachtenis de eerste nieuwe aflevering van Kirks podcast hostte, dat wat hij omschrijft als extreem-links schuldig is aan een golf van geweld die Amerika momenteel overspoelt. In de podcast beloofde hij een keiharde crackdown vanuit de Amerikaanse regering tegen extreemlinkse groepen die geweld en terrorisme promoten en tegen diegenen die de moord op Kirk verheerlijken. Het meest enge aan Vances betoog was nog het feit dat hij als ‘extreemlinkse organisaties die geweld promoten’ juist enkele liberale instituten noemde die dat volstrekt niet doen, zoals de Open Society Foundations en de Ford Foundation .
Eerder stelde zijn baas, president Trump, al dat het probleem van geweld in Amerika op links zit, en niet op rechts. Maar even los van deze enge, autoritaristische ontwikkelingen, waar ik eerder al deze column over schreef. Wat Vance en Trump stellen is simpelweg een staaltje desinformatie. Want wat blijkt? Uit rapporten van onder meer de FBI en onderzoeksinstituten kunnen we opmaken dat niet zozeer extreemlinks, maar juist extreemrechts in de afgelopen tien jaar verantwoordelijk is voor het merendeel van het politieke geweld in de VS.
Grote beschavingen komen niet alleen ten val door toedoen van externe factoren, maar veelal ook dankzij interne verdeeldheid
Oftewel: Vance en Trump liegen bewust en verspreiden daarmee desinformatie: valse of misleidende informatie die met opzet wordt rondgestrooid om mensen te misleiden of te manipuleren. Willens en wetens gooien zij als politieke autoriteiten deze valse informatie de lucht in om de Amerikaanse publieke opinie te manipuleren in hun eigen voordeel. In de tweede termijn van Trump is zijn regering daarmee een grote machine van het verspreiden van desinformatie geworden.
En niet alleen de Amerikaanse regering zelf maakt zich hieraan schuldig, maar ook buitenlandse actoren die zich richten op het beïnvloeden van het Amerikaanse publieke debat. Zo werd er in de nasleep van de moord op Kirk gewaarschuwd voor desinformatie die in de VS werd verspreid door Russische en Chinese bots. Statelijke actoren zijn een van de belangrijkste drijvers achter de verspreiding van desinformatie, zo is al gebleken. En met name de Russen en Chinezen hebben er baat bij om polarisatie in de VS aan te wakkeren, Amerikanen onderling tegen elkaar op te zetten, en daarmee de dreiging van een burgeroorlog reëel te maken.
De Amerikaanse bevolking wordt momenteel dus tegen elkaar opgehitst met behulp van desinformatie. Niet alleen door hun vijanden Rusland en China, maar ook nog eens door hun eigen regering. Een verdeeld land zal verzwakt zijn, ofwel tegenover haar buitenlandse tegenstanders, ofwel tegenover de eigen regering die koste wat kost meer macht naar zichzelf wil toetrekken. Amerika dreigt daarmee op dit moment uiteen te vallen. En het is desinformatie die dat proces misschien wel eens het laatste zetje kan geven.
Grote beschavingen, zo blijkt wel uit de wereldgeschiedenis, komen namelijk niet alleen ten val door toedoen van externe factoren, maar veelal ook dankzij interne verdeeldheid. Dit is het proces waar de VS momenteel in zitten. Alleen wanneer de Amerikaanse bevolking inziet dat Rusland, China, de Trump-regering en andere verspreiders van manipulatieve desinformatie hun grootste vijanden zijn, kunnen ze verdeeldheid overkomen. Mijn advies aan mijn Amerikaanse vrienden is dan ook: laat je niet bespelen en tegen je vrienden, buren en medeburgers opzetten. Alleen samen sta je sterk. Iets wat de grote verspreiders van desinformatie ook maar al te goed weten.
Erkende vluchtelingen krijgen het vanaf volgend jaar moeilijker om hun gezin naar Nederland te halen. VluchtelingenWerk moet stoppen met het begeleiden van gezinshereniging, zo heeft demissionair minister David van Weel (VVD) van Asiel en Migratie laten weten.
De subsidie wordt verlaagd van 23 naar 13 miljoen euro en de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) zal de taken van VluchtelingenWerk overnemen, wat door een woordvoerder van de minister aan NRCwordt bevestigd.
Momenteel wachten ongeveer 59.000 vluchtelingen met verblijfspapieren op hereniging met hun partner of kinderen. De aanvraagprocedure is complex en vereist stapels documenten binnen strakke termijnen. Tot nu toe hielpen zo’n duizend medewerkers en vrijwilligers van VluchtelingenWerk bij het invullen van formulieren en het verzamelen van bewijsstukken. Ook regelden zij afspraken bij ambassades voor DNA-onderzoek.
De IND moet deze taak straks overnemen, maar volgens bronnen van NRC is de dienst nauwelijks voorbereid op deze extra taak. Er zou enkel online informatie komen en een callcenter voor uitzonderlijke gevallen. De IND bevestigt dat er nog overleg plaatsvindt over een ‘eventuele overheveling van taken’.
Advocaat Corrien Ullersma, gespecialiseerd in het migratierecht, noemt het besluit de minister rampzalig: ‘Een aanvraag indienen voor gezinshereniging is vrijwel onmogelijk voor iemand die dat niet dagelijks doet.’ Ze vreest dat mensen hun recht verliezen door bureaucratische obstakels: ‘Alleen al het aanvraagformulier, voorzien van allerlei juridische termen, is onbegrijpelijk voor een leek.’
Ook het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) maakt zich zorgen. ‘Het terugtrekken van VluchtelingenWerk kan leiden tot onrust onder bewoners en medewerkers’, aldus een woordvoerder tegen NRC. De IND kampt al met achterstanden. De wachttijd voor behandeling kan oplopen tot 23 maanden. De Leidse universitair docent Vreemdelingenrecht Mark Klaassen noemt tegenover NRC het besluit ‘zeer onverstandig’. Volgens hem ondermijnt de overheid op deze manier het recht op gezinshereniging van vluchtelingen.
Uit onderzoek van de Rijksrecherche blijkt dat Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) een rol heeft gespeeld in de inmiddels al drie jaar lopende affaire-Arib, die betrekking heeft op zijn voorganger. Bosma zelf wijst naar topambtenaren, die hem volgens eigen zeggen hebben misleid. Dat meldt het onderzoeksplatform Follow the Money.
‘We voelen ons enorm in de maling genomen,’ zei Bosma tijdens het debat over de kwestie rond oud-Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA). Daarmee legt hij de verantwoordelijkheid bij ambtelijke leidinggevenden. Bosma maakt echter sinds 2010 deel uit van het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, het zogenoemde presidium, en geldt als zeer ervaren in de parlementaire verhoudingen.
De affaire rond Arib begon in 2022, toen NRC berichtte over vermeend machtsmisbruik door haar. Het artikel was gebaseerd op gelekte stukken en een anonieme brief met beschuldigingen van collega’s. Het lek is tot op heden niet achterhaald.
Arib trad onder druk af, waarna een gespannen verhouding ontstond met haar opvolger Vera Bergkamp (D66). Volgens critici had Bergkamp onvoldoende bescherming geboden aan haar voorganger.
Uit het onderzoek van de Rijksrecherche blijkt nu dat bepaalde topambtenaren actief betrokken waren bij het vertrek van Arib. Met name de toenmalige griffier Simone Roos en oud-directeur huisvesting Jaap van Rhijn worden genoemd. Zij hadden intensief contact met een verslaggever van NRC in de periode van publicatie. Ook de rol van Bergkamp blijkt groter dan eerder werd aangenomen. Zij verwijderde appverkeer met haar voorlichter en betrokken topambtenaren, waardoor mogelijk relevant bewijsmateriaal verloren is gegaan, aldus Follow the Money.
Wat betreft Bosma: hij maakte als langstzittend presidiumlid de ontwikkelingen rond Arib van dichtbij mee. Volgens hem speelde het bestuur geen rol in haar vertrek. Toch staat ook zijn handtekening onder enkele besluiten die als cruciaal worden gezien, schrijft Follow the Money.
Zo stemde het presidium in 2022 in met een onderzoek naar het functioneren van Arib. Bosma spreekt van een ‘gedelegeerd opdrachtgeverschap’ en stelt dat hij en anderen slechts uitvoerders waren. ‘We hebben meegespeeld in een toneelstukje waarvan we zelf niet de auteur waren,’ zei hij tegen Follow the Money. Zijn steun voor het onderzoek blijkt echter ook uit zijn handtekening.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
